Monday, September 24, 2018

Despotic Djibouti a dragnet to Horn of Africa development
By SAID ABOUBAKER in Djibouti, Djibouti , September 24, 2018
Djibouti’s Doraleh seaport
DJIBOUTI, (CAJ News) – DESPITE its immense economic potential, owing to its strategic location, Djibouti risks becoming an island of poverty in a sea of wealth as investors make the most of a conducive atmosphere promoted by respective governments in the Horn of Africa region.
The Horn of Africa, with an estimated population of over 160 million people, is perched next to the Middle East and along the Red Sea, one of the world’s busiest shipping routes for goods and oil from Asia to Europe via the Suez Canal.
Synonymous with volatility yesteryear, the region is undergoing a makeover and is in the cusp of fulfilling its potential as the next frontier of economic development, thanks to the emergence of liberal governments.
In Ethiopia, since assuming power and in April this year on a campaign premised on rediscovering democracy and national reconciliation, Prime Minister Abiy Ahmed has taken a series of fundamental steps to liberalise the economy. Key to the reforms includes privatising state entities.
In a major policy shift from the stance from the previous autocratic regime, investors can buy minority stakes in sectors previously regarded out of bounds to private enterprise.
Direct foreign investment has been secured, most prominently the US$3 billion economic aid package granted by the United Arab Emirates, following a visit in June by the Crown Prince of Abu Dhabi, Mohammed Bin Zayed al Nahyan.
Together with neighbouring Somalia, Ethiopia has discussed plans to abolish trade barriers as part of efforts to create a single market in the Horn of Africa region.
Ahmed, in a meeting in Mogadishu with Somali President Mohamed Abdullahi Farmajo (in power since 2017), disclosed plans to invest in a number of Somalian ports and in road networks to link the two countries and expand trade.
Ethiopia has established peace with Eritrea after over a decade of hostilities. They have reopened border crossings, restoring direct road transport for the first time in two decades.
The formal opening of the frontier paves the way for cross-border trade between the former foes.
Eritrea is considering building a port on its Red Sea coastline, challenging Djibouti’s position as host to key port infrastructure at one of the world’s busiest shipping routes.
Berbera (in Somalia), Mombasa (Kenya) and Port Sudan are attracting investments and threatening Djibouti’s monopoly.
Eritrea and Somalia have also agreed to restore diplomatic relations, in another development buoying confidence in the Horn of Africa’s investment and trade prospects.
The probable lifting of sanctions against Eritrea is set to pave way for economic integration of the Horn of Africa.
Ethiopia, Eritrea and Somalia are spearheading tripartite plans to strengthen the economic and security stability of the region.
Nikki Haley, President of the Security Council, a principal organ of the United Nations (UN), welcomed the aforementioned breakthroughs as representing “a historic and significant milestone with far-reaching positive consequences for the Horn of Africa and beyond.”
However, in contrast to the prevailing positive sentiment sweeping across the region, Djibouti is increasingly emerging a pariah state.
Strongman Ismaïl Omar Guelleh, president since 1999 after succeeding his uncle- Hassan Gouled Aptidon- who ruled since independence from France in 1977, is leading a regime ever more hostile to investment, raising concerns it is lagging behind its neighbors and weighing down prospects of regional economic development.
This past weekend, Guelleh’s defiance of court orders against the stripping Dubai firm, DP World, of its 50-year contract to manage Djibouti’s container port was back in the spotlight, months after the tiny country disregarded a verdict on the mater.
In February, authorities in Djibouti abruptly cancelled DP World’s contract to run the Doraleh Container Terminal (DCT) and seized its facilities, which the port operator had designed, built and operated.
The High Court of England and Wales in London has continued the injunction, first made on August 31, prohibiting the national port company, Port de Djibouti, from interfering with the management of the Doraleh Container Terminal.
DP World has confirmed it would continue pursuing legal means to defend its rights as shareholder and concessionaire in the terminal.
“This is yet another (verdict) in a series of rulings, all in favour of DP World, that demonstrate Djibouti’s continuing disregard for the rule of law,” said a DP spokesperson.
The company underlined its belief that companies intending to operate, or already operating in the country, needed to seriously consider dealings with Guelleh’s beleaguered government.
“By its continued autocracy and defiance to court rulings, Djibouti is throwing spanners into the works of the region realising its potential as a global economic hub,” said Radhiya Ibrahim, Horn of Africa socio-political commentator.
Government insisted it had decided to nationalise DP World’s stake to “protect the fundamental interests of the nation and the legitimate interests of its partners.”
According to PricewaterhouseCoopers (PwC), DCT has been a major catalyst for growth.
Pessimistic projections of the country’s economic prospects coincide with rampant poverty in Djibouti, despite its strategic position in of the busiest shipping lanes.
Devastating outbreaks of waterborne diseases are exacerbating matters.
The hosting of foreign military bases is an important part of Djibouti’s economy. This is due to its strategic location to the Bab-el-Mandeb Strait, which separates the Gulf of Aden from the Red Sea and controls the approaches to the Suez Canal.
The United States, France and Japan pay an estimated $123 million, combines, for their military bases in the tiny country.
In addition to revenues earned from military base rent, Djibouti has in the past two years accepted some credit loans running up to $1,4 billion, more than 75 percent of its gross domestic product, from China.
With public and publicly guaranteed debt more than doubling to reach 87 percent of GDP in 2017, there are concerns over the country’s ability to service the arrears.

Sunday, February 11, 2018

The secret behind the symbolic representation of ‘Odaa’ tree for the Oromo society



Kaalaandarii Oromoo maaltuu kaaniin adda taasisaa?

Oromoo
Henni Oromoo Booranaa aduu osoo hin taane baatii hordofa
Gurraandhala 10, 2018 (BBC Afaan Oromoo) — Henni (kaalaandaariin) Oromoo Booranaa kan aadaa fi haala jiruuf jireenya uummata Booranaa waliin walitti hidhama cimaa qabu fi sirna gadaatiif illeen utubaa ta’usaa, qorattoonni seenaa ni dubbatu.
Kaalaandarri Oromoo guyyaa fi ji’a lakkaa’uun alatti seenaa uummamaa fi wal duraa duuba uumama waaqaa of keessatti qabata jedhu Obbo Jaatanii Diidaa qorataan seenaafi aadaa Oromoo.
Qorannoo urjiilee of keessaa waan qabuufis qorannoo saayinsii hawaa yookin astironoomii waliin hidhata guddaa qaba jedhu.
Henni Booranaa waa’ee roobaa fi bultii waggaa beekuu waan dandeessisuuf qorataan aadaa Obbo Jaatanii Diidaa “henni Booranaa kaalaandara guyyaa qofa osoo hin taanee diizaayinii uumamaati” jedhu.
Haalli lakkaawwii isaas akka kalaandaroota biroo dhaloota Kiristoos yookin Hijiraa ka’umsa kan godhate osoo hin taanee uumama waaqaa bu’ura godhata.

Waa’ee Henna Booranaa irratti qabxiilee 11:
  • Henni Booranaa ayyaanawwan 27 irratti hundaa’a. Duraa duuba uumama waaqaa keessattis waaqni dursee ayyaanawwan 27 kana uume. Itti aansuunis baatii uume. Yeroo namni dhalatu ayyaana fi baatii itti dhalate ka’umsa godhachuun umriinsaa lakkaa’ama.
  • Dhimmoota henni Booranaa kalaandaroota biroo irraa adda itti ta’e keessaa tokko guyyaan dhimmi tokko itti ta’e yookin uumame waggaa waggaan kan hin jijjiiramne ta’uu isaati.
  • Henni Booranaa ji’oota 12 of keessatti kan qabatu yemmuu ta’u Abraasaa, Amajjii, Guraandhala, Bitooteessa, Caamsaa, Buufaa, Waccabajjii, Oboraa Guddaa, Oboraa Xiqqaa, Birraa, Ciqqaa fi Sadaasa jedhamu.
  • Sababni Booranni sadi yookin torbaan jilatuuf lafti ayyaana fi baatitti aansitee sadaffaa irratti uumamuushee isheetini. Laftis ji’a Abraasaa keessa gaafa ayyaana Areerii uumamte.
  • Ji’i ammajii immoo ho’a aduutiin beekama. Ji’a kana keessa ciminni ho’a aduu baay’ee nama yaaddessa. Boorannis “Amajii aduu yaadi” jedha.
  • Ji’oota henna Booranaa waggaa tokko keessa jiran 12 keessaa ji’ootni afur tokkon tokkonsaanii guyyoota 31 kan qaban yemmuu ta’u ji’ootni saddet immoo tokkon tokkonsaanii guyyoota 30 of keessatti qabatu.
  • Jiini Caamsaa ayyaanawwan lama ayyaana Sorsa fi ayyaana Algaajima jedhaman of keessatti qabata. Sorsi guyyaa fardi itti uumame kan lafti itti sochoote fi waaqni dhakaa lafaratti itti jigsee sochii lafaa itti dhoowwe dha. Humni wanta tokko humna fardaatin yookin ‘horse power” kan jedhamuun kan safaramus socho’uu lafaa fi uumama fardaatin wal qabata.
  • Lafti sababa cubbuu dhala namaatiin ji’a Caamsaa keessa sochoote jedhama. Waaqnis lafa socho’uu erga dhowwee booda lafti waaqaaf abboomamte. Namnis lafaaf abboomamee lafatti irreeffatee lafatti dhibaafate. Yeroo kanas namni ulfaataan yookin kabajamaan qaalluun dhalate. Kun ji’a Buufaa keessatti ta’e.
  • Henna Booranaa keessatti jiini torbaffaan Waccabajjii jedhama. Jiini kun kan namni waaqatti itti dhiyaate dha. Ji’a araaraa jedhamuunis beekkama. Gadamoojjiin kallacha hidhatanii araara galanii waaqa dhiifama gaafatan. Waaqnis waan cufa eebbise. Aadaanis ji’a kanarraa jalqaba jedhama. Guyyaan gumii Gaayyoo seera itti tuman fi kan aadaa itti himanis ji’uma kana keessa.
  • Akka Obbo Jaatanii Diidaa jedhanitti jiini Birraa ji’a waaqni itti dallane dha. Sabanisaas dhalli namaa ji’oota Oboraa Guddaa fi Oboraa Xiqqaa keessatti waaqa mufachiise. Kanaafis wantootni nama miidhan kan akka bofaa, jawwee, qoraattii fi kunneen biro ji’a Birraa keessa uumaman jedhu. Kanaaf waaqa fi nama gidduutti sodaan uummame.
  • “Namni araara hoolaa dide nama araara waaqaa dide” jedhama. Henna Booranaa keessatti jiini 12ffaa fi inni dhumaa Sadaasni ji’a hoolaa fi bunni itti uumamani dha. Jiini kun ji’a waaqni araara namaaf itti dhufe dha. Kana malees ji’a kana keessa waaqni dhibeef qoricha akkasumas seera bulmaataa kennee namarraa fagaate jedhama.

Tuesday, January 2, 2018

Amajjii 1,2018 Dhaamsa Bara Haaraa Qeerroo Bilisummaa Oromoo

Obsoof Cichooma Qabsoo Abboota Keenya Qabsaa’ota Haqaarraa Dhaaluu Qabna!

Qabsaa’ota haqaaf gameeyyii ABO irraa maal dhaallee? Maal dhaaluu qabna? 

Qeerroo Bilisummaa Oromoo
Finfinnee Oromiyaa
Moxobii irratti Jaallan qabso haqaa faana hanga har’acichitanii jirtan keessattuu Waraannii Bilisummaa Oromoo irreef gaachana keenya taatanii hanga har’aa diina daangaarraa waqaraa jirtan, akkasuma kabajamaa uummatako uummata Oromoof deggartoonnisaa marti  baga bara haaraa Kanaan isin gahe! Jaallan isin biraa baroota darbe wareegaman Waaqni Uumaan Jannataan haa qananiisu!
Har’a qabsoorra jirra. Jaarrolee danuu darban sanas abboonni keenya qabsoorra turan. Qabsoon keenya ammas ittuma jira. Akka baraa gara baraatti qabsoon kun dhalaa dhalatti hindabarreef balbala ykn moonaa qabsaa’otaa cufachuun yeeyyii qabsaa’aa fakkaatu ol galchuu dhorkuun cimina abboota keenya qabsaa’ota haqaati nurraas kanumatu eegama. Qabsoon Waraanni Bilisummaa Oromoo ykn WBO’n taasisu qabsoo hololaa miti. Qabsoo Waraannii Bilisummaa Oromoo taasisaa jiru, uummata inni keessa jirutu arga. Qabsoo wacanii gurra wayyaaneetti iyyuu saatii kamuu godhee hinbeeku. Faana dhokfatee diina uummatasaa rukutuu dhaabees dhaabuu yaadees hinbeeku. Irbuu dakkuu godhee cicciree hingaggatne. Irbuu onnee isaa keessa ruuqqatee bakka socho’u maratti kudhaammatee sochiif waraana riphe lolaa gahaa taasisaa yoona gahe. Addi Bilisummaa Oromoos dhagaa itti darbatamuuf dhagaa halagaan itti gangalchaa yoona gaheef bakka laatee hinbeeku. Qabsoo isaaf kaayyoo isaa qofaan ba’ee gala. Hanga har’aattis naatoof jaalala uummatasaaf qabu agarsiisuuf duubatti jedhaa hinjiru.
Har’a ardaan Oromoof Oromoon WBO’n qaama akkamii akka ta’eef raageessuurra jira. Kunis hojii qabatamaa  bu’aa mul’ataa uummatasaaf gochuurraa madde. Akka nama dhuunfaatti namoonni komatan akka jiran argaa oolla. Komiin waanuma jiru. Garuu; waan dagachuu hinqabne Oromoon WBO dhalchee isa komatu hinguddifanne. Biyyi Oromiyaa kan Oromoo mara. Kanaaf yeroo hedduu dirqama ABOf WBO akkasuma ilmaansaa Qeerroo  qofatti laatnee hanga teenyu qaama keenya ta’uu erga itti amannee kunuunfachuun waan dansa.
“Warqiin quba ofiirraa qaban sibiila fakkaata” jedha Oromoon. Har’a mogolee qabna. Mogoleen keenya waraana keenya. Har’a humna qabna. Humni keenya Waraana keenya. Har’a egeree qabna, egereen keenya Qeerroo Bilisummaa Oromooti waan ta’eef waan dandeenyuuf hamma qabnuun ABO kunuunfachuun bara haaraa kanatti Oromoo irraa akkaan barbaachisa. Nuuf jecha nama bishaan  dhabee, cirracha haadhee gammoojjii keessaa corroqa dhugu, nuuf jecha nama dantaa dhuunfaasaa gatee of wareegee dirree qabsoo jiruuf kabajaa laachuun mataansaa jabina ta’aaf. Kanarra dabarree gaafa dhagaa halagaa faana itti darbannu seenaaf seeraan gaafatamuuf akka jirru hubachuunis barbaachisaadha.
Har’a halagaan qabsoo Oromoo haxaa’ee balleessuuf ganamaa galgala hirriba dhabaa oola. Moonaa qabsaa’otaatti guyyaa guyyaan diinni qaama ergee akka diiganiif dirqama laataafii oola. Haa ta’uutii qabsoon Oromoo hayyootaaf qareeyyii keenya hangafa qabsaa’otaan durfamee waan gaggeeffamaa jiruuf jabaatee yoona gahe. Ittuu danbalee adeemsa isaa fuulduratti furguggisuurra jira. Qabsoon keenya diina keenyarratti. Yoomiyyuu qabsoon goonu kan halagaa naasisu, kan halagaa dhaabbii dhorkatu akka ta’utti jabaannee qabsoo gochuun barbaachisaadha. Qaama Oromoof qabsoorra jiru dhiisii qaama uummata keenyaaf habukaattoo ta’a jettee yaaddutti dhagaa guuruun bara kana keessa haa dhaabbattuun Hawwii keenya. Qabsoon goonuu tokkoof tokko Bilisummaa uummataati. Bilisummaan uummata uummaticha guutummaa makatee gaafa sochii gadjabeesse murkanaa’a. Kanaaf karaa uummata kana nii bilisoomsa jedhee yaaduun namuu sochii FXG akka taasisu hawwii keenya.
Yeroo kamuu Obsa, Abdii, Dhiifama, Jaalala, Kabaja waliif qabaachuun bara kana keessa akka mirkanaa’u abdii qabna. Obsaaf Cichooma Qabsoo Abboota Keenya Qabsaa’ota Haqaarraa Dhaaluu Qabna! Gaafa abaaraman, gaafa karaa shiraan diinni uummata isaaniin walitti diru obsaan waan uummata gargaaru qofa dalaguurratti bobbaa’aan. Gaafa jibbamanis nii obsan. Obsa hedduu keessa taranii bara uummanni isaaniin faarsuuf isaan jajatu isaan kunuunfatu gahaniiru hedduun abboota keenya qabsaa’ota kaleessaa.
 Isaan soddamman heera uumaa kudhan obsuu, kudhan dhoksuu, kudhan gorsuu,  jedhu sanaan yoona gahan. Ammas qabsoorra jiru. Obsuu, walii dhoksuu, wal gorsuun isaaniis akkanumaan dabalaa dhufe. Isaanirraa qabsoo qofa miti amalaa dhaaluu qabna. Akkasuma safuuf safeeffata abboota keenyaas akka irraa dhaaluu qabnu hubachuun gaariidha. Qabsoo keessatti amalaa gaarii walii qabaachuuf wal mararsiifannoo yoo qabaanne uummanni nu mararsiifata. Yoo wal kabajne halagaan  nu sodaata. Isa kanaaf waan mara bara haaraa kanatti keessattuu amaloota gadheef fokkatoo akka jijjiirrannu mamii hinqabnu.
Ija fagootti argus haa horannu. Ijji fagootti argu hinjaamu, hinmiidhamu. Kanaaf shira diinaa halaalatti agarree shira shiraan sakaaluu haa shaakallu. Ija fagootti argus qabsaa’ota gameeyyii qabsaa’ota kaayyoo ABO qabatanii hanga har’aa gahan irraa dhaaluu qabna. Gurra fagootti dhaga’us akka irraa dhaallu abdii qabna. Baroota darban gootummaa irraa dhaalle. Baroota as deemaa jiran kana Amala, Obsa, Cichooma, Agartuu fagoo, Dhageessuu fagoo, waldanda’uu, Jaalala sabaa irraa haadhaallu.
Barri Bara Bilisummaa nuuf haa ta’u
Injifannoon Uummata Oromoof
Gadaan Gadaa Xumura Garbummaati!
Qeerroo Bilisummaa Oromoo
Finfinnee Oromiyaa

Sunday, December 24, 2017

Dhumaatiin Calanqoo Lammaffaa isa Dhumaa Tahuu Qaba!


Seenaan deebisee of agarsiisa akkuma jedhan hammenyi dhumaati Calanqoo Jaaraa tokko dura tahe har’a ija keenya dura itti yaroo lammattaa deebi’ee yaroo tahu gadda guddaa wajjin  argaa jirra. Dhumaatiin Annoolee , Calanqoo fi Haroo Arsedee deebi’ee deddeebi’ee akka uummata keenya irratti hin raawwatamne falli isaa waan tokko qofa. Fincila Xumura Garbummaa itti jabeessinee hida garboofatttuu Habashaa of keessaa yaroo dhumaaf yoo buqfinee gatne qofa.
Humni TPLF  falmaaa of keessaa injifatee, of qaree bifa haaraan  as bahe kun humna faashitii sanyii ilmaan Oromoo lafa irraa duguggee balleessuuf of booda hin jenne dha. Qabsoo fincilaa xummurra garbummaa laafisuun akka gareen TPLF kun basaasaa fi dabballee ishee deebiftee uummata Oromoo keessatti ijaarratuu gargaaruu taha.” Nagaan baradhaa”, “tasgabiin qabsaawwaa “, warri jedhuu warra TPLF akka yaroo argatee of ijaartu gargaaruuf ololaa jiran akka tahe adda baafnee hubachuu qabna. Kana booda TPLF deebitee uummata keenya keessa galuuf akka ayyaanna argatuu gochuu hin qabnu.
TPLF uummata keenya ajjeessuu fi dararuu yaroo itti dhaabbatu hin jiru. Harkaa keninee dhumuu immoo of irratti faccisaa du’uu nuuf wayya? Yoo of irratti lollee irraa dandamanee sanyiin keenya ni hafa. Yoo harka laatne garuu sanyii keenyatu duguugamee bada. Diinni kun nuuf gaddee lubbuu xinnaa fi guddaa keenyaa mararsiifachuuf amala namuma hin qabu. Yookan ammala bineesaa qaba yookaa immoo ilmaan Oromoo akka ilmaan bineesatti ilaala. Silaa namni nama irraa dhalate namaaf gada. Daa’ima, dubartii, jaarsaa fi jartii ajjeessanii mirga guddaa argannee jedhee qaanii tokko malee  kan of faarsu TPLF qofa. Kan galuuf yoo jiraate akkuma ibdi Universitii Adigraati keessa jiru ibdi Universitii Walagaa keessaas jiraachuu yoo agartu duwwaa dha.  Uummatni nagaan wal ajjeessuun karaa miti.  Haa tahu malee uummatni keenya ibida ibidaan of irraa ittisuuf dirqisiisamaa akka jiru waan wal nama gaafachiisu miti.
Of tullumman TPLF isa hiriyyaa qabu akka hin taane argaa jirra. Ijaarsota maqaaf illee ishee wajjin EPRDF keessa jiran akka hiriyatti ilaaltee ulifinaa namuma hin kenituuf. Waan barbaadu hundaa doorsisaa fi sodaachisuudhaan  gara barbaadetti ofaa  turte, ofaas jirti, gara fuula duraas ofuuf tilmaama qabdi. Kan ajaja TPLF hin fudhanne jiraachuuf haqa hin qabu. Ijaarsi TPLF ijaarsa xanacha hawwasa (cancer of the society) waan taheef  utuu hunda keenya hin balleessine wal taanee balleessuun yaroon isaa amma.
OPDO fi ijaarsoonni OPDO wajjin EPRDF keessa jiran TPLF dhiisan utuu uummata isaanii wajjiin dhaabbatanii ofuma isaaniif iyyuu nagaan jiraachuuf ayyaana argatu. Yoo har’a uummata isaanii irraa galgalanii TPLF wajjiin hariroo kan  galan  tahe  harkaan funyoo moramtti of hidhuudha taha. Kan isaan baasuu uummata isaanii wajjin dhaabbatanii gaaffii uummatni kaasaa jiruuf deebii kennuun filmaataa isaanii isa duraa tahuu qaba. Har’a illee qabsoo uummataa akkasi belbelaa jiru kana keessa namoota ergamtoota TPLF amanamoota tahuu isaa agrsiisuuf jala fiigaa jiran yaroo agarru baayyee gaddina. Maal?  Dhumaatiin uummata isaanii isaan hin mararuu? Cinqiin uummatni isaanii keessa jiru isaan hin gadisiisuu? Warri kun amma yoom itti garaa isaanii qofaaf jiraatu? Uummatni warra kana TPLF irra adda baasee ilaalaa?  Warri kun uummata keessa bahan gananii utuu ija isaanii durati uummatni isaanii dhumaa jiruu dhiigaa ilmaan Oromoon daldaluun adabbii isaanii kan TPLF irra dachaa akka tahuu godha.
Qabsoo Fincila Xumura Garbuummaa daran itti mudduuf gargaarsi Qeerroo Bilisummaa  Oromoof godhamu dacha dachan biyyaa keessaa fi alaa jabeessuu qabna. Deemsi qabsoo Qeerroo Bilisummaa Oromoo baredaa tahee utuu jiruu akka ijaarsatti OPDOn uummata keenya wajjin taha jennee akka hin gowwomnee fi hin daganne baayyee nama yaadeessa. Akka ijaarsatti OPDON qaama EPRDF. EPRDF immoo qaama TPLF waan taheef uummata caalaa isaan walitti siiqu. Utuu yaadan adda tahanii illee akka salphaatti walitti deebi’uu danda’u. Qeerroon Bilisummaa Oromoo qaama OPDO tahuu hin danda’u.  Iccittii ijaarsa isaa qabatee OPDO ofitti ammachuu ni danda’a.
Biyya keessatti Qeerroon Bilisummaa Oromoo wareega qaalii baasuudhaan uummata Oromoo walii galla sochoosee qabsoo  bilisummaaf qopheessee jira.  Kun ijifannaa isa dura ti.Dammaqinsi fi sochiin uummata humna ittisaa yoo hin qabanne, diinni meeshaa waraana guddaa qabuu akka barbaadee itti roorisuu fi gaga’ama guddaa irraan gahuu danda’a. Gagaga’ama argamuu irraa kan ka’e uummatni rifatee akka gara boodaa hin deebine tilmaamni jiraachuu qaba. Diinni meeshaa qaba. Nuyi  immoo gamtaa qabna. Gamtaan keenyaa meeshaa diinaa gadi miti. Lakkobsi saba keenya kan humna tahu yoo gamtaan dhaabanne dha. Haalli kun sadarkaa nama bonsu irra gahee jira.Yoo Oromoon Amboo irratti wareegame Oromoo  Balee jirutu dirmata. Yoo Oromoo Harare irratti dhumu Oromoo Walaga jirutu Dirmata . Yoo Oromoon Boranati gaaga’amu Oromoo Waloo jirutu dirmata. Galatoomaa Qeerroo kan uummata keenya wal hubachiftanii. Akka humna isaa illee hubatuu tokkummaan dhaabbate waan gootaniif. Haalla kana seenaa uummata Oromoo baroota  dhiyyoo keessatti yaroo duraaf argaa jirra. Haalli kun diina uummata keenyaa illee kan roomisiisuu dha.
Karaa biraa hojii gudaan Qeerroo Bilisummaa Oromoo eegachaa jiru, humna federalaa fi waraana ittisa biyyaa warra jedhamu kana keessa gara gadii Oromootaa fi Sabootaa biraa jedhamee yaadama. Isaan kun meeshaa qaban qabatanii gara uummta isaanii akka goran bal’isaan irratti hojjetamee akka uummata keenya dhumaatii hamaa jalaa olshuu danda’a gochuu qabna. Kana malees meeshaa ajjechaa isa tahe waraana diina keessatti jeequmsa guddaa uummuun TPLF akka dogongortu godha.
Yaroo kana keessa namni dhalootan Oromoo taane garaagarummaa siyaasaa fi ijaarsaa ,ilaalcha kaayyoo adda addaa qabnu boruuf bulchannee dhumaatii uummata keenya irratti agaamaa jiru dura dhaabbachuuf irree tokkoon ka’uu qabna. Erga sabni keenya sayniin isaa lafa irraa duguggamee badee booda siyaasaas tahe deemsi qabsoo irratti wal morkachaa fi wal dorgomaa jirru hiikaa hin qabu. Gareen humni TPLF of qaree injifannaan as bahe kun of tullumaan kan bokoke saynii ilma namaa hunda lafa irraa fixxee olaantummaa Tigrayi hojiin mul’isuuf kutaatee  akka ka’e kan agarsiisu mallattoo hedduu argaa jirra. Humni kun ijaarsota maqaaf mootummaa EPRDF keessaa jiraatanii illee ajaja TPLF yoo hin fudhannee haxxaa’ee balleessuu irraa booda hin jedhu.
Garee TPLF kanaaf ayyaana deebisee aangoo dhuunfachuu yoo kananmee dhumaatii amma har’aatti dhaga’amee fi argamee hin beekne uummata keenya irrttis tahe kan isa dura dhaabbatu hundaa irratti akka raawwatu mamii qabaachuu hin qabnu. Badiin garee TPLF kun argamssisuuf deemu uummata Impaayera Itiyoophiyaa keessa jiruu hundaaf akka tahe hubatamee walii galteen dura dhaabbachuu irratti hojjetamuu qaba. Badiin kun uummata Tigrayi ittiis akka  dhufaa jiruu hubatanii humana farraa nageenyaa fi mirga ilma nama tahe kana doomsuuf uummata Impaayera Itiyoopaa wajjin hariiroo galuun barbaachisaa dha. TPLF maqaa Uummata Tigayiin haa daldaltu malee Uummata Tigrayiif faayidaa guddaa qofaatti fideef hin jiru. Mootummaan kam iyyuu ni darba. Kan bara baraan jiraatu uummata. Kana hubatee uummatni Tigrayi hiree isaa uummata Impaayeera Itiyoophiyaa keessa jiru wajjin murteefachuuf filachuu qaba.
Oromonni qaabeenya, beekumsaa ,humnaa keenya arjoomuu irraa dabaree  bakka  jirutti aarsaa nuu irraa barbaadamu baasuudhaan uummata keenya salphinaa fi badii jalaa akka hafu gochuun dirqama tokko tokko keenyaa ti. Booda gaabinee quba nyaachuun gatii hin qabu. Uummatni keenyaa nutti iyyachaa jira. Guyyaa guyyaan dhiigni isaa dhangala’aa jiruu fi lafee isaa caccabaa jiru ija keennya duraa haa mul’atu. Dirmannaa hatattamaa haa goonuuf. “Erga  waraabessi darbee sareen duttii “ akka hin taane.  Walii gala Dhumaatiin Calanqoo Lamaffaa akka isa dhumaa  tahuuf hundee kolonii Habashaa Oromiyaa keessaa buqqisuu dha. Kunis kan tahuu danda’u yoo Fincilaa Xumuraa Garbummaa itti yoo muddine dha.
Gadaan Gadaa Bilisumaa Ti!
                                    Injifannoo Uummata Oromoof!

Friday, December 22, 2017

Ibsa Ejjennoo Jiraattota Godina Mattakkal

Mudde 21,2017
Akkuma beekamu Uummanni Oromoo Godinaalee Beenishaangul Gumuz adda addaa keessa jiraatan waggootii 26 oliif hacuuccaafi shira mootummaan Wayyaanee xaxaa turteen, Uummata Gumuz, Bartaa, Shinaashaa fi kanneen biro waggoota dheeraaf wal kabajuu fi wal danda’uun jiraate yeroo adda addaa walitti buusaa tureera. Kunis uummata Oromoo naannichaa harka qullaa jireenyasaa jirachuuf oliif gadhi jedhu saba isa kaan hidhachiisuun duguuggaa sanyii kana hin jedhamne raawwachaa tureera.
Yeroo ammaas bifa qindaa’aa ta’een mootummaan Wayyaanee karoora walitti bu’insaa fi dhuminsa guddaa fiduu danda’u qinddeessaa turaniiru. Kunis akkuma uummata Oromoo naannoo sumaalee buqqisuun uummata Amaaraa naannichaas shira wal fakkaatuun buqqisuufi qabeenya Uumamaa naannichaa jechuunis Albuuda garaa garaa, lafa Qonnaa, Warqee, akkasmas Hidhaa Guddichaa Abbayyaan wal qabatee galii fi qabeenya karaa turiizimii jechuunis Hoteelotaa fi warshoolee adda addaa dhaabuun  Guurrachuuf qophii xumuree jira.
Mootummaan Wayyaanee karoora kana galmaan gahachuuf jecha Aangawoota TPLF muraasaa fi jala deemtotaa fi dheebuu aangoof jecha saba isaanii kan guguran kanneen akka Dr. Amsaaluufaa qabachuun waan Uummata Shinaashaa, Gumuziifi saboota naannichaa biroof Oogan fakkeessuun oliif gadi fiigaa jiru.  Kanaafis, shirri isaan Uummata Amaaraa naannichaa fi Saboota Naanichaa biroo gidduutti xaxan Dhumaatii fi Buqqa’insa saba qulqulluu Amaaraa yeroo darbe ta’e raga dha.  Haa ta’uyyuu malee Shirri isaan Uummata Oromoo naannichaa fi Saboota naannichaa biroo gidduutti xaxan jaalalaa fi Aantummaa Saboonni naannichaa Uummata Oromoo naannichaaf qabaniin fashalaa’eera.
Haaluma wal-fakkaatuun karoorri kuni godinaalee fi kutaawwan naanichaa hedduutti iiti fufee hojii jalqabee jira. Kunis:
  1. Aanaa Yaasoo
Aanaan kuni iddoo uummanni Oromoo  baay’inaan itti jiraatudha. Yeroo ammaa dhalattoonni Oromoo sagalii ol ta’an Oromummaa isaaniitiin qofa qabanii mana hidhaatti darbamaa jiru, himatamaniis mana murtiitti deddeebi’aa jiru. Isaan keessaa Barsiisaa Alemtesfaa Wayyesa Ayyanan isaan tokko.
Obbo Alemtesfaan barsiisaa mana barumsaa sadarkaa 2ffaa aanaa yaasoo fi Abbaan isaanii Obbo Wayyeessaa Ayyaanaa akkasu shiraa fi walitti bu’insa mootummaan wayyaanee bara 1986 uumteen loluma kanaa lubbuun isaanii darbiteetti.
  1. Magaalaa Asoosaa
Yeroo ammaa mootummaan wayyaanee lukkeeleeshee waraanaa leenjisuu fi Meeshaa hidhachiisuun basaasummaatti bobbaastee jirti. Kunis bifa hin shakkamneen Dubartii hoteela keessaa hojjettu, Namoota suuqii socho’aa hojjetan, Faddaalaa, Hojjetaa suuqii fi k.k.f. fakkeessuun Uummata oromoo naannichaa irratti bobbaaftee jirti. Kunis adda durummaan Dr. Amsaaluu (pirezidaantii Yuunivarsiitii Asoosaa) tiin kan hoogganamuufi gaggeeffamu ta’uun bira gahameera.
Ergamni hojii kanaas dhalattoota Oromoo magaalichaa Seenaa beekan, Hubannoo cimaa qaban, Waajiroolee keessa jiranii fi hojii dhuunfaa adda addaa hojjechaa jiran adamsanii basaasuun himata shororkeessumaan himachiisanii hidhaatti darbachiisuu akkasumas saba naannichaa wajjin walitti buusuun qe’ee fi qabeenya isaanii dhiisanii akka godaanan gochuudha.
  1. Godina matakkal
Lakkoofsi uummata Oromoo godina Matakkal 50% gaha jedhamee yaadama. Akkasumas qabeenyi Uummata Oromoo godinichaas guddaa akka ta’e ni himama.  Kanaafis jecha Mootummaan wayyaanee xiyyeeffannaafi karoora addaa baasuudhaan, Dhalattoota Oromoo naanichaa lafa jiranii adamsitee mana hidhaatti naqxee jirti. Dabalataanis qeerroo godinichaa Yuuniversiitiilee adda addaa keessa jiran hordofuun akka isaan qe’ee dhaloota isaaniitti hin deebine oduu sobaan “mootummaan isin hidhuuf isin barbaadaa jira” jedhuun sodaachisaa jirti. Kana malees barreeffamoota ejjennoo uummata Oromoo naannichaa hin calaqqisne bittinsuun ittiin dhalattoota Oromoo gaag’aa jirti.
Dhalattoota Oromoo Godinichaa Kudha tokko ta’anis himata irratti banuun yeroo ammaa mana hidhaa Qiliinxoo keessatti hiraaraa jirti. Ragaa namaa qabna jechuun uummata naannichaa dirqamaan gara mana murtiitti fiddus namoonni ragaaf dhufan Aantummaa fi Kabaja Uummata oromoof qaban ifatti mul’isaniiru. Yeroo ammaas namoota ragaaf waamamanii hafanii fi raga isaan barbaada kennuu didan dirqamsiisaa jiraachuun bira gahameera.
Akkasumas namoonni naannoo matakkalirraa ragaaf qophaa’an irraa shakkii waan qabaniif Namoota dhalootaan tigiree ta’an waa’ee uummata Oromoo naanichaas ta’e waa’ee hidhamtootaa homaa kan hin beekne Poolisoota Federaalaa kanneen kanneen akka Teklebirehaan G/Sillaasee faa maallaqaan bitachuun qophaa’aa jiraachuun bira gahameera.
Mootummaan naannoo Oromiyaa (Dh.D.U.O) hariiroo Obbolummaa Uummata Oromoo Naannoo Beenishaangul Gumuzii fi Uummata Oromoo naannichaa cimsina jechuun ololaa jira. Obbolummaa yoo ta’e ammayyuu Uummanii naannichaa uummata Oromoo cinaa dhaabbachaa jira. Yeroo ammaa Uummanni Oromoo naannichaa Olola utuu hin taane qaama shira kana dhaabsisu, Mirgoota bu’uuraa Uummata Oromoo naannichaa kanneen akka Afaaniin barachuu kabachiisu, dhalattoota Oromoo naannichaa Sobaa fi Cubbuun qabamanii mana hidhaa keessatti dararamaa jiran akka gadhiifan godhuu fi qaama qabsoo uummata Oromoo naannichaa cimsu barbaada.
Kanaafuu, Nuti dhalattoonni Oromoo naannichaa qaama kamiyyuu Sossobbaafi Ololaan qabsoo fi tokkummaa keenya dura goruu barbaadan ni balaaleffanna; Akkasumas Hidhamtoonni keenya Nuuf haa hiikaman;  hacuuccaa fi shirri nurratti raawwataa jiru haa dhaabbatu; Uummanni Gumuz, Shinaashaa, Bartaa fi kanneen biroo obboloota keenya; Mirgaa fi qabeenya saba biraa kamuu itti hin buunu,

Monday, October 30, 2017

“ህዝባችን መንግሥት ያሉበትን አሳሳቢ ጉዳዮች በግልጽ እንዲረዳ ተገቢው ሥራ የተሰራ አይመስለኝም፣ ለዚህም ማሳያ የሚሆነው በአሁኑ ጊዜ በአምቦ እየተካሄደ የሚገኘውን አመጽ ለማርገብ የፀጥታ ኃይሎች እየወሰዱት የሚገኘውን እርምጃ በመኮነን ላይ መሆኑ ነው፣ ሆኖም መንግሥት ይህን እርምጃ ለመውሰድ የተገደደው በአምቦ ከተማ ለረጅም ጊዜ ለፀጥታ ሥጋት የሆኑ ኃይሎችን ለመመከት በማሰብ ነው።


“ህዝባችን መንግሥት ያሉበትን አሳሳቢ ጉዳዮች በግልጽ እንዲረዳ ተገቢው ሥራ የተሰራ አይመስለኝም፣ ለዚህም ማሳያ የሚሆነው በአሁኑ ጊዜ በአምቦ እየተካሄደ የሚገኘውን አመጽ ለማርገብ የፀጥታ ኃይሎች እየወሰዱት የሚገኘውን እርምጃ በመኮነን ላይ መሆኑ ነው፣ ሆኖም መንግሥት ይህን እርምጃ ለመውሰድ የተገደደው በአምቦ ከተማ ለረጅም ጊዜ ለፀጥታ ሥጋት የሆኑ ኃይሎችን ለመመከት በማሰብ ነው። በመሆኑም በአምቦና አካባቢው የሚገኙ የልማት እንቅፋቶችን ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ለመደምሰስ ጀግናው የመከላከያ ሠራዊታችንን በቦታው በማሰማራት ተግባራዊ የሆነ  እርምጃ  በመውሰድ ላይ ይገኛል፣  ድል ለጀግናው መከላከያ ሠራዊታችን!”                       ዶ/ር ደብረጽዮን ገ/ሚካኤል
ሰሞኑን በተለያዩ ያገራችን ክፍላት ሲካሄድ የነበረውንና አሁንም በመካሄድ ላይ ያለውን ህዝባዊ ዓመጽ ተኝተንም ሆነ ተነስተን የሚያሳስበን ጉዳይ በመሆኑ ዓይናችንንና ጆሮአችንን በተገኘው የሚድያ ቀዳዳ ላይ ቀስረንና አነጣጥረን፣ ካሁን አሁን የሆነ ቸር ወሬ እንሰማ ይሆን በሚል ተስፋ ቀናትን መግፋት የተለመደ ነገር ሆኖአል። በደምቢዶሎ ሰላማዊ ሰልፍ ተደርጎ ይህን ያህል ሰው ሞተ ይሄን ያህል ሰው ቆሰለ ወይም ታሰረ፣ በሻሸመኔ ይህን ያህል ሰላማዊ ሰልፈኞች ተገደሉ፣ ታሰሩ ቆሰሉ፣ በጎንደር ፖሊሶች ይህን ያህል ሰው አቆሰሉ፣ ታሰሩ ወዘተ በሚሉ የመርዶ መዓቶች በማህበረሰብ ሚዲያ ይነገሩንና ቁጭ ብለን አልቅሰን ሳይወጣልን በበደሌ ደግሞ በተፈጠረው ሁከት ይህን ያህል ሰው ሞተ ይህን ያህል ሰው ቆሰለ የሚል ሌላ ተጨማሪ መርዶ ይነገረንና እናርፋለን። ገዳዩም መግደል የማይሰለቸው፣ ሟቹም ሞቶ የማያልቅበት የጀግኖች መናሀርያ እንደ ኢትዮጵያችን ያለች ሌላ አገር ትኖር ይሆን ብዬ ራሴን ደጋግሜ እጠይቃለሁ።
ሁለት ነገሮች ሁሌም መልስ ያላገኘሁላቸው ጉዳዮች አሉ፣ የመጀመርያው፣ የዓለም ዓቀፉ ማህበረሰብ በተለይም ዋና መቀማጫቸውን በመዲናችን ያደረጉት የተመድና የአፍሪካ አንድነት ባለሥልጣናት፣ ይህ ሁሉ ሰላማዊ ዜጋ መብቱን በመጠየቁ ምክንያት ብቻ እንደ እንስሳ በራሱ መንግሥት በየአደባባዩ ሲረሸን እያዩ ለምን ድምጻቸውን ከማሰማት ተቆጠቡ የሚል ሲሆን፣ ሁለተኛው ደግሞ፣ የዜጎቹን መብት ለመጠበቅ የመጀመርያ ግዴታ ያለበት የኢትዮጵያ መንግሥት እነዚህ ሰላማዊ ዜጎች በየቦታው ሲገደሉ እንዴት ገዳዮቹን “አድኖ“ ይዞ ለፍርድ ማቅረብ አቃተው የሚለው ነው። ምናልባት ግድያው የተፈጸመው የጸጥታ ኃይሎች ራሳቸውን ለመከላከል በሚደረገው ግብግብ ሳቢያ ሊሆን ይችላል፣ ወይም ደግሞ ሟቾቹ በርግጥም ያገሪቷን አንድነትና የህዝቦቿን ነጻነት የሚፈታተኑ ጸረ ህዝብ አጥፍቶ ጠፊ ሊሆኑ ይችላሉ። ሌላም ሌላም። ያም ሆኖ ግን የሰውን ልጅ ነፍስ ማጥፋት በማንኛውም ምድራዊ ህግ የተከለከለና ይህ መብት በዓለም ዓቀፍ ውሎችም መሰረት ከመብቶች ሁሉ ልቆ በመጀመርያ ተርታ የተመደበ በመሆኑ የዚህን መብት ጣሽ ሊፈርድበትም ነጻም ሊያወጣው የሚችለው ያገሪቷ ፍርድ ቤት ብቻ ነው። የኢትዮጵያ ህገ መንግሥትም ሆነ የወንጀለኛ መቅጫ ህጋችን ይህንኑ ያረጋግጣል። በሌላ አነጋገር፣ የሰው ልጅ ነፍስ፣ የህግ እንጂ የፖሊቲካ ጉዳይ ባለመሆኑ ፖሊቲከኞች፣ ፍርድ ቤቱ ከወነጅላቸው ወይም ለምሥክርነት እንዲቀርቡ ካላዘዛቸው በስተቀር ከቶውኑ በዚህ ጉዳይ ጣታቸውን መክተት የለባቸውም።
ባገራችን ግን የምንገነዘበው ተቃራኒውን ነው፣ ወደ ሶስት መቶ የሚጠጉ ዜጎች ቅንጅትን ደግፋችኋል ተብለው በመዲናችን በጠራራ ፀሃይ በአግዓዚ ጦር ሲገደሉ፣ ወይም ወደ አንድ ሺህ የሚጠጉ የኦሮሞ ተማሪዎች ሰላማዊ ሰልፍ አድርገው መብታቸውን በመጠየቃቸው ብቻ በተለያዩ ቦታዎች በዚሁ የአግዓዚ አሸባሪ ጦር ሲገደሉ አንድም የጦሩ አባል በግድያ ወንጀል ተከሶ ፍርድ ቤት አልቀረበም፥ እንድያውም ይባስ ብሎ፣ ”ጦሩ የወሰደው እርምጃ ተመጣጣኝና አግባብ ያለው ነው“ ብሎ ያገሪቱ የሰብአዊ መብት ኮሚሽነር ዶ/ር አዲሱ ዘገባቸውን ለፓርላማው አቀረቡና አረፉ። በግሌ እንደ ሰው ልጅ መብት ተሟጋች፣ ዓይኔንና ጆሮዬን ነው ማመን አቃተኝ፥ ሰው እንዴት ሰው ገድሎ ፍርድ ቤት አይቀርብም? ደግሞ ፓርላማውስ የወንጀል ጉዳይ ለማጣራትና ገዳዮችን “የወሰዳችሁት እርምጃ ትክክል ነው” ብሎ ለመወሰን ቀርቶ ጉዳዩን እንኳ ለመመልከት ምን መብት አለው በማለት ጥያቄዎቼን ማዥጎድጎድ ጀመርኩ። ለካ ለጥያቄዬ  መልስ ሰጪ አካል፣ ማለትም የዜጎችን ብሶት የሚያዳምጥ መንግሥት አለመኖሩን ዘንግቼ ኖሮአል። የሚገርመው ደግሞ አንድ ሺህ ሰላማዊ የኦሮሞ ተማሪዎችን ከገደሉት የአግዓዚ ጦር አባል አንድም ግለሰብ በግድያ ወንጀል ሳይከሰስ፣ አስራ ሶስት ፖሊሶችን ገድላችኋል ተብለው ወደ ሁለት ሺህ የሚጠጉ የኦሮሞ ወጣቶች በነፍስ ማጥፋት ወንጀል ክስ ተመስርቶባቸው ዛሬም እሥር ቤት ይገኛሉ።
ጋብ ብሎ የነበረው ሁከት ሰሞኑን ደግሞ በተጋጋለ መንፈስ በአምቦ ከተማ መገንፈል ጀመረ፣ የመብቶች ጥሰትና የምግብ አቅርቦት እጥረት ተዳምሮ በጣም በመንገሽገሹ፣ ህዝቡ እንደተለመደው በሰልፍ ወጥቶ መብቱን መጠየቅ ጀመረ፣ እዚያው አጠገባቸው ፊንጫአ የሚመረተውን አንድ ኪሎ ስኳር በስድሳ ብር መሸመት (ያውም ከተገኘ) የተሳነው ሕዝብ፣ ባለተሳቢ የጭነት መኪናዎች ስኳር ጭነው ወደ ሰሜን ሲያመሩ እያየ የተበሳጨው ህዝብ ጥያቄውን በሰላም ለማቅረብ ወደ ጎዳና ወጣ፥ ያልተረዱት ነገር ቢኖር የነሱ የሆነና የሚሰማቸው መንግሥት አለመኖሩን ብቻ ሳይሆን መብታቸውን መጠየቅ ራሱ በመከላከያ ሠራዊት የሚያስገድል ትልቅ ወንጀል መሆኑን ነው። የሆነውም በትክክል ያ ነበር። የክልሉ የፖሊስ ሠራዊት የህዝቡን ብሶት ከቅርብ ሆኖ ይከታተል ስለነበር በሰላማዊ ሰልፈኞቹ ላይ እርምጃ  አልወስድም ብሎ ከሰላማዊው ህዝብ ጋር ሲወግን፣ መከላከያ ሠራዊቱ (አግዓዚ ጦር አባላት) በብረት ለበስ መኪናዎች ታጅበውቦ ከተፍ ይሉና፣ ያገሪቷን ህልውና ይተፈታተኑ ከነበሩት አደገኛ ህጻናትን መካከል አስራ አምስቱን ያለአንዳች ርህራሄ በጥይት ግንባር ግንባራቸውን ብለው በጥቂት ደቂቃዎች ውስጥ ሰላምና መረጋጋትን አሰፈኑ። አገራችን ኢትዮጵያንም ከአደጋ እንዳዳኗትና የተፈታተኗትን ጠላቶቿንም በማያዳግም ሁኔታ እንደደመሰሱ ለአዛዣቸው በሬድዮ መልዕክት አስተላለፉ፥ አዛዣቸው ዶ/ር ዓምደጽዮንም በመከላከያ ሠራዊታችን ድል እየተኩራራ በሬድዮና በቲቪ ለሚወዳቸውና ለሚወዱት ህዝባቸው ከላይበመግቢያው ላይ የጠቀስኩትን የደስታ መግለጫ አስተላለፉ። የአገሪቷ ጠላቶች ተደመሰሱ፣ ጀግናው የመከላከያ ሰራዊትም በደስታ ፈነደቀ። በነጋታው ቶሮንቶ የሚገኘው ሂዩማን ራይትስ ሊግ ኦፍ ዘ ሆርን ኦፍ አፍሪካ የተባለው የሰው ልጆች መብት ተሟጋች ድርጅት “ያገሪቷን ጸጥታ ለማደፍረስ ሲሞ ክሩ” የተገደሉትን ኅጻናት ስም ዝርዝር እንደሚከተለው ለዓለም ህብረተሰብ አሳወቀ። ራቡማ ሲኑቴ – ተማሪ, 2) ጫልቺሳ ጋሩማ – ተማሪ 3) አሸብር ዱጋሳ – ተማሪ, 4) ፍራዖል ደጀኔ – ተማሪ, 5) ሚጡቶልቻ (ተማሪ) ኩመላ አሸናፊ (ተማሪ) ድሪባ ጉተታ (ተማሪ) ቶለሳ ጉደታ (ተማሪ) አሸናፊ (ተማሪ) ቀነኒ ጉደታ (ተማሪ) ሊበን ጃዌ (ተማሪ)
እውነትም ላገሪቷ ጸጥታ የሚያሰጉና የልማት እንቅፋት ኃይሎች! የዛሬ ዘመን የፌስ ቡክ ትውልድ ልጆች ቶሎ ይበስላሉ ይባላልና እነዚህ ኅጻናት እንደተባለውም የኢትዮጵያን የግዛት አንድነትና የህዝቦቿን ጸጥታ ለማደፍረስ ብሎም እድገቷን ለመግታት ለዚህ እኩይ ተግባር ተሰለፈው ይሆን ብዬ ራሴን ለመጠየቅ ሞከርኩ። ድሮ ድሮ ጥንት ተማሪ በነበርንበት ዘመን “ንጉሳዊውን ሥርዓት ለመገርሰስ” እናደርግ በነበረው “ትግል” ኪሳችንን በድንጋይ ሞልተን በሰልፍ ስንወጣ፣ ፖሊሶቹ “እጅ ከፍንጅ” ሊይዙን ሲሞክሩና እኛም ላለመያዝ ስንሮጥ፣ በመካከላችን አንዳች ዓይነት መግባባት የነበረ ይመስለኛል፥ ደርሰውብን እንኳ ከያዙን እንደሁ ለይስሙላ ቂጣችንን በዱላ መታ መታ አድርገው “አንተ አትጠፋም ከዚህ፣ አርፈህ አትማርም፣ ለመሆኑ ወላጆችህ የት እንዳለህ ያውቃሉ?” ብለው ከጃቸው እንድናመልጥ ያመቻቹልናል እንጂ ህጻን ተማሪን የሚገድል ፖሊስ አይተንም ሰምተንም አናውቅም። እኛም ግፋ ቢል ”ረባሽ“ እንባል እንደሆን እንጂ “ላገሪቷ ጸጥታ አስጊ ናቸው” ተብለን ስንፈረጅ ትዝ አይለኝም። ታዲያ ዛሬ ምነው ነገሮች ሁሉ የተገላቢጦሽ ሆኑና ህጻናትም ያለዕድሜያቸው በስለው ያገሪቷን ጸጥታና የግዛት አንድነት መፈታተናቸው፣ የጸጥታ አስከባሪ ኃይሉም ከሰው ያልተፈጠረ ይመስል ህጻናትን በጥይት የሚቆላው? የህጻናት ዕድገት ከተፈጥሮ ህግ ውጭ ሊሆን ስለማይችል፣ ያልተለመደ ሊባል የሚችለው የአግዓዚዎች የአውሬነት ባህርይ ነው ብዬ ብደመድም ከዕውነት የራቅሁ አይመስለኝም።
ሁለት ነገሮች ግን በጣም ከነከኑኝ፥ የመጀመርያው፣ ያገር መከላከያ ሠራዊት ብቸኛ የሥራ ድርሻ ያገሪቷን ዳር ድንበር ከውጭ ወራሪ ኃይል ለመጠበቅ ነውይላል ህገ መንግሥታችን፣ ታድያ እነዚህ ከደብተርና ከእስክሪፕቶ ሌላ አንዳች ያገሪቷን የግዛት አንድነትንም ሆነ የህዝቦቿን ጸጥታ የሚፈታተን የጦር መሳርያ ያልያዙና በሰላም ተሰልፈው የመብታቸውን መከበር ይጠይቁ የነበሩ ጨቅላ ኅጻናት እንዴት ተደርጎ ነው በመከላከያ ሠራዊቱ እንዲገደሉ የተደረገው? ሁለተኛው ደግሞ፣ ዶ/ር ደብረጽዮንስ ራሱ ያገሪቷን መከላከያ ሠራዊት ለማዘዝ ሥልጣን አለው ወይ? የሚለው ነው። ለጊዜው ለሁለቱም መልስ የማገኝ አይመስለኝም፥ “ይዘገያል እንጂ እንበሳለን” ብላለች ጥንዚዛዋ። አዎ ይዘገያል እንጂ ሰውን የገደለ ወይም ያስገደለ ሰው በህይወት እስካለ ድረስ አንድ ቀን ለፍርድ መቅረቡ አይቀርምና እግዜር ዕድሜና ጤና ከሰጠን እናይ ይሆናል ብዬ ራሴን አጽናናሁ።
ሌላው ሁልጊዜ የሚገርመኝ ክስተት ደግሞ የህዝባችን የጀግንነት ባህርይ ነው፥ እንደው ሳስበው አንድም ፈሪ የሌለባት የጀግኖች ብቻ አገር ትመስለኛለች፣ ዓባይን የደፈረ ጀግና፣ ጀግናውና ቆራጡ መሪ፣ የአምቦ አመጸኛ ህጻናትን ደምስሶ የኢትዮጵያን ህልውና ያስከበረው ጀግናው የመከላከያ ሰራዊት! ጀግና ህዝብ! የጀግና ዘር፣ ጀግና ከጀግና የተወለደ! ጀግና ጀግና ጀግና ሁለንተናችን ጀግና! ተመራማሪ ቢኖር በጀግኖች ብዛት ከዓለም አንደኛ እንደምንሆን ጥርጣሬ  የለኝም። ያልገባኝ ነገር ግን፣ እኔ እስከማውቀው ድረስ በተለይ በኦሮሞ ባህል ጀግና ማለት ሃያላን የሆኑትን የዱር አውሬዎች እንደ አንበሳ ዝሆን ወይም ነብር የመሳሰሉትን የገደለ፣ ወይም ደግሞ ህዝቡን ከጠላት ወረራ ያዳነ ማለት ነው፥ በአጠቃላይ የኢትዮጵያ ህዝብ ባህልም ከዚህ የተለይ ትርጉም ያለው አይመስለኝም። ህገ መንግሥታችንም ሆነ የወንጀለኛ መቅጫ ህጋችንም ይህንኑ ባህላችንን የሚያንፀባርቅ ነው፣ ታድያ እንዴት ሆኖ ነው ኢትዮጵያውያንን ከውጭ ወራሪ ኃይል እንዲከላከል የተቋቋመው መከላከያ ሠራዊት የራሱን ኢትዮጵያውያን ወገኖችን ያውም ግብር እየከፈለ የሚያኖረውን አርሶ አደር ልጆች የሚገድለው? ወይ መከላከያ ሠራዊቱ (አግዓዚ ጦር የሚባለው ጉድ) እነዚህን ልጆች እንደ ባዕዳን ቆጥሮአቸዋል ወይም ደግሞ መከላከያ ሰራዊቱ ራሱ የባዕድ አካል ነው ማለት ነው። ከሁለት አንዱ ትክክል ይሆናል እንጂ ሰራዊታችን እኛኑ መልሶ ወግቶ እንደ ድል አድራጊ ከመንግሥት የደስታ መግለጫ መልዕክት ሊተላለፍለት አይችልም። አሁንማ ሁኔታው ሁሉ ግራ የሚያጋባ ሆነና እንኳን መከላከያ ሰራዊቱ የወያኔው መንግሥት ራሱ ኢትዮጵያዊ መሆኑን እየተጠራጠርኩ መጣሁ።
ለዶ/ር ደብረጽዮን አንድ መልዕክት አለኝ፣ ኢትዮጵያዊ ነዎት ብዬ ስለገመትኩ ምናልባት ሌሎች ባዕዳን አካላት አሳስተዎት እንደሆነ ላስታውስዎት ብዬ ነው፥ በባህላችንም ሰላማዊ ሰው በተለይም ልጅ አይገደልም። በድንገት እንኳ በመኪና ገጭተው ህጻን ልጅን ሲገድሉ ይቀውሳሉ። እንግዲህ እስዎም ልጅ ይኖርዎታል ብዬ ስለማስብ እስቲ ላንዲት ደቂቃ ቆም ብለው የገዛ ልጅዎን በሆነ ምክንያት ሌላ ሰው ስገድልብዎት ያስቡና የሚሰማዎትን ይንገሩኝ፣ በበኩሌ፣ እንኳን የገዛ ልጆቼን ሰው ገድሎብኝ ይቅርና በስዎ ትዕዛዝ አምቦ ላይ መከላከያ ሰራዊትዎ (የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት አይደሉም ብዬ ነው) የገደላቸውን ህጻናት ባስታወስኩ ቁጥር እርር ቅጥል እላለሁ። እርግጠኛ ነኝ የነዚህ ህፃናት ወላጆች ደግሞ እስዎን በአካል ቢያገኙዎት ሥጋዎን ዘልዝለው እንደሚበሉ፣ በተለይም ከህግ በላይ መሆንዎንና ዳኛ ፊት ቀርበው እንደማይፈረድብዎት ካወቁ። ግን ደግሞ ጊዜው ይዘገይ እንደሁ እንጂ፣ በሰው ልጆች ላይ በተለይም ደካማ የህብረተሰብ አባላት ላይ ጊዜያዊ ጉልበትን ተማማኖ ግፍ የፈጸመ ሰው፣ የሰማያዊው እንዳለ ሆኖ፣ ከምድራዊ ፍርድ እንኳ ሊያመልጥ አይችልም። ዘላለማዊ ጉልበት ወይም ዘላለማዊ መንግሥት የለም። ዶ/ርም ያረጃሉ፣ የወያኔ መንግሥትም ይወድቃል። ዛሬ የተማመኑበት አሸባሪው የአግዓዚ ጦርም እንደማንኛውም ነፍሰ ገዳይ ቡድን ይኮነንና እንዳልነበር ይሆናል፥ የመግደል ትዕዛዝ እየሰጣቸው ህጻናትን እንዲገድሉ ያዘዛቸውም ዶ/ር ደብረጽዮንም ከተደበቀበት ዋሻ ተፈልጎ ለፍርድ እንደሚቀርብ ቅንጣት ታህል ጥርጣሬ አይኖረኝም። የፖሊቲካ ሥልጣኑን ተመክቶ የሰው ልጅን መብት የገፈፈ ባለሥልጣን በህይወት እስካለ ድረስ ከፍርድ እንደማያመልጥ በበለጠ ለማወቅ ደግሞ እስቲ ወደ ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ህጋዊ ሰነዶች ቢሮ ይሂዱና የስዎ የወያኔ መንግሥት በፊርማው ያጸደቃቸውን ዓለም ዓቀፋዊ ዉሎችን ይዘት ይመርምሩና የስዎን የወደፊት ዕጣ ምን እንደሆነ ይመልከቱ። ለማንኛውም የአምቦን ኅጻናት በጅምላ እንዲገድሉ ለመከላከያ ሰራዊቱ ትዕዛዝ መስጠትዎን ራስዎ በራስዎ ላይ በአደባባይ ስለመሰከሩ ለወደፊት የሚቋቋመው እውነተኛው ፍርድ ቤቱ ተጨማሪ ምሥክር ለማፈላለግ በቀጠሮ ብዙ የሚያመላልስዎት አይመስለኝም።
ዶ/ር ደብረጽዮን፣ እንዳለ የሚቀር ነገር የለም፥ ሁሉም በውዴታም ሆነ በግድ ሥፍራውን ይለቃል። እስዎም የሰው ልጅ እንደመሆንዎ መጠን ከዚህ የተፈጥሮ ህግ ውጭ ሊሆኑ አይችሉም። ስለዚህ እባክዎትን የዛሬውን ጉልበትዎን ተማምነው ግፍ አይሥሩ፣ ልጆቻችንንም አይግደሉብን፥ “እነዚህ ሰዎች ኢትዮጵያዊ አይደሉም እንዴ?” የሚል ጥርጣሬ ውስጥም አይክተቱን። በዚህ አስከፊ ጸረ ህዝብ ድርጊታችሁ ምክንያት የትግራይ ህዝብን ጨምሮ ከመላው ኢትዮጵያ ህዝብ ጋር ደመኞች ሆናችኋል። የሥልጣን ዕድሜያችሁን ለማራዘም ስትሉ ብቻ፣ ህዝቦችን አታጋጩ፣ መብቴ ተገፈፈ ብሎ ሰልፍ የሚወጣውን ወገናችሁን እየገደላችሁ በዕብሪት ተሞልታችሁ መፎከሩን ብትተውና  ከህዝቡ ጋር የምትታረቁበትንም መንገድ በጊዜ ፈልጉ። የኢትዮጵያ ህዝብ ይቅር ባይ ነው። እንኳን እናንተን ይቅርና ከጣሊያን ጋር አብሮ የወጋን፣ ያደማንና ያቆሰለንን ባንዳ ሁሉ ይቅር ብለን አብረን ኖረን የለ! ስለዚህ እናንተም ከዚህ በትዕቢትና ዕብሪት ከተሞላ አጓጉል ህይወት ውጡና ከሌሎች ኢትዮጵያውያን ወገኖቻችሁ ጋር በሰላም ለመኖር መላ ምቱ። የፖሊቲካ ሥልጣንን በሞኖፖሊ መያዝ ብቻ ሳይሆን ሃብቱንም ቢሆን እንኳን ለራሳችሁ ይቅርና ለልጅ ልጆቻችሁም የሚበቃ አፍርታችኋልና ይህንን “ለፍታችሁ ያገኛችሁትን“ ሃብት አርፋችሁ የምትበሉበትን ዘዴ ቀይሱ። የደቡብ አፍሪቃ ነጮች እንዴት የፖሊቲካ ሥልጣኑን  ዕርግፍ አርገው ትተው በኤኮኖሚው ዘርፍ ላይ ብቻ በማተኮር በሰላም ለመኖር እንደቻሉ ያጥኑት፣ ጠቃሚ ትምህርት ያገኙበታል። አለበለዚያ ዛሬ ሥልጣናችንን ተቀናቀኑ ብላችሁ፣ ለተበደሉት ጠበቃ፣ ድምጽ ለሌላቸው ደግሞ  ድምጽ  የሆኑ፣ እንኳን የአንድን ኢትዮጵያዊ ነፍስ ማጥፋት ይቅርና ክፉ ቃል እንኳ ካፋቸው የማይወጣቸውን፣ ብጫ ቱታ እያለበሳችሁና በካቴና ቀፍድዳችሁ በአደባባይ የምታሳፍሯቸው የበቀለ ገርባና የመረራ ጉዲና ዕጣ ፈንታ ይጠብቅዎታል። አሁንም በሩ አልተዘጋም፣ ከታቃናቃኝ ድርጅቶች ጋር በእኩልነት ቀርባችሁ ለመደራደርና ሥልጣንን በዕኩልነት ለመጋራት ዝግጁ ሁኑ። ሌላው አማራጭ ደግሞ አይቀሬው ህዝባዊ ዓመጽ አስከትሎት የሚመጣው ሱናሚ የመጣ ዕለት፣ ታሪክ ነጋሪ እንኳ ሳያስቀር ሁላችሁንም ጠራርጎአችሁ ሊሄድ ይችላልና በጥብቅ ያስቡበት።
እንግዲህ ዶ/ር ደብረጽዮን፣ ምርጫው የስዎ ነው፣ የሚሻልዎትን ደግሞ ከእስዎ በላይ የሚያውቅልዎት የለም። ከዚህ ከትዕቢት መንፈስ ተፈውሳችሁ፣ ኢትዮጵያውያንን ከመበደል እንድትቆጠቡና፣ ሁላችንም በዕኩልነት እጅ ለጅ ተያይዘን ይቺን ደሃ አገራችንን ሃብታም ማድረግ እንኳ ቢያቅተን፣ ደሃም ሆና ህዝቦቿ ግን በሰላምና በእኩልነት የሚኖሩባት፣ እነ በቀለ ገርባና አንዳርጋቸው ጽጌም ለተበደሉት ወገኖቻችን ጠበቃ ሆነው በመቆማቸው ብቻ ዘብጥያ ወርደው የሰቆቃ ህይወት ሰለባ የማይሆኑባት፣ የአምቦ እናቶችም ልጆቻቸው ተገድለውባቸው የሃዘን ድባብ እንዳይለብሱ፣ ፈጣሪ ብቻ ቅን ልቦና ሰጥቶአችሁ፣ ወደ እኛ እንድትቀላቀሉ ምኞቴ ነው። ፍላጎት ካለ ሁሌም መውጫ አለ ይላሉ ፈረንጆች። ምክራችንን ደግሞ አትናቁ። የዕድሜ ባለጸጎች ከመሆናችን ሌላ በልምዳችንም ካካበትነው ተነስተን ነውና ለመምከር የቃጣን። ህዝቡ አሁንም የወይራ ቅጠል ጉንጉን ይዞ ሲቀርባችሁ በልዋጩ ባሩድና እርሳስ አትስጡአቸው። እስቲ ሰከን፣ ተንፈስ በሉና፣ አየር ላይ መንሳፈፉን ትታችሁ ወደ ምድር ውረዱ። ጓደኛዬ ደረጀም እንዳለው፣ ሁልጊዜ ከጀግኖች ሰፈር የሚደለቀውን ከበሮ ብቻ ከመስማት፣ አንዳንድ ጊዜ ደግሞ ከፈሪዎች ሰፈርስ ምን ይወራል ብላችሁ ለማዳመጥ ሞክሩ። ምክር አትናቁ፣ አንዲት ዕብድ ናት አሉ ጧት ተነስታ “ቅዳሜ ሰፈሩ በሙሉ ሊቃጠል ስለሚችል ቤቶቻችሁን ዘግታችሁ ገበያ እንዳትሄዱ” ብላ ስትለፈልፍ “ይቺ ዕብድ ደግሞ እንደ ለመደችው..….” ብለው ማንም ሳይዳምጣት ቀረና ቅዳሜ ሁሉም ወደ ገበያ ሄደ፥ ዕብዷም በተነበየችው መሰረት ችቦዋን ይዛ የሰፈሩን ቤቶች በሙሉ አቃጠለች፣ ገበያተኛው ማታ ተመልሶ ሲመጣ በሆነው ሁሉ ተናዶ እዬዬ ሲል የሰማችው ዕብድ “እኔኮ ነግሬአችሁ ነበር፣ ቤት ይቃጠላልና ገበያ አትሂዱ ብዬ” አለች አሉ። መጽሃፉም እኮ የሚሰማ ጆሮ ያለው ይስማ ነው የሚለው።
******
ጄኔቫ፣  30 ኦክቶበር 2017 /