Baandiraa Habashaa fi Toophiyaa, Alaabaa Oromoo fi Garbummaa Oromoo

Tufaa  Nadhabaasaa irraa |Waxabajjii 26, 2013
Habashaan alaabaa yoom irraa kaasee dhaabbachuu (j)calqabe? Toophiyaan yoom ijaaramte?
Gabaabumatti:- Habashoonni alaabaa isaaniitiin “Baandiraa” jedhanii waamu. Darbanii darbanii “Sedeq Alamas(?)” ni jedhu. Maqaan baandiraa jedhu kun Afaan Laatiiniiti. Attamitti Habashaan afaan halagaa kana  kan ofii godhatee dhimma itti bahuu calqabe?
Hammas gabaabumatti:- Bar-dhibbee 16ffaa keessa innaa Portugaalonni nama “Grany Ahmed”  jedhumu loluuf gargaarsa Habashaaf jedhanii gara Gondar dhufan sana, maqaan kun isaan wajjin dhufee Habashaa biratti baramee jedhama. Achumaan masaraa Gondar sanas ijaaranii deeman.Habashoonni garuu  masaraa kana “nutu ijaaree” jedhu. Kan ofii hin qabne, kan gooftaa isaatii dhaadata jedhu mitii.
Haalluu Baandiraa Habashaa: Magarisuu (Arenguwadee),Keelloo(Bicaa) fi Diimaa(Qayyi) dha. Haalluwwan kun, seenaa bataskaana isaanii wajjin hedduu waliitti hidhamee jira. Suuraan, huccuu  fi akkasumas daatuun bataskaana Habashaa marti, haalluwwan kanaan caalaatti kuulamanii hojjetamu.Taabonni Habashaa innaa bahuu fi galu, huccuun haalluu baandiraa  kanaan kuulame, Taabota isaanii sana irra qabamee ykn uffifamee  laga bu’a, lagaa debi’ee gala. Innaa balbala bataskaanaa ol-seenee galu, hoolaan itti qalama. Qeessiin Taabota sana baatu, dhiiga hoolaa kana irraa tarkaanfatee gala. Kana waanan ijaan argeen  himaa jira.
Seenaan Nugusoota Habashaas seenaa bataskaana isaanii wajjin addaan waan hin baaneef, nugusoonni isaaniis baandiraadhuma kana irratti asxaa garaa garaa uumanii  dhimma itti bahaa turan. Har’a dha illee kanumaan jiru.

Bara Axee Minilik fi Isa Dura

Yeroo duraaf, bara  1897-tti  huccuun bifa sadiin kuulame, “Ye Itiyophiya Bandira” jedhamee  waamamuu calqabe. Isa dura, akka kanaan gadi jiru kanattii hojjetamee, gararraan isaa diimaa ta’ee, mana bataskaanaa fi nugosoota biratti bekamuu irraa kan hafe, akka alaabaa biyyaa bilisa qabdu tookotti  dhaabatee hojirra olee hin beeku.
Haalluun alaabaan kanaa seenaa nugusootaa Habashaa ,warra dhalootaan  Nugusa Solomon wajjin hidhannaa qabna  jedhanii fi bataskaana isaanii biratii beekama.
Eegga “Ye Adwaa Xoorinneetti” jedhamu irratti, niitiin Axee Minilikiin, Etegee Taayituu Buxul kan jedhamtu, dhirsa ishii dirqisiiftee Xaaliyaanota irratti duulchiftee mootee galtee booda, akkaataan taa’umsa halluu baandiraa Habashaa  jijjiirame. Haalluun diimaa jalatti gadi bu’ee, magariisuun gararraatti ol-bahee, keelloon walakkumatti hafe.
                                     Asxaa Baandiraa Habashaa
Bara 1897-tti,  baandiraan kun attamitti haa taa’uu fi asxaan(emblem) isaa  maal haa ta’uu irratti Habashoonni egga walii galanii booda, asxaan isaa fuduraan “St. George = Qiddus Giyorgis”  ta’ee, duubaan ammoo Leenca Mootii Yuhudaa akka ta’u irratti walii galanii akka kana gad jirutti kaawwatan.
Maalif asxaa kana filatan?  Gaafa ayyaanni Goorgisii sanaa kabajamu “humna Qiddus Goorgisiitiin moonee injifannoo argatane” jedhanii waan amananiif filatan. Kana jechuun, “Amajaajota keenya moone” kan jedhu mirkaneessa jedhuu isaaniiti. (“Qidus Goorgis” kan jedhamu, dhalootaan nama Giriikii  yoo ta’u, lotuu Girikii keessatti ajajaa shantamaa ture).
Asxaan kun kan muldhisu, innaa “Qiddusiin” sun, farda yaabbatee amajaajota (diinota) isaa lafatti asii gadi waraanee ajjeesu mirkaneessa. Barri kun, bara Habashoonni Xaaliyaanii mohan duwwaa otoo hin taane, bara isaan ummatoota kibbaa, Oromoo dabalatee, 90% waraanan mohanii  itti dhuunfatan ture.
Baandiraa Axee Minilik, Lola Adowaa boda,  isa  fuula duraan asxaa Giyorgisii qabu. Duubaan leenca Yuhudaa qabu
Amantii, jaalalaa fi marartoo “Qiddusii” Goorgisii kanaaf qaban ifatti baasuuf jecha, mana sagada Ortodoksii (Orthodox Church), Finfinnee walakkaatti, iddoo Maarama Birbirsaa jedhamutti maqaa “Qiddus” kanaan ijaaranii jiru. Itti aansaniis, siidaa Axee Minilki, innaa inni fardaa Oromoo yaabbatee  Oromoo irra gulufaa jiru kan mudhisus achumatti dhaabbatan.

Bara Nugusa Hayilesillaasee

Yeroo duraaf, bifti baandiraa Habashaa fi akkaataan inni itti taa’uu qabu seeraan (constitutionally) mutaayee gaazexaa irratti  labsamee akka bahu kan godhe  Hayile Sillaasee ture. Seera Haaromsa isaa (Revised Constitution of 1955), isa bara 1955 sana  keessatti seeraan ifa ta’ee jira.  Innis “Nagaariti Gaaxzexaa”  waggaa 15ffa (15^th year), Lakk.2, (No 2), boqqonnaa (article) 124, Sadaasa (November) 4, 1955  maxxanfamee bahe keessatti argama.
Akka gaazexaa kana irrati baheetti, gararraan isaa Arenguwade, walakkaan Bicaa, gajjallaan Qeyyi, ta’ee,  tarree galee  akka taa’u godhame. Isa dura  maqaan haa beekamu malee, seeran tumamee, gaazexaa irratti  labsamee jiraachuu isaa hin agarre.
Baandiraan kun, sirna Nugusa Haayilesillaasee keessatti caalaatti yoo beekamu, har’a ammoo mallattoo  warra “Rasteferian” ofiin jedhanii Hayilesillaaseetti amananiin uffatamaa jira.
Mootonni Habashaa, hidda sanyii dhaloota isaanii, mootii Yuhudaa kan ture, Nugusa Solomoon kan jedhamutti of  hidhu. Asxaan mootummaa Solomoon (emblem) leenca turee jedhama. Isaanis “ qaccee Solomoon” waan ofiin jedhaniif  leencaa filatan.

Haaylesillaaseen asxaa isa duraan, kan bara Minilik karaa duubaa “Goorgisii” qabaachaa ture  sana irraa kaasee “Leenca”gara fuula duraatti  dabarse. Leenci kun  “Zewud” kan jedhamu, kan mallattoon kiristaanaa, “Masqal” irratti tolfame, mataa irra kaawwatee, (to re-certify the slogan, “ Ethiopia being an island of Christian state in the ocean of the pagans”) bandiraan ammoo eebootti diramee, gateettiitti baatee innaa gara bahaatti deemaa jiru muldhisa. Asxaan  baandiraa kanaa hamma Fulbaana (September) 1974-tti  Haylesillaasee wajjin taayitaa irra ture.

Mo’a Anbessa ze Neged Yuhuda   
The Conquering Lion of the Tribe of Judah,Haile Sillasie I, Elect of God
“Leenca Qaccee Yuuda, Hayilesillaasee Duraa (I), Muudamaa Waaqaa”

Bara  Dargii

Dargiin, kan Koloneela Mangistuu Haayilemaariyaamiin hoogganamaa ture, otoo bifa haalluu baandiraa kanaa hin jijjiiriin, asxaa isaa duwwaa irraa kaase. “Zewud” isa jedhan  mataa leencichaa irraa folloqse. Masqalii isa jedhamu  ammoo  gara qara eebootti jijjiire. Maqaa leencichaa, isa “ye Yuhudaa Anbessa” jedhamu “ Ye Itiyophiyaa Anbessa” jedheen .

Baandiraa dargii, akka Haayilesillaaseen ar’ameen  boodaa kan  yeroof taaytaa irra ture.

Bara 1985 innaa Dargiin of jijjirree “Hizbawii Democrasiawi Repuublik Ityopiyaa” (Peoples Democratic Republic of Ethiopia) ofiin jedhe sanas, haalluun baandirichaa hin jijjiirramne. Ol’aantummaa Habashaa qabateetuma taa’e. Maqaa asxaa, “Mo’a Anbessa Ze Negede Yuhuda” jedhu duwwaatu gara „ye Itiyophiyaa Anbesa“ jedhamutti jijjiire.
Asxaa Dargiin baandiricha irra kaayee keessaa, guddisee kan muldhatu, siidaa Aksumii fi urjii guddaa tokko duwwaadha. Isaan kaan, maal akka ta’anii fi maal akka addeessan  baruun nama dhiba.

Baandiraa Dargii bara 1985 booda hamma Wayyaaneen jijjiirtutti kan ture.

                                        Bara Wayyaanee TPLF
Bifti haalluu baandiraa Habashaa bara Wayyaanee TPLFs hin jijjiiramne. Haalluu fi taa’umsi  isaa akkuma turetti taa’ee, jijjiirraa asxaa duwwaa irratti godhame. Seenaa Ol-aantummaa Habashaa fi mallattoo gooftummaa isaa  har’a illee  finniinsaa jira. Seera Wayyaanee keessattis, akka kanaa gadiitti tumamee  jira.                     
                                      Article 3: The Ethiopian Flag
(1) The Ethiopian flag shall consist of green at the top, yellow in the middle and red at the bottom, and shall have a national emblem at the center. The three colors shall be set horizontally in equal dimension.
(2) The national emblem on the flag shall reflect the hope of the
Nations, Nationalities, Peoples as well as religious communities
of Ethiopia to live together in equality and unity.

(3) Members of the Federation may have their respective flags and emblems and shall determine the details thereof through their respective legislatures.
Akkaataan taa’umsa  haalluwwaniis iddoo dur turan irraa hin siqne.Akkuma mootota duraanii, Waayyanee TPLFs asxaa isaa duwwaa jijjiire. Seerri Tumaa Wayyaanee (Constitution) inni  bara 1995 s kanuma mirkaneessee kaayee jira.

Baandiraa Wayyaanee Toophiyaa isa bara 1995 seeraan tumamee labsame.

Wayyaaneen iddoo asxaa Dargii, urjii qara shan qabuu fi jidduu qara urjii kanaa ammoo qara biiftuu shan itti naqxee jirti.  Wayyaaneen, ol-antummaa Habashaa, seenaa haalluu baandiraa kanaan irra deebitee mirkaneessiteetti. Asxaan kun, idoolojii Wayyaaneen ittiin deemaa jirtu wajjin waan deemu hin fakkaatu.  Maaliif  booda keessa akka filattee, “carqi newu”  kan jechaa turte sana irra deebitee “qiddus new”  jettee aasxaa kanas irratti dhodhoobdeef  hin beeku .

Ayyaana Guyyaa Baandiraa Waayaanee

Wayyaaneen  Waxabajii (June 5?), guyyaa baandiraan Toophiyaa itti kabajamu jechuun, bara 2008 irraa calqabdee akka itti “sagadamu” seera baastee jirti. Guyyaa kanas,  keessuma mana barnootaatti ijoollee baachiftee akka faarsan dirqisiisaa jirti.
Guyyaan, “Ye Baandiraa Qan” jedhmee kabajamuu calqabe kun, mootota Habashaa duraan turan biratti hin beekamu. Isaaniif baandiraan galgalaa fi ganama waan farfamuuf, seera kophaatti baasuun isaaniin hin barbaachifne ture. Wayyaaneen garuu, seera  tumte bira tartee,  Mallasaan eegga du’e asis, footoo isaa wajjin iddoo hundaa dhaabuudhaan  biyyi akka itti hirreenfatu goosisaa jirti. Gochi kun marti, baandiraa sana kan jibbisiisu yoo ta’e malee, kan leellisiisu ta’ee argamaa  hin jiru.
Baandiraan Arenguwaadee, Bicha, Bayi ta’ee jiru kun, alaabaa killilootaa biraa  (Tiraay irraa kan hafe kaan garbootaa,) caalee akka balali’u godhamee jira. Maaliif inni warraa biraa caalee akka balali’u godhame? Deebiin isaa garbummaa fi gooftummaa keessa waan jiruuf, achuma kesatti beedii argata jenna.
Wayyaanee booda kan dhufu ammoo,  asxaa attamii qabatee akka dhufu tilmaamuun ni danda’ama? Kan Minilik?  kan Haayilesillaasee? Kan Dargii? Moo,kan kan biraa ta’a?

Garbummaa Oromoo fi Baandiraa  Toophiyaa

Nafxanyoonni, eegga humna qawween Biyya Oromoo garboomfatanii booda, Toophiyaa, Toophiyawwii ofiin jedhanii, maqaa Habashaa jedhamu irraa gara “Itiyoophiya” jedhamutti of jijjiiran. Uummanni Oromoos maqaa garboomfame kanaan kiristinnaa ka’ee „Itiyophiya Itiyophiyawwi“ jedhee  akka of waamamu dirqisiifame.
Eegga Biyya Oromoo gutummatti garboomfatanii booda, “Ye Itiyophiyaa Baandira”, kan jedhamu akkuma kanaa olittii kaawuu yaaletti, seera isaanii keessattii tumatanii uummata Oromoo irratti fe’an. Otoo “baandiraan ol-bahaa ykn gadi-bu’aa jiruu maaliif deemta? Maaliif hin dhaabanne?” farda irraa maaliif  hin buune? jedhamee Oromoo meeqatu foolisiin magalaa keessatti qabamee adabame? Ijoollee meeqatu  mana barumsaatti dhaaname? reebamne?
Garbummaan eegga uummata Oromoo irra dhihaa-bahatti, kibbaa-kaabatti guutummatti diriiree booda, uummata Oroomoo biratti, baandiiran kun hiikaa attamii/maaliii argate? Hiikaa bilisummaa? kan birmadummaa? kan misoomaa? kan tokkummaa? kan abbaa biyyummaa? Moo kan garbummaa, hiyyummaa, doofummaa, gadadummaa, hamlee cabsaa fi cabsummaa ti? Oromoon, Oromummaa fi Toophiyummaa addaan baasee baratee jiru, kana deebisuuf waan itti rakkatuuf hin jiru. Kan itti rakkachaa jiru, kan handhuurii isaa “imiyyee Itiyoophiyaa” irraa cituu didee itti rarra’aa jiru duwwwaa dha.

Alaabaa Ummata Gadaa Oromoo 

Uummnanni Oromoo yoom irraa kaasee, haalluu alaabaa kanaatti fayyadamaa akka ture, hamma yoonaatti waan qulqulleeffannee of harkaa qabnu hin jiru. Kunis, gaaffii Gadaan Oromoo yoom irraa kaasee sirna bulchiisa diimookraasii uummata kanaa ta’ee hojiirraa ooluu calqabe? kan jedhu wajjin akka walbira qabnee qorachuu  qabnu nu afeeraa jira.
Haalluun alaabaa  kanaa,  falaasama, aadaa, amantii, seenaa, qabeenyaa fi ilaacha uummanni Oromoo uummaa fi uumama wajjiin qabaacha turee fi har’a illee irra jiru nuu mirkaneessa. Kan ummanni Oromoo bareedina isaatiif jedhee filate otoo hin ta’iin, kan jiruu fi jireenya ummata Oromoo keessatti ilaalcha waloon qaban  waloon finiinsu ta’uu isaa  nuu mirkaneessa.
Si’a kana keessa, seenaan uummata Oromoo inni dhugaan kuufamee jiru, ilmaan Oromootiin barreeffamanii gadi hahaa jira.Calqaba bar-dhibbee kudha-jahaffaa keessa(1522), innaa biyyi Oromoo karaa kaabaa Portugaalonnii fi  Habashoonni, karaa bahaa ammoo Turkoonni Biyya Oromoo irratti duula hamaa deemsisaa turan sana, mootummaan jiddu-galeessa Oromoo Madda Waalaabuu jira ture. Bara kana, motummaan kan Gadaa Birmajii.
Abbaan Gadaa Birmajii bara sanaa Walaabuu Jiloo jedhama. Gootota maqaani isaanii Abaayyii Baabboo (Abbaa Duulaa) fi Jirmoo Horaa (Abbaa duulaa) jedhaman alaabaa kana qabachiisee akka diina biyya isaa qabachaa jiru kana irratti  bobbaase, hayyuun Aadam Tiinnaa Jaarraa fi  hayyuun Muusaa Haajii Aadam Saaddoo jedhaman, barroo “Seenaa Oromoo fi Madda Walaabuu” (Mudde/December 2011) jedhanii maxxansiisan keessatti ifa godhanii jiru. Heduu galatoomaa jennaan.
Akkaataan taa’umsa haalluu kanaa, akka ilaacha bara sanaatti innaa ibsan: gararraan, Gurraacha; jidduun; Adii, gaggallaan; Diimaa ture. Maaliif akkasitti akka taa’es, barreessitoonni kun wabii manguddoota oolanii bulan irraa argataniin gargaaramaa, barroo isaanii keessatti seenaa abbaa biyyuummaa uummata Oromoo fi seenaa gootota Oromoo dhaloota hammaaf ifa godhaniiru.
Waraanni Abbaa Duulaa Abbayyii Baabboon hoogganamu, maqaa  “Booroo” jedhamu jalatti gumaaye. Kan Jirmoo Horaan hoogganamu ammoo maqaa “Barii”  jedhamu jalati gurmaaye. Duulli waaraana kanaa eebba jarsoolii, yuubotaa fi dubartootaani geggeeffame. Dubartoonni siqqee (sinqee) fi bulbulaa dammaa, kan buqqee elellaanii fi calleen jifaaraman keessatti naqamee jiruu qabatanii  eebba qenan. Eebba dubartoota kanaa keessaa, akka Obboo Aadamii fi Obboo Muusaan barressanitti, mee isaan kana akka fakkeenyaatti haa fudhanu:

• Bulbula  diimaa sitti dhibaase. Ija diimtuu sibaase —
• Wantteen teessan diinatti hangaasuu gannaa haa taatuu
• Kotteen fardoota keessannii bakaakkaa roobaaa itti haa taatu
• Bishaann lagaa aannan isinii haa ta’u.
• Midhaan mukaa baksaa isinii haa ta’u.
• Diinni keessan raafuu bonaa haa ta’u.
• Jiruun keessan cidha  haa ta’u.
• Kan diinaa awwaala haa ta’u, kkkf jechuudhaan miila hooggantoota waraana kanaa irratti dhibaafatan.

Sana booda, hooggantoonni waranaa, Abbayyii Baabboo fi Jirmoo Horaa, alaabaa kana, abbaa Gadaa Walaabuu Jiloo irraa fudhatanii ka’an. Waraanni Booroo, kan Abbayyii Baabboon hooganamu, dura ka’ee Lagaa Gannaalee cehe.  Lixaa fi kaaba-lixaa (western and north western) qabatee diina irratti bobba’e. Itti aansee waraanni Barii, kan Jirmoo Horaan hooganamu, Lagaa Waabee cehee bahaa fi kaaba-bahaa (east and northeastern) qabatee bobba’e. Lamaanuu diina mancaasaa, Biyya Abbaa Gadaa Oromoo, kan Portugaalli, Habashaa fi Turkiin qabachaa jiran, bilisa baasaa, Laga Mormor (Laga Abbayyyaa) irratti walittin dhufan. Alaabaa Oromoo deebisanii achirra dhaaban.Kakuu seenan otoo hin dabsiin fiixaan baasanii, yeroo duraaf naannoo sanatti nagaan akka bu’u godhan.
Ummanni Oromoo, durii kaasee sirna Gadaatiin of ijaaree birmaduummaan jiraachaa ture. Alaabaan haalluuwwan gurraacha, diimaa fi adiin jifaaramee  jiru kun, seenaa eenyuummaa fi maalummaa mootummaa Gadaa Oromoo mallatteessa.  Ummata Oromoo bira iyyuu taree, hundeen isaa kan uummatoonni Kuush marti wal-faana qabaachaa turan ta’uu ni mala.
Otoo kun ta’ee jiru, ilmaan Habashaa fi jaleewwan isaanii,  “kan dur hin ture, kan har’a Toophiyaa ittiin balleesuuf uumame“ jechuu isaanii itti fufanii jiru. Kun akkuma jirutti ta’ee, “Oromoo yemibaal hizb yellem“ jedhanii jiru miti? Biyyi “Oromiyaa” jedhamus hin jiru jedhanii irra deddeebi’anii nutti himaa jiru. Malli karaa kana tilmaamame  deemsisuu dinnaan, hamma ammoo “Oromoo fi Amaarii Obbolaa dha, Goojjam keessati dhalatan” jechaa mala doofaa fi gowwaan illee fudhachuu hin dandenye baafatanii  dibbee rukucchaa jiru.

Baandiraan Toophiyaa  Mallatto Garbummaati

Baandiraan Habashaa uummata Oromoo wajjin qunnamtii attamii qaqba? jedhamnee yoo gaafatamne, deebiin  keenya maal ta’uu danda’a? Deebiin keenya uummata Oromoof, mallattoo gabrummaa fi garbichaa ti (symbol of slavery and colonisation) yoo ta’u,uummata Habashaaf (Toophiyaanotaaf) ammoo mallatttoo Garboomfataa fi ager Maqinaat (colonisation) jechuu iraaa kan hafe deebii biraa qabaachuu hin dandeenyu. Itti dabalee, mallattoo seenaa nugusoota Habashaa, kan Taabota afurtamii afurii fi kan diktaatorooti jechuu ni dandeenya.
Baandiraan Habaasha, Biyya Abbaa Gadaa Oromoo eegga qinnyii ager  godhate irraa kaasee, bullukkoo fi wandaboo  uummata Oromoo irraa saamee, dabaloo fi bututtuu isaa itti uffisee taa’aa jira.Bar-dhibbee dhuma 19ffaa irraa kaasee,  uummaanni Oromoo dabaloo fi bututtuu Habashaa kana uffatee deegaan jiraachaa jira.
Hamma Axee Minilik dhufee, humna qawween Toophiyaa har’aa kana Oromoo irratti ijaaretti, Biyyi Toophiyaa jedhamtee waamamtu hin turre. Haa ta’u malee, uummanni „Habashaa“ jedhamuu fi biyyi isaanii „Abyssinia” jedhamtu akka turte seenaan ni beeka. Isaan garuu seenaa kana otuma beekanii wallaalaa seenaa ofii  ta’aa jiru. Otoo gara mana kuusaa barroo (libraries) London, Romaa ykn Paaris dhaqanii, waa dubbisanii barachu danda’u ture.
Uumama Toophiyaa ilaalchisees, maqaan Toophiyaa jedhamuu, Afaan Griikii ta’uu isaa fi ummatoota bifa guraacha qaban, warra Afrikaa keessatti argamaniif kan kenname  ta’uu isaa ni haalu. Isaan “Bayibila” wajjin uumamee nuu kennamee jedhani itti sagadu. Dhugaan jiru garuu,  otoo Biyya ajajaa Haamsaa Alaqaa Giyorgis itti dhjalate, boodaa  kan Qiddus Giyorgis jedhame  (kan isaan itti sagadan) dhaqanii gaafatanii, dhugaa jiru barachuu danda‘u ture. Rakkoon jiru ammoo, Habashoonni namoota dhugaa barbaadan otoo hin ta’iin, faallaa dhugaa dhaabachuu fi seenaa dabsuuf warra uumaman waan ta’aniif, iddoo  dhugaan jiru hin dhaabatan, dhaqaniis hin dubbatan, hin gafatan.
Seenaan haalluu Baandira Habashaa, seenaa Qidus Mika’el, Qidus Gabr’iel, Qidus Giyorgis, Soostuu Sillaasee, zewud, zufan, nuguse-nägest kkf ta’ee otoo jiruu, “mallattoo birmadummaa  uummata Toophiyaa,  isa waggaa 3000  qabu jedhanii qaani tokko malee barreessanii odeeffatu. Uummanni Oromoo fi kan Oromoo wajjin garboome hundi, akka isaan wajjin uumametti hololaa jiru. Otoo kan Oromoo ta’eera ta’e, uummanni Oromoo baandiraadhuma Habashaa kana qabatee waan mirga isaatiif hin falmineef hin jiru ture. Mirga Oromoo kan sarbe waan ta’eef, uummata Oromoo biratti laguu  ta’ee jira.

Alaabaa Bilisummaa Oromoo

Baandiraan Habashaa, inni  haalluun isa magariisuu-keelloo fi diimaa ta’e kun waan alaabaa garboomfataa ta’ef, qabsaawonni Adda Bilisummaa Oromoo (ABO) innaa prograama duraa sana (1974-76) baasan,  uummata Oromoo garbummaa Habashaa jalaa baasuuf  alaabaa kana qabatanii  bahan.

Alaabaa Bilisummaa Oromoo, kan ABOn qabsoon hidhannoo ittiin calqabame

 Alaabaan kunis, mallattoo bilisummaa, kan uummata Oromoo garbummaa baandiraa Habashaa jalaa baasee, birmadummaa uummataa deebisee gonfachiisuuf xiyyeeffatee  kan ka’e ta’uu isaa mirkaneessa. Har’a ilmaan Habashaa fi jaleewwan isaanii ija attamiin  alaabaa kana ialaalaa jiru? Habashaan waan uummata Oromoof ta’u maraa “ hin ta’u” jechuu malee, ni ta’a jedhanii  hin beekan. Jechuus hin danda’an. Alaabaa Oromoo beekuu dhiisuu isaanii dura iyyuu, “uummanni Oromoo” jedhamu hin jiru jedhanii jiru. Har’a illee taanaan Itiyophiyawwinnet yoo ta’e malee Oromummaan uummata Oromoof akka hin taane jaleewaan isaanii barsiisaa jiru.
Namni, Oromoon akka sabaattii jiraachuu isaa haale, attamitti seenaa saba kanaa, alaabaa saba kanaa, araddaa saba kanaa baruuf fedhii qabaachuu danda’a? “ Sabni Oromoo jedhamu hin jiru”, eegga jedhani booda, biyyi “Oromiyaa” jedhamu hin jiru jechuuf waan saalfataniif  hin qaban. Biyya sana egga hin beeknee,  daangaa biyya sanaa baruuf waan dhama’aniifis hin qaban. Seenaan uummata Oromoo har’a injifannoo gad-hahaa jira. Seenaan warra dhugaa qabuu isaaniin awwaalaa akka jiru hubatanii, otoo of qajeelchuu danda’anii garidhaa jennaan.
Nagaan fi Bilisummaa Wajjin,
Tufaa Nadhabaasaa

Hunger Costs Ethiopian Economy Billions Of Dollars

Lisa Schlein
June 25, 2013, GENEVA (VOA News) — Hunger costs Ethiopia billions of dollars in yearly economic losses, according to a new study.  Led by the African Union Commission, the UN World Food Program (WFP) and Ethiopian government agencies, it says reducing undernutrition will save lives and boost Ethiopia’s struggling economy.
The study shows Ethiopia lost an estimated $4.7 billion in 2009 because of child undernutrition. This is equivalent to 16.5 percent of the country’s Gross Domestic Product.
Currently, the report finds more than two out of every five children in Ethiopia are stunted and more than 80 percent of all cases of child under-nutrition go untreated.  It says malnutrition in Ethiopia causes more than 20 percent of child deaths.  It says these deaths have reduced Ethiopia’s workforce by eight percent.
Undernutrition is a huge drain on the country’s economy, said WFP spokeswman Elizabeth Byrs.
“The study estimates that Ethiopia could reduce losses by $12.5 billion by 2025 if it reduces underweight rates to five percent and stunting to 10 percent,” Byrs said.
Stunted children in primary education have a higher-grade repetition rate than non-stunted children, according to the report. In addition, it says stunted children in Ethiopia also are more likely to drop out of school.
Byrs noted stunting does not end with childhood, but remains a life-long problem with long-term consequences for both the individual and the society.  The report says nearly 70 percent of adults in Ethiopia have suffered from stunting as children, which means more than 26 million people of working age have not been able to achieve their potential.
For example, adults who suffered from stunting as children are less likely to do heavy manual jobs because they tend to have lower body mass, resulting in a loss of income. The study said these adults have a high rate of absenteeism from their jobs.
The ramifications of undernutrition are so serious that the Ethiopian government recently launched a half-billion dollar National Nutrition Program to tackle this issue, said Byrs.
“The program of the government, in tight cooperation with WFP, will provide supplementary feeding and nutrition vitamins to young children since the pregnancy until the age of five to be sure during the first 1,000 days those children get sufficient nutriments and vitamins to avoid stunting,” she said.
The program, which is due to last two-and-one half years, will also increase school feeding schemes.  Byrs added support programs for pregnant and lactating women will be developed in health centers and hospitals.

The Problem of Ethiopianism in the Amara-Oromo Elite ‘Pilarisim’ Dialogue

By Yared Ayicheh – June 25, 2013
The recent shift in the political narration of Ethiopian Diaspora politics is the desire among some Amara and Oromo elites to engage in dialogue for bridge building among the two elite groups.
At the surface it is a noble idea; but looking closer at the proposed Amara-Oromo bridge building reveals fundamental deformities in the Amara elite camp that make it unfeasible for bridge building to be realized. One of the deformities in the Amara elite is what I call The Problem of Ethiopianism.
Amara elites, specifically some of those who went through their formative years during the 1970s student movement era, have a residual, stagnant, persistent and outdated Amara-centric perception of what it means to be Ethiopian.
To them, be to Ethiopian is to abandon one’s ethnic identity and melt into the pot of Ethiopianism, which by the way is principally defined by the Amara ruling class and the Ethiopian Orthodox church. The Amara ruling class and the Orthodox Church are not representative of all Ethiopians; these two elements only represent part of the spectrum in the Ethiopian experience, not the whole. It is this very fact that the Amara elite fails to comprehend and acknowledge.
One way or another, the older generation of Amara elites may not have what it takes to build a bridge with Oromo nationalist elites, for the simple fact that to work with Oromo nationalists requires acknowledging the imbalanced ethnic relations of the past which resulted in the domination and subjugation of non-Semitic Ethiopians by highlanders.
Amara elites need to acknowledge, without any precondition, the perceptions of non-Semitics who feel the Amara definition of Ethiopianism is exclusively Amara and Orthodox. It is this paradigm shift that will result in a genuine Amara-Oromo ‘pilarisim’.
The Problem of Ethiopianism does not stop at the definition of Ethiopianism; it also bleeds into what it means to be united. To the Amara elites to be a united Ethiopia means to be homogenous and uniform. This is the perception that threatens non-Amaras. It is the idea of leaving the terms of a united Ethiopia in the hands of old Amara elites who perceive the use of Latin alphabet for Oromiffa as alien or anti Ethiopian that makes Oromo nationalists and others to panic and dread working with ‘children’ of Neftegnas.
The Amara elites must recognize that the old Ethiopia is gone. The Ethiopia of uniformity is a thing of history. Ethiopia was redefined 20 years ago. Accepting the redefined Ethiopia, without any terms, and working for the democratization of Ethiopia is the paradigm shift that will solve The Problem of Ethiopianism.
Viva Oromia! Viva Ethiopia!

Ibsa Ejjannoo Waligayii Hatattamaa Miseensota TBOJ

June 25, 2013 at 9:10 am · Gadaa.com

Miseensotni Tokkummaa Barattoota Oromoo Jarmanii (TBOJ) kan nannoo Würzburg, Nürnberg fi München jiraatan Waxabajjii 22 bara 2013 saatii 14:00 irraa egalee amma saatii 19:00 magaalaa Nürenberg kessatti waligayii hatattamaa geggefataniru. Kaayyoon waligayii kanaa: 1ffaa haala qabsoo bilisummaa Oromoo (QBO) yeroo ammaa irratti mariyatuun hubannoo siyasaa argatuu fi 2ffaan seera ca’aa ABO irratti mariyachu ture.

Walgahiin kun haasa semannaa J/Gammachuu Fayisaa, bakka bu’aa koree hojii geggesituu (KHG) TBOJ, fi faaruu alaabaa Oromiyaan ergee banameen booda Miseensi Gumii Sabaa Adda Bilisummaa Oromoo (MGS-ABO), J. Dr. Shugux Galataa senaa tokkummaa barattoota Oromoo Awuropaa (TBOA) wajjin waliitti qabsisuun haala QBO irratti xinxala waligalaa hirmaatota waligayii kanaaf diyeesan. Itti aansuun karaa J. Malkamuu Jaatee (miseensa koree hojii qindeesitu kutaa ABO Giddu-galessa Awuropaa) sirnoota bulmataa TBOA fi TBOJ irratti ibsi kennamera. Mata duree lamaanuu irratti erga ibsii kennameen booda hirmaattooti walgayiicha gaaffiilee fi yaada ijaaroo dhiheessuun marii bal`aa geggefamee irratti hunda‘uun ibsa ejjannoo baafachun sagantaan waligayii kanaa milkiin xumurameera.
Ibsa ejjennoo
Nuti miseensotiin TBOJ walgayii kana irratti hirmaannee haala siyaasaa QBO yeroo ammaa fi seera bulmataa TBOJ irratti ergii mariyanneen booda, ummata Oromoo fi Oromiyaa sirna gabiromfannaa (kolonii) bara ammaa motummaa Habashaa, gartuu wayaaneen (TPLFn) hogganamaa jiru, jalatti gidirfamaa jiru bilisomsuuf qabsoo hadhooftuu hogganummaa jaarmaa ABOn geggefamaa jiru gutummaan tumsaa, akka ca’aa dhaabichaatti gumaata wan nu irraa barbaadamu gama maraan kennuuf qophii ta`uu kenya ni mirkaneesina.

1. QBO hirmannaa ummata Oromoo fi hogganummaa ABOn geggefamaa jiruu ni deggerra!
2. Qabsoo hidhannoo, siyasaa, fi dipilomasii ABO geggessaa jiru diinagideen ni utubna!
3. Qabsoo fincila diddaa gabirummaa karaa qerroo Oromiyaa, barattotaa, fi ummata Oromoo geggefamaa jiru waan nu irraa barbaachisu maraan ni tumsina!
4. Sagalee QBO haala hundaa kessatti firotaa fi dinoota ni dhageessifina!
5. Yakkoota dhittaa mirga-namomaa rogaalee danuun ummata Oromoo irratti karaa motummaa gabironfataa TPLF raawatamaa jiru ni balaaleffanna.
6. Ummata Oromoo biyya irraa ariyatuun qabenyaa fi lafa Oromiyaa samuu fi saamsisuu motummaa TPLF ni balaalleffanaa.
7. Ummata Oromoo fi qabenyaa Oromiyaa irratti yakkoota motummaan TPLF raawataa jiru hambisuuf akka hawaasoti Adunyaa nuuf dirmatan ni gaafanna.

Injifatnnoon ummata Oromoof!
Hirmaattota waligayii hatattamaa TBOJ
Jarmanii (NürenBerg); Waxabajjii 22 bara 2013

የተረጋጋ መንግስት እንዲቆም ከመቼውም ጊዜ በላይ የምትንቀሳቀስበት ወቅት ላይ መሆኗን ለማሳሰብ በነገው እለት ከፍተኛ ባለስልጣናት ጋር እንደሚመክሩ አቶ ኦባንግ ሜቶ አስታወቁ።

“መኖር አለ፣ መሞት አለና ወደ ህሊናችን እንመለስ"
 June 25, 2013 03:10 am

እስራኤል ኢትዮጵያ ውስጥ በህዝብ ፍላጎት የሚመረጥ የተረጋጋ መንግስት እንዲቆም ከመቼውም ጊዜ በላይ የምትንቀሳቀስበት ወቅት ላይ መሆኗን ለማሳሰብ በነገው እለት ከፍተኛ ባለስልጣናት ጋር እንደሚመክሩ አቶ ኦባንግ ሜቶ አስታወቁ። የሒብሩ ዩኒቨርስቲ ምሁራንና ማህበረሰብ ለአቶ ኦባንግ መልክት ድጋፍ እንዲያደርጉ የሚጠይቅ ንግግር ያደርጋሉ። በእስራኤል የሚኖሩ ስደተኛ ወገኖችን አስመልክቶ ቃል እንደተገባላቸውም አመልክተዋል። አቶ ሳሙኤል አለባቸው “መኖርና መሞት ስላለ ወደ ህሊናችን ልንመለስ ይገባል” አሉ።

የአዲሲቷ ኢትዮጵያ የጋራ ንቅናቄ (አኢጋን) ዋና ዳይሬክተር የአሜሪካ እንደራሴ (ኮንግረንስማን) ክሪስ ስሚዝ በመሩት የምክክር ሸንጎ ላይ ንግግርና ማብራሪያ ካሰሙ በኋላ ወዲያውኑ በቀጥታ ወደ እስራኤል አምርተው ነበር። ለሁለት ጉዳዮች ወደ እስራኤል ያመሩት አቶ ኦባንግ የኢትዮጵያን ወቅታዊ ሁኔታ አስመልክቶ ከእስራኤል ከፍተኛ ባለስልጣናት ጋር በነገው ዕለት እንደሚመክሩ ለጎልጉል ሲያስታውቁ ስለሚናገሩበት ጉዳይም ፍንጭ ሰጥተዋል።

የሚያገኟቸውን ባለስልጣናት ሳይዘረዝሩ ስለ ምክክሩ የተናገሩት አቶ ኦባንግ “ዛሬ እስራኤል ኢትዮጵያ ላይ ህዝብ አምኖና መርጦ የሚያቆመው መንግስት እንዲመሰረት ከማንም በላይ መስራት እንዳለበት ወቅታዊ እውነቶችን በማንሳት አሳስባለሁ” ብለዋል። “እስራኤል” አሉ ጥቁሩ ሰው “እስራኤል አሁን ባለው የኢህአዴግ ተጨባጭ ሁኔታ ዝምታን አትመርጥም። ዝም ልበል ካለች የመጀመሪያዋ ተጎጂ አገር ትሆናለች። የምንግባባበት ወቅት ላይ ስለደረስን በማስረጃ እንነጋገራለን። ቀና ምላሽ እንጠብቃለን” በማለት አስረድተዋል፡፡

ምክክሩ እንዴት ሊዘጋጅ እንደቻለ ተጠይቀው “እቅድ ተይዞለት የተሰራ፣ ጊዜው ሲደርስ የተደረገ” ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል። በሒብሩ ዩኒቨርስቲ የሕግ ፋኩልቲ ተገኝተው ለምሁራኖችና ተተኪ ፖለቲከኞችና የአዲሱ ትውልድ አባላቶች ንግግር እንደሚያቀርቡ አቶ ኦባንግ አስገንዝበዋል።

በዩኒቨርስቲው በሚያደርጉት ንግግር የሁሉንም ስሜት የሚነካ፣ ከራሳቸውና ከኢትዮጵያ ህዝብ ፍላጎት አንጻር  የወደፊቱን በመተንበይ መንግስታቸው ኢትዮጵያ ላይ ያለውን አቋም በተረጋጋ መሰረት ላይ እንዲተክል የቀረበለትን ጥሪ እንዲቀበል ድጋፍ እንዲያደርጉ እንደሚጠይቁ ታውቋል።

በህንድ አገር ያቀረቡትን የትግል ጥሪ ተቀብለው ካራቱሪ ላይ ዘመቻ የጀመሩ “የመሃትማ ጋንዲ ፍሬዎች“  መገኘታቸውን አቶ ኦባንግ አስታውሰዋል። አሁንም በነጻ አውጪ ሰም አገር እየመራ ያለው ህወሃት እየፈጸመ ያለውን አሰቃቂ ተግባር ናዚ ከፈጸመው ተግባር ጋር እንዲመዝኑት በስፋት በመረጃ የተደገፈ ንግግር እንደሚያደርጉ ከገለጻቸው ለመረዳት ተችሏል። ስራቸውን ካጠናቀቁ በኋላ ዝርዝር ማብራሪያ እንደሚያቀርቡም አመልክተዋል።

አቶ ኦባንግ እስራኤል ስለሄዱበት ሌላው አንገብጋቢ ጉዳይ ሲያስረዱ፣ በመጀመሪያ የገለጹት “በመደራጀት ድል ይገኛል” በሚል መገረማቸውን በመግለጽ ነው። የተደረገላቸው አቀባበል ልባቸውን እንደነካው፣ የተሰራው ስራና የተገኘው ውጤት ደግሞ እንዳረካቸው የገለጹት የኢትዮጵያን እናድን አንድነት ማህበር በእስራኤል አመራር አባላትን በማመስገን ነው።

ከተቋቋመ አስር ወር ያልሞላው ማህበር በእስራኤል የኢሚግሬሽን መስሪያ ቤት ውስጥ እየሰሩ የዜጎችን መረጃ በማበላሸት፣ በማስተርጎም ስራ ወቅት መረጃ በማዛባት፣ በማሳሳትና ዓ.ም. በማሳከር የስደት ማመልከቻቸው እንዲበላሽ ሲያደርጉ የነበሩ የህወሃት አባላት ላይ ማስረጃ በማሰባሰብ ባካሄዱት ትግል ድል ተቀዳጅተዋል። የእስራኤል የኢሚግሬሽን መስሪያ ቤት የቀረበለትን ማስረጃ ተመልክቶ የወያኔ አባላት የሆኑትን ሰራተኞች እንዲያስወግድ የተደረገው ጥረት አድካሚ እንደነበር ወ/ሮ ጽጌ ማርያም አቤ ለጎልጉል ተናግረዋል።

የማህበሩ የፋይናንስ ሃላፊ የሆኑት ወ/ሮ ጽጌ ማሪያም አብረዋቸው የሚኖሩ የህወሃት ደጋፊዎች አገር ቤት እንደሚያደርጉት በማስፈራራት፣ በካሜራና በቪዲዮ በመቅረጽ ምስላችንን ለኤምባሲ በመስጠት፣ ወደ አገር ቤት የሚሄዱ እንደሚታሰሩ ወዘተ ተግባራት በመዘርዘር እንደሚያስፈራሩ አመልክተዋል። አገሩ ግን ኢትዮጵያ ባለመሆኑ ከጫጫታ እንደማያልፍ የተናገሩት ጽጌ ማርያም፣ “ስንሰባሰብ፤ ገንዘብ በመሰብሰብ አሸባሪዎችን ሊረዱ ነው። የአክራሪ ደጋፊዎች ናቸው፤ ወዘተ በሚል ለፖሊስ ይከሱናል። አሁን ግን ሁሉም ዝምታውን ሰብሮ ተባብሯል። እነሱም ሟምተዋል” ብለዋል።

የማህበሩ ጸሐፊ አቶ ጥላሁን በሻህ በበኩላቸው ከትናንት በስቲያ አቶ ኦባንግ በተገኙበት በተካሄደው ስብሰባ ላይ የተገኙት የህወሃት ሰዎች ስብሰባውን ለማወክ ጥረት አድርገው አንደነበር አመልክተዋል። አቶ ኦባንግን ጥያቄ እንጠይቃለን በማለት “አንተ ኢትዮጵያዊ አይደለህም” በማለት ለመዛለፍ እንደሞከሩም ተናግረዋል። ስብሰባው ሲጀመር አገር ቤት ህወሃት በበደኖ ያስፈጸመውን ጭፍጨፋ ያካተተ ቀንጭብ ምስል (ቪዲዮ ክሊፕ) መታየቱ ያናደዳቸው የህወሃት ደጋፊዎች “ይህ በኃይለሥላሴ አስተዳደር ወቅት የተፈጸመና እናንተ ቆርጣችሁ ቀጥላችሁ ያዘጋጃችሁት ነው” ማለታቸውን አቶ ጥላሁን ተናግረዋል።

በበደኖ እልቂት ቤተሰቦቿን ያጣች አንድ እህት ባጋጣሚ ስብሰባው ላይ ተገኝታ ስለነበር በሰማቸው ክህደት የተነሳ ራስዋን መቆጣጠር ተስኗት እያነባች መነሳቷን አቶ ጥላሁን ያስታውሳሉ። ጭፋጨፋውን ህወሃት በውክልና አስፈጽሞ ከኦነግ ጋር ሲጣላ ለፕሮፓጋንዳ ፍጆታ ጭፋጨፋው ከተከናወነ ከሁለት ዓመት በኋላ  ይፋ መሆኑንን “እኔ እማኝ ነኝ” በማለት መናገሯን አመልክተዋል።

በስብሰባው ላይ የተገኙ ወገኖች ቢበሳጩም ራሳቸውን በመቆጣጠርና አስቀድሞ በማህበሩ በተሰጠ መመሪያ መሰረት በሰላም የተፈለገለትን ዓላማ አሳክቶ መጠናቀቁን አቶ ጥላሁን አስረድተዋል። ከአቶ ጥላሁን በሻና ጽጌ ማርያም አቤ ጋር ያደረግነውን ቃለ መጠይቅ ሙሉ ሪፖርት በቀጣይ እናቀርባለን።

በስብሰባው ላይ “ኢትዮጵያዊ አይደለህም” የተባሉት አቶ ኦባንግ ምን ምላሽ እንደሰጡ ተጠይቀው “ምን ምላሽ እሰጠዋለሁ! ከመለስ የሚገኘው ትምህርት ውጤቱ ይህ ነው። የመለስ ፍሬዎች መጠናቸው እዚህ ድረስ ነው። እኔም ሆንኩ መላው ጋምቤላ ህዝብ ስለ ኢትዮጵያዊነታቸው ጥያቄ ሲያቀርቡ ተሰምቶ አይታወቅም። ለአገራቸው ከመሞት ውጪ በባንዳነት ስማቸው ተነስቶም ሆነ ተከስሰው አያውቅም። እንዲህ ዓይነት ሰዎችን ጭምር ነጻ ለመውጣት እንደምንሰራ ግን ነግሬያቸዋለሁ። እምነታችን ጥላቻ ስላልሆነ ላይገባቸው ይችላል። እኛ እንደዚህ ነን” ብለዋል።

ጉባኤው በእስር ላይ ባሉት የሰላም ታጋይ አቶ አንዷለም አራጌ ስም የተሰየመ ሲሆን ማህበሩ ከጎናቸው መቆሙን ለመግለጽ ውስን አንድ ሺህ ዶላር ለቤተሰብ ለማድረስ መወሰኑን አስታውቋል። በስም የሚታወቁና የማይታወቁትን የህሊና እስረኞች ከልብ ለመደገፍና አለኝታነታቸውን ለመግለጽ ወደፊትም እንሰራለን ብለዋል። አዳዲስ መሪዎችንም እናበረታታለን ብለዋል።

የማህበሩ ሊቀመንበር አቶ ሳሙዔል አለባቸው ጉባኤውን ሲከፍቱ “መኖር አለ፤ መሞት አለ። በጉባኤው ላይ ገለልተኞች፣ ተቃዋሚዎችና አገር ቤት ያለውን አገዛዝ የሚደግፉ አሉ። ሁሉንም መሆን ይቻላል ግን በስርዓት እናድርገው” በማለት ተናግረዋል። አቶ ኦባንግ ከሚመሩት የጋራ ንቅናቄ ጋር በመሆን በጀመሩት ፕሮጀክት በስደት ከለላ ካገኙ በኋላ ወገኖቻቸውን የሚሰልሉትን በማጋለጥና በወንጀል ለማስቀጣት ከፍተኛ ስራ እየተሰራ እንደሆነ ተናግረዋል። ሰማያዊ ፓርቲ ለፈጸመው ታላቅ ተግባርና ህዝብ ለፈጸመው አኩሪ ገድል ክብር እንዳላቸው አመልክተዋል። ለጉባኤው መሳካት ትብብር ላደረጉላቸው ሚዲያዎች ምስጋና አቅርበዋል። የሽግግር ካውንስል ላደረገላቸው ተደጋጋሚ ትብብር ያላቸውን አድናቆት ሰንዝረዋል። የአቶ ኦባንግ በመካከላቸው መገኘት ታላቅ ክብር እንደተሰማቸው አስታውቀዋል።

---

ማሳሰቢያ፤ በተለይ በስም ወይም በድርጅት ስም እስካልተጠቀሰ ድረስ በጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ^® ላይ የሚወጡት ጽሁፎች በሙሉ የጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ^®ንብረት ናቸው፡፡ ይህንን ጽሁፍ ለመጠቀም የሚፈልጉ ሁሉ የዚህን ጽሁፍ አስፈንጣሪ (link) ወይም የድረገጻችንን አድራሻ (http://www.goolgule.com/) አብረው መለጠፍ ከጋዜጠኛነት የሚጠበቅና ህጋዊ አሠራር መሆኑን ልናሳስብ እንወዳለን፡፡

Print, PDF or Email

Filed Under: News Tagged With: Full Width Top, Middle Column

MANNI GOGAA HARREEN IJAARAME, GAAFA WARAABEESSI YUUSU DIIGAMA !!

Y.G(2005) Kutaa 3ffaa | Waxabajii 24, 2013
Bara 1991 ABOn chaartara keessa wayita turetti ayyaanoota yk wal ga’iilee inni gaggeessee fi qopheesse keessaa wayyaanee akka malee kan rifaasise, Ayyaana ODAA BULTUMII FI HIRIIRA FINFINNEE ta’uu keessa beektoonni ni dubbatu. Seenaa yeroosii keessaa barruu har’af seensa kan taasifadhu haasaa Maanguddoo tokko ta’a. akkas jedhan. “Oromoon bilisoomuuf waa takka qofaatu hafaaf” jedhan. Innis, “TOKKUMMAADHAA” jedhan. Hari’inni waggaa 22 dura maanguddoo kanatti mul’ate haqa ta’uu isaa har’a irra dhaabbannee dhugaa ba’ufii dandeenya. Har’as kan nu hidhee jiru kanuma. Hojiin gama kanaan nu eeggatu salphaa hin ta’u.
Manni gogaa harree irraa ijaarame, heedduun , gaafa waraabeessi yuusu diigameera. Waggoota 40n dabaraniif kan dhageenye fi argine kanadha. Manni gogaa harree irraa hin ijaaramiin waraabeessi yuusaa oolee bulu hin diigamiin jira. Yoo waan kaleessaa irraa barachuu dadhabnee, diigamuun itti fufa . yoo waan dabre irraa barannee, manni , waan irraa ijaaramu danda’u akka gaaritti yoo hubannee , mana bara baraa ijaarrachuutti ceena jechuudha. Seenaan waan nu mirkaneessus kanuma. Ega dhala namaa taanee umama hunda irraa adda taanee ammo kana qalbifachuun dansaadha. Manni sirriitti hin ijaaramiin bakka hedduu diigamee , gama mana utubaan dhaabbatee jirutti cillaaffachaa jiraachuun haqa argaa jirrudha. Kan isaaf hin galiin ammoo , mana gogaa harreen ijaaruu qofa odoo hin taane, mana cirracha irratti ijaarrachuutti ce’aa jiraachuun nama raja. Qabsoon Oromoo kana booda waan isaaf hin taane, ifatti ummata waliin balaaleffatee kan karaa irraa dabe qajeelchutti ce’uu qaba . qabsoon gadi dhaabbatus kana irratti utubamu isa barbaachisa.
Yeroo sochiin akkasii lafa qabachaa jirutti ammoo , waan kaleessaa kaasanii akka irra hin deebi’amne, yk waan gadi dhaabamaa jiru akka deebi’ee hin jigneef, irraa wal gorfachuun hedduu barbaachisaadha. Qabsoo keenya baraarree , bakka dhaabbannu tolfannee diinatti jabiinaan fulleeffachuuf yaaduun waan jabaadha. Kana irraa garuu amma tokko duubatti deebinaan waan keessaa ba’uu hin dandeenye seenuudha. Kanaaf waan keessa dabarree keessaa , waan deebi’ee nu keessatti tasumaa mul’achuu hin qabne kaasee, hegaree keenya ijaaruu keessatti sadarkaa dhunfaa kaafnee waan raawwachuu qabnu waliif keenye barruu keenya goolabna . Qabxiilee kutaa lamaan kaasee :
=WAAN FOOYYEEFFACHUUN NU IRRAA EEGAMU:-
1. FEDHII UMMATAA GADI FAGEESSANII BEEKU :
2. ABOn, KUDHAAMA UMMATA OROMOOTI !
3.ILAALCHAAN ADDA TA’UUN, OROMUMMAAN ADDA TA’UU MITI !
4.TOKKUMMAA HOJIIN ARGISIISUU:
5 .MATA DUREE ADDUNYAAN NU UMTUUN WAL TAKAALUU DHAABUU :
Kutaa 3ffaa
6.MOORAA QABSOO OROMOO TIKISUU:
Mooraa qabsoo Oromoo tikisuu jechuun, Siyaasa Oromoo keessatti gaggeeffamu maraa tikisuu jechuudha. Yoo nuuti dhamma keenyaaf hin dhaabbannee, halgaan nu dhaabbachuu hin danda’u. Bilisummaan Ummatoota addunyaa irra jireessa kan galma ga’ee, kan Bilsiummaa sana barbaadu hundi, dhimma isaa ilaalchisee Siyaasa gama hundaa gaggeeffamuuf of eeggannoo taasisuun ta’uun shakkii hin qabu. Iccitti, rakkoo , miidhama kkf (keessa keenyaa haala qaanfachisaadhaan) waan addunyaatti lallabannuf tokkollee hin qabnu. Har’a namoota hedduu sammuun ligidaa’ee irraa  dhaga’aa jirru hedduu qaanfachiisaadha. Obbolee isaa fala kan hin gaafatiin, halgaa qaarriiffaa biro nu qarachaa jiru waliin marii yennaa gaggeessan, tarsiimoo siyaasaa waliin baafanna yennaa jedhan dhaga’uun hedduu qaanfachiisaa dha. Bu’aa bubutuuf jennee hammeenya walii warra nu ciisanii hin bullee, keessattu, warra guyyaa nu waliin mari’achaa oolee galgala nu irratti shira xsxaa bulu waliin xeebaa ooluun hanga har’atti kan nu argamsiise yoo jiraate, maqaa tuffii nu laatamte sanaan har’as waamamuu qofaadha.
Kanaan ala , eessayyuu teenyu, eessallee dhaqnu dhimmi keenya , ajandaa shaayee fi bunaa ykn, Kaappuchunoo fi wiski ta’uu hin qabu. Kana gama hundaan yoo ilaallee waan hojiin hin mul’anneen wal nuffisiisuu fida. Keessa keenyallee saaxila. Miidhaan nu irra ga’aa jiru, dhugumatti nama keessa kan nu teesisu iyyuu miti. Yoo dhugaan nutti dhaga’amaa yoo ta’ee, dhiigi ilmaan Oromoo biyya keessaa dhangala’aa jiru yoo qalbii nu mo’a ta’e, dhimma keenya dhimma amma wal arganitti kan waliin dubbatan odoo hin taane, amma waliin du’anitti ta’uu qaba ture . kanaaf aadaa gara laafessummaa keenya dhaabuun barbaachisaadha. Sabni hin xiiqaffannee eessallee hin ga’u. mooraa keenya tikisuu jechuun waan keenya hundaa keessa keenyatti qabannee waan barbaannee raawwaachuu irratti muuxeffachuu nu barbaachisa. Har’a firri fi diinni ykn Oromoo fi halgaa adda baasuu dadhabaa jirra waan ta’eef.
Oromoon garaan isaa qulqulluudha, waa hin dhokfatu, abo isaan cinqii hin beekanii, kkf nu miidhaa jiran. Nama booree hin beekne nu taasisee jira. Warra waa tokkollee raawwachuu hin dandeenye nu fakkeessee jira. Kanaaf keessi keenya madaa qabu , nama dawaa isaa haqaan nu argutti malee , abbaa halleesstti argisiisaa ooluun miidhama keenya dabaluu ta’ee jiraa of haa qabnu.
7.NAMA DHUNFAA FI DHAABA WAL-QABSIISUU:
Kan baroota dheeraa dhiifnee kanuma bara 2000 asi rakkoo keenya yoo ilaallee irra jireessi isaanii , waan nama dhunfaan wal dhaban, akka dhaabaan wal dhabanitti dhiheessuun ni mul’ata. Bakka itti murteeffatan tokko keessa bubbuluuf waan isa bubbulchu soqachuun kan abbaati. Sirnoonni nuuti keessatti dhalannee guddannee kan nu barsiisan irra jireessa , akka ofii keenyaatti akka  jiraannuf odoo hin taane, nama ilaalaa akka jiraannutti nu guddisan. Waa tokko sirreessuuf murteeffachuun hedduu ulfaataadha. Ega murteeffatanii booda , murtee sana kabajuuf ammo wareegama ulfaataa gaafata. Namni umamaan addaa adda. Kana keessummeesuun dirqii ammuma ta’uu, umama jedhamee akka barbaadan taasiisuuf yaaluunis hin danda’amu. Waan maraafu, Mooraa qabsoo itichuuf yoo barbaachise, mooraa qabsoo kana mana ofii irraa adda baasanii ilaaluu gaafata. Seenunis ba’uunis mirga abbaa ta’us, waadaa Ummataaf seenan nama dhufaan sharafuun hin toltu. Waan hojjannu maraaf adeemsaa fi akka qabaachuu barbaachisa. Kaleessaa fi har’a adda baafachuu barbaachisa. Kaayyoo fi namni dhunfaa waaqaa fi lafa waan ta’eef.
8.QABSOON GONKUMAA HAFATA HIN QABDU:
Qabsoon saboota biro nurra yoo hadhoofte malee , hin mi’ooftu. Hadhaa sana dandamatanii keessa dabruun ammoo Bilisummaa har’a gonfatanii jiranif wabii dha. Qabsoon bifa kamiinu gaggeeffamtu, qalbii magaalaa keessaan kan yaadamtu yoo taate, ykn akka barnoota herreegaa achumatti eegalanii achumatti xumuran odoo hin taane, waan keessa isheetti qabdu akka gaaritti hubachuun dansaadha. Qabsoo keessaa akka barbaadan ba’uu fi seenuuf ykn akka hin taanetti ba’anii deebi’anii diina itti ta’uuf , ykn maaltu na dhibeen keessaa ba’anii moggaa taa’anii ilaaluuf kan nama dirqu sababaa hedduun jiraatus, cichoomiinaa fi hadhaa qabsoo keessaaf dursanii qophaa;uu dhiisuun rakkoo hamaadha.
Namni kaleessa qabsoo keessatti hafata bareedaa eeggatu, yoo dhabe, kakuu seene caccabsee keessaa ba’uun waan hin hafne. Hafata dhabuu fi lafa quqquuqu irra rafuu akka qabdu kan beeku ammoo , yoo afata argachuu baates, lafti iyyuu isaaf hafata taatif. Kanaaf , qooda mataa koon gumaacha jennee qabsoo bifa kamiyyuu yennaa seennu, waan waadaa ummataa caaluu akka hin jirre hubatanii , hafata qabsoo keessaa barbaachuu irraa of qusachuun qabsoo keessatti nama iticha. Namni hafata kana eeggatee qabsoo keessa seene, keessaa ba’uuf ykn finciluuf waa xiqqootu sababa ta’aaf. Seenuu fi ba’uun isaa tokkuma . mooraa kana Afata dhabe jedhee , bakka afata argatutti yennaa achi utaalu, achittis afata hin argatu. Yoo argates, yeroo gabaabduuf ta’a. haalli akkasii ammo , mana gogaa harreen…… jedhamu sana dhugeessa.
9.OF IRRATTI AMANTAA QABAACHUU :
Yeroo tokko tokko , waan dura oluu qabu duuba goonee, isa duubaa ta’u qabu fuullee yoo fidine, waan baayyee nu jalaa jeeqa. Sabaaf dhaabbachuun ofitti amanuun duuba jira. Dursa ofitti amanu barbaachisa. Odoo ofi irratti amantaa hin qabaatiin, sabaaf dhaabbachuu yoo dursine, waan yaannee sana keessatti umurii hin qabaannu. Sabaaf dhaabbachuun ykn qabsaa’uun waa hedduu of keessaa qabdi. Waan isheen nurraa barbaaddu yennaa nu gaafattu, ofitti amanamummaa hin qabnu yoo ta’ee, waan sana baadhachuu dadhabnee, bakka meeqatti kufuuf teenya. Kanaaf ofitti amananii tarkaanfachuun, kaayyoo ofitti cichuuf nama gargaara. Ofitti amanamummaatti aane kan jiru murteedha. Namni ofitti hin amanne, waan fedhe murteessuus, keessa hin turu. Kanaaf waan hojjannuu fi raawwannu hunda keessatti of irratti amantaa qabaachuun barbaachisaadha.
Jireenya qabsoo keessaa kan jireenya magaalaan wal fakkeessinee wal irratti irkannee jiraanna yoo jenne, gaafa rakkoon tokko tokko dhufte, keessaa milquuf kan tattaafatutu heddummaata. Kanaaf mooraa qabsoo kana cichoomiina itti horuuf, yeroo hundaa humna qabeessa taasisuuf, ofitti amanamummaa gabbifachuun barbaachisaadha. Kana booda waan murteeffannu irratti cichinee akka jiraannu nu taasisa. Kakuu jaallanii fi ummata ofiif seenne akka hin cabsine nu gargaara. Qabsootti kan nama oofu, miidhama saba ofiitii malee, namoota dhuunfaa barbaacha miti. Kanaaf qabsoo keessa waa barbaacha seenuun keessaa fiiguu fardeessa. Qabsoon sagantaa torbanii ykn ji’aa miti. Kan barootaa ta’u mala. Kanaaf afitti amananii yoo murteeffatan , waan yaadaniin ummata ofitti galuun waan hin olle.
10. GOLA OFII TIKIFACHUU :
Gola ofii tikfachuun waan ifa jiru. Kan nu waliin sirbe hundi fira miti. Nama qabsiisuuf waliin sirbuun akka jiru hubachuu nama barbaachisa. Bor nama diiguuf har’a , nama waliin hiriire fakkaachuun akka jiru hubachuu qabna. Akka qorannoo tikaa tokko dubbisetti , basaastummaa sadarkaa sadiin kaa’a.

1. basaastuu waan argite yeroo yeroon gabaaftu,
2. basaastuu qorannoon gabaaftu
3. basaastuu, seenaa waliin gabaaftu jedha.

1. 1.    BASAASTUU YEROO , YEROO GABAAFTU…..

Kun irra jireessa waan jiru guyyaatti . sa’atii, daqiiqaa waan jiru hundumaa , kan argan kan dhaga’an, kan jedhame, kan dubbatame gabaasuudha.
2.BASAASTUU QORANNOO IRRATTI HUNDOOFTU…..
Kun xiqqoo yeroo fudhatee, hordoffii kan of keessa qabu dha. Waan argamu hundaa irratti qorannoo gaggeessanii irratti hojjatan. Kun waggaa fi isaa ol fudhachuufaa danda’a. kana jechuun waan barbaadan sana argachuuf waan barbaadan keessa seenanii hojjachuu, fakkaatanii waliin jiraachuun bakka ijoo argatanii irratti hojjachuu faa’a ni dabalata. Fakkeenyaaf dhaaba tokko diiguuf nama keessa galfatanii ykn isa keessaa bitaniin namoota murteessoo adda baafachisuu, qaama dadhabiinaa barbaachisuu , ega argatani booda ammo akkamiin akka dhabamu irratti hojjachuudha. Kun toftaa biyyoota addunyaa keenya tu’atanin kan qoratameedha.akkasuma shariikoota isaanii ni gorsan.
3.BASAASTUU, SEENAA …
Kun humni tokko waan waggoota dheeraa keessa gaggeeffachuu barbaadu dhugeessuuf, umurii nama tokko illee fudhatani illee kan irratti hojjatanidha. Dhalootallee itti guddisan. Keessattu ummata ykn biyya barbaadan tokkoo of jala galchuuf ykn imaammata ofii fudhachiisuuf seenaa jiru qoratanii waan ittin cabsan qopheeffachuu ni dabalata. Wanni har’a hawaasa keenya irratti hojjatamu kana illee of keessa qaba. Mooraa qabsoo keenyaa keessattillee akkasuma. Qabsoo saba kanaa keessatti hundumtu gola isaa eeggachuu qaba. Har’a wayyaanee gooxii jettee kan nu irratti ijaarte dhira kana of keessaa qaba. Saba tokko dhunfachuuf dursanii ummata sana akka ofii barbaadanitti ijaaru. Kana qalbifannee keessa keenya eeggachuun qabsoo keenya jabeessaa ta’a jedheen amana.basaastoonni akaakuu sadeenii kun qabsoo Oromoo laaffisuu miti dhabamsiisuuf yeroo dheeraaf irratti hojjataniiru. Aadaa keenya qoratanii akka ittin diigamu dandeenyu irratti hojjatanii har’a lubbuu dheerataniiru. (Yeroo biraa itti deebina)
11.WAL TUFFAACHUU IRRAA FAGAACHUU :
Wal tuffachuun eenyun illee gabrummaa keessaa baaftee hin beektu. Mooraa qabsoo keessatti addatti Biyyoota alaa keessatti kan arginuu hedduu nu laaffise wal tuffachuudha. Halgaa gubbaa keenya, keenya tuffachuu jaalanna. Bakka walii laachuun yoo hin jiraatiin waa waliif hojjachuun gonkumaa hin danda’amu. Hawaasi waliif hin abbomamiin bakka yaade hin ga’u. Addunyaa maqaa Dimokiraasiin nutti taphatti malee , dimokiraasii kabachiisuu arginee hin beeknu. Yoo biyya isaanii keessatti gadii dhaabbatanis, bakka biraa akka jiraatu hin fedhan. Keenya ammo kana irra kan hammaatu, Dimokiraasii addunyaa irra hin jirree wal irraa eegna ykn barbaanna. Wal tuffachuu Dimokiraasitti fudhanna. Aadaa mataa keenyaa ala baanee, aadaa faranjiin akka wal tuffannuf nu qopheessiteen wal maraachina. Kana irraa wal eeguun qabsoo iticha.
12,MAQAA ABO BARBAANNAMOO, ABO JALATTI GURMOOFNEE QABSOO OROMOO MILKEESSUUF HIRIIRRA  ?
Keessattu bara 2000 asi saamicha maqaan waan qaanii seenneerra. Maqaa wal harkaa saamuuf yaaluun ykn diina fonqolchuuf yaadu irra , maaliif kaan qabsaa’oota fonqolchinee,ABO butachuu barbaanna. Maqaa ABO kana waan qabanneef ummati nu ismatamoo , waan hojii hojjanneef ummati nu waliin hiriira. ABOn hojjatus dhiisuus bu’ura qabsoo Oromooti. Eenyullee kana haaluu hin danda’u. ummati har’ina qabu waliin dhaaba kana kudhaama kan taasiseef aarsaan kafale salphaa waan hin taanefidha. Kan nama gaddisiiu, tuffii diinni nuuf qabdu nuutis wal irratti yaannee wal kuffisuuf yaaluudha. Maqaa ABO jettu qofaa rarraafannee ummata biratti mul’achuuf yaalla taanaan fagoo hin deemnu. ABOn ummata gurmeessee qabsoo oromoo milkeessuuf deema malee, maqaa qofaan kan daldalu natti hin fakkaatu. Maqaaf kan daldalu, kan maqaa barbaacha obboleessa isaa galaafatu qofaadha. Kun sammuu keenya keessaa ba’uu hin qabu. ABO jalatti kan gurmoofneef, ABO keessatti humnaan akka hirmaannuf kan waamamne odoo hin taane, qabsoo oromoo milkeessuuf ABOn walitti nu qabe. Ilaalchi har’ina qabu kun namoota hedduu gola salphinaa keessa hiriirsee jira. Kana haa hubannu.
Waan kaleessaa kaasan hin dhumatu. Garuu waan hafan mariin waliif hubachuun ni danda’ama. Kun hundi garuu waa akka irraa barnnuf. Barachuu kechuun xiqqaa fi guddaa hin qabu. Qabsoon keenya jabaachuu fi laafachuu keessatti hunda keenyatu jira. Hundi keenya itti bobba’uun inumaa balaa kanaan duraa irraa baraarra. Qabsoon kun injifannotti ce’uu odoo eegalee rakkoon amma abdii nu kutachiisu ykn wal nu nyaachisu galgala tokkotti bada. Kana gochuuf qooda dhuunfaa kaafnee gumaachinutu bu’aa argamsiisa.
Har’a namoonni hedduun , Mooraa qabsoo tokkomsuu keessatti warra hojjataa jiraniin maaliif lafa irra harkiftu ? jechuu bakka maraa dhageenya. Odoo waan hundi xumuramee Ummati waan hawwu asi ba’ee hundaaf tola . garuu obsa qabaachuutu gaarii ta’a natti fakkaata. Waan buqqa’uu qabu buqqisuu qofaa odoo hin taane, akka deebi’ee hin biqilleetti buqqisuutu furmaata. Waan dhaaban tokko akkuma kaleessatti dhaabnaan , ammas jiguun hin hafu. Kanaaf akka itti dhaabbatu, bakka dhaabbatu, haala akkamiin akka dhaabbatu waliin mari’achun dansaadhaa Yaa obsinu. Waan tolaan hunda keenyaaf tola . rakkoo dabree miriqsanii irratti hojjachuun dansaadha. Ammasitti waan dhuunfaa kaafnee nu irraa eegamu gumaachuuf of qopheessuu, dogoggora dabre akka irra hin dabi’amneef waardiyyaa dhaabbachuuf of qopheessuun qabsoo kanaaf waa gumaachuttan fudha. Addunyaa irraa , kaka’umsa mataa isaaniin dhimma oromoo addunyaatti beeksisu irratti kanneen socha’uu eegalan jabaadhaa jechuun barbaada. Qabsoon miseensa dhaabaa qofaan kan milkaa’uu miti. Mucaa Qooqan Oromoon, Afaan hiikkattu illee ni dabalataa GALATOOMAA !!!!!!!!!
Burqaa430@gmail.com

Caaya Tokkummaa Oromo -We are Oromos not Ethiopian

ዛሬ ጠዋት ቤቲ የተባለችው ኢትዮጵያዊት ወጣት ከደቡብ አፍሪካው ቢግ ብራዘር አፍሪካ ውድድር መባረሯ ሌላ “ሰበር ዜና” ሆኗል –

ኢትዮጵያዊት ወጣት ከደቡብ አፍሪካው ቢግ ብራዘር አፍሪካ ውድድር መባረሯ ሌላ “ሰበር ዜና” ሆኗል – ፌስ ቡክ ላይ !!
በራሱ ልክ በቪዲዮ የታየው ድርጊቷ የቀሰቀሰውን የብዕር ጦር ያህል ቀስቅሷል። አብዛኛው አስተያየትም “እሰይ .. እንኳን ተባረረች ፣ አሁን የት እንደምትገባ እናያለን” የሚል ከመምሰሉም ሌላ አንዳንዶች ዱላ ሁሉ ይዘው ኤርፖርት የሚጠብቋት ነው የሚመስለው።
ስሜታዊነት ላይ ጭካኔ ሲጨመርበት መጨረሻው አስከፊ ነው። አንዳንዴ ጨካኝ ሰው ከስሜታዊነት ከወጣ ጨካኝነቱን ሊገታው ይችላል። ስሜታዊ ሰውም በስሜት ቢገፋፋም የሚጨክንበት ወኔ ላይኖረው ይችላል። ሁለቱ ሲደባለቁ ግን አያድርስ ነው .. አሁን ፌስ ቡክ ላይ የታዘብኩት ይህንኑ ነው።
ልጅቷ ተሳስታለች። 24 ሰአት ካሜራ ላይዋ ላይ እንዳለ እያወቀች ይህን በማድረጓ በጣም በጣም ተሳስታለች። ለዚህ ስህተቷ ግን ካልተገደለች፣ ካልተሰቀለች የምንል ካለን ደግሞ ከሷ የበለጠ ተሳስተናል። ለመሆኑ በሰሜትም ይሁን በሌላ ተገፋፍቶ ስህተት የሰራ ሰው እንዲህ እንዲረገም፣ እንዲወገዝና፣ እንትን የነካው እንጨት እንዲሆን በሰማይ የትኛው ሃይማኖት ፣ በምድርስ የትኛው ህግ ይፈቅዳል? የአንዳንዱ ሰው ፍርድ እዚህ ፌስ ቡክ ላይ ሲነበብ .. ያ ሰው እንኳን እግዚአብሔር አልሆነ ያሰኛል። በዚህ ጭካኔው እግዜር ቢሆን ኖሮ ዓለም ሁሉ በጠፋ ነበር። ምክንያቱም ቤቲ የተሳሳተችውን ስህተት በአንድም ሆነ በሌላ መንገድ ያልተሳሳተ የለምና !!
ቤቲ በቤት ውስጥ ወሲብ ስትፈጽም በአደባባይ ታየች። ትልቅ ስህተት! .. ግን እኛስ በአደባባይ የሰረቅን የለንምን? በአደባባይ ሰው የገደለን፣ በአደባባይ ሰው ያዋረድን፣ በአደባባይ ሰው በተንኮል ጩቤ የምንወጋ የለምን? በአገራችን ከታች በየግሮሰሪው፣ ከላይ በየትላልቁ ሆቴል ራሳቸውን “ለገበያ” ያቀረቡ እህቶቻችን የሉምን? እያየናቸው አንዱ ይዟቸው ክፍል ሲገባ እኮ ምን ሊያደርጉ እንደሆነ እናውቃለን። የሌላውን ጥፋት እንዲህ ስንረባረብበት በርግጥ እኛ ንጹህ ሆነን ነው ወይስ ከሷ ጥፋት፣ የኛ ጥፋት ይሻላል ብለን ነው?
ብዙዎች “አዋረደችን” ሲሉ አንብቤያለሁ – ኽረ ባካችሁ!! የተዋረደ ሰው እኮ አንገቱን ቀና ማድረግ ፣ በሙሉ አይኑ ሌላውን ማየት፣ በሙሉ አፉ ሌላውን መናገር አይችልም። እስቲ እኛ የቤቲ ድርጊት ከተሰማ ጀምሮ ህይወታችንን እንይ ? አንዋሽ! እውነት ተዋርደናል? ምን ሆንን? ምን የተቀነሰብን ነገር አለ? በሷ የተነሳ ምን ጎደለብን? ምናልባት ቤተሰቦቿ አንዳንድ ቦታ ሲሄዱ መጠቋቆሚያ ሊሆኑ ይችሉ ይሆናል፣ እነሱ አቀርቅረው ሊሆን ይችላል.. .. “አዋረደችን” ቢሉ በነሱ ያምራል! .. እስቲ እኛ ምን ሆንን? ክርስቲያንም እንሁን እስላም .. እንድንዋሽ አልተፈቀደልንም !!
ቤቲ አጥፍታለች። ማንም አይክድም። የውድድሩ አዘጋጆች – ዛሬ ለወጣ አንድ የአዲስ አበባ ጋዜጣ እንደተናገሩት .. ማንም ሰው የሚወዳደረው በግሉ እንጂ ፣ አገሩን ወክሎ አይደለም። ይህ የአወዳዳሪዎቹ ህግ ነው። ተወዳዳሪዎቹ ቢወድቁም ቢነሱም፣ ቢያጠፉም ቢያለሙም፣ ቢያለቅሱም ቢስቁም፣ ቢደሰቱም ቢያዝኑም፣ ጥሩ ቢሰሩም ጥሩ ባይሰሩም የግላቸው እንጂ የአገር ጉዳይ አይደለም። ቤቲ በግሏ አመልክታ ፣ በግሏ ተመርጣ ሄደች። ያረገችውን አረገች .. ጥሩ ሰርታ ብታሸንፍ ገንዘቡ ለግሏ ምናልባትም ለቤተሰቧ ነው .. ሄዳም መጥፎ ብትሰራና ብትከስር በግሏ ቀጥሎም ኪሳራው ለቤተሰቧ ነው።
ትኬት ገዝቶ፣ ልብስ ገዝቶ፣ ወጪዋን ችሎ የላካት ቤተሰቧ ነው። እኛ ምኑም ውስጥ የለንበትም .. አሁን ጥፋት ሲገኝባት እኛን እዚያ ውስጥ ለምን እንከታለን? ከዚህ በፊት አንድ ጸሃፊ እንዳሉት የአገር ጉዳይ ማድረጉን ትተን ….፣ ድርጊቱ በራሱ ትክክል ነው አይደለም በሚለው ላይ በሰለጠነ መንገድ እንወያይ። በውግዘት ማንንም አናስተምርም – በውይይት ግን ለመማር የሚፈልግን ሁሉ እናስተምራለን።
ማንም ሰው ከሰራው ስህተት በላይ አይቀጣም። ይህ ሁሉ የፌስ ቡክ ውርጅብኝ በቂ ነው፣ እሷም በድጋሚ .. ሌላም ሰው ወደፊት እንዲህ ዓይነት ነገር ስህተት የሚፈጽም አይመስለኝም። አሁን አገሯ ስትመለስ ይኸው የስድብ ውርጅብኝ የሚቀጥል ከሆነ በርግጥ የመጨረሻ ጨካኞች መሆናችንን እንረዳ። እንኳን ራሷን የበደለችን ልጅ ቀርቶ እኛን እንኳን የበደሉን ቢኖሩ ፣ መጽሃፉ የሚለው “የበደላችሁን ይቅር በሉ” ነው።
አዎ ቤቲ ተሳሳተች። በዓለማችን ላይ የሷን ሃያ እጥፍ ስህተት የሰሩ ሰዎች፣ ለሰሩት ስህተት ይቅርታ ጠይቀውም ሆነ ይቅር ተብላችኋል ሌላ ጊዜ እንዲህ ባታድርጉ ጥሩ ነው .. ተብለው ህይወት፣ ኑሮ ቀጥሏል ። ከነ ስህተቷ ፣ ከነ ጥፋቷ፣ ከነ ድርጊቷ .. ለቤቲ ሊታዘንላት ይገባል። እስከዛሬ የተጻፈባትን የምታየው፣ የተባለችውን የምትሰማው ከዛሬ በኋላ ነው። ምን እንደሚሰማት መገመት አያዳግትም። ከዚህ በላይ ምን ትሁን?
ወደፊት እንዴት በጥሩ መንገድ ተጉዛ የተሻለ ቦታ እንደምትደርስ ማሳየት እንጂ፣ ከግራና ከቀኝ እያጣደፍን ወደ ገደል የምንገፋት ልንሆን አይገባም። በተለይ “ሚዲያ” ያላቸው፣ የአዲስ አበባ ኤፍ ኤሞችም ሆነ ጋዜጦች የበለጠ ሃላፊነት ሊሰማቸው ይገባል።

Africa Policy Leaders Demand a New Direction in President Obama’s Policy toward the African Continent

Pres. Obama interacting with some Traditional Chiefs during his visit to Ghana in 2009

As President Obama plans trip to Senegal, Tanzania, and South Africa, a press conference at the National Press Club will give voice to those calling for change in his Africa policy.
When: Monday, June 24, 2013, 12:30 PM ET (6:30 PM SAST)
Where: National Press Club, Murrow Room, 529 14^th St NW, 13^th Floor, Washington DC
Speakers: Adotei Akwei, Amnesty International; Dev Kar, Global Financial Integrity; Emira Woods, Institute for Policy Studies; Sarah Pray, Open Society Foundations; Kysseline Chérestal, ActionAid USA; Nii Akuetteh, independent Africa policy analyst; Mwiza Munthali, TransAfrica – Moderator
Coffee, tea, light fare will be provided
June 23, 2013, Washington DC (IPS-DC) – Leaders from the Africa policy community will host a press conference on Monday, June 24, to give their thoughts and analysis on U.S. policy towards Africa in advance of President Obama’s trip to the African continent later that week, visiting Senegal, Tanzania, and South Africa. The press conference will be broadcast live on the IPS YouTube Channel. Read more…

Be the first to comment - What do you think?
Posted by admin - 23/06/2013 at 3:21 pm

Categories: Africa   Tags:

The Education System that Ignored Ignorance: Socio-Cultural Unawareness in Ethiopia

By Iddoosaa Ejjetaa*  | June 23, 2013
How do you spell your name?
Which of the following persons’ names are correctly spelled in English: Amenu, Beklcha, Debela, Degaga, Deraratu, Demeksa, Gebisa, Geleta, Geda, Lema, Leta, Megersa, Merera, and Tolossa?
“Anyone who doesn’t take truth seriously in small matters cannot be trusted in large ones either.” [Albert Einstein].
Introduction: Prayer’s Note
I am not a religious activist or linguist by profession, and not behavioral scientist either. I consider myself as keen observer, naturalist and independent thinker who strive to share knowledge and disseminate truth to the public. I like discussion because it is an exchange of ideas and moreover it is an exchange of knowledge. In the contrary, I do not like arguments because it is an exchange of ignorance. Arguments are often happening when people do not want to understand one another or failed to recognize the truth that is always situated in the middle of the people who are arguing over something like religion for instance. One may say there is a God. The other person may say there is no God. Read more…

2 comments - What do you think?
Posted by admin - 23/06/2013 at 2:54 pm

Categories: Oromia   Tags:

At least 15 killed in grenade attack

June 23, 2013, Kenya (Reuters) – At least 15 people were killed in a grenade attack on Sunday in a remote village in northern Kenya where low-key clan clashes have displaced hundreds of people in the past week, the Kenya Red Cross and local officials said.
Pastoralist communities in northern Kenya have long wrangled over the control of highly valuable grazing land.
But the fighting, in which more than 20 villagers have been killed in the past two days in Mandera county, near the east African nation’s frontier with Ethiopia and Somalia, has marked an escalation in tension.
Residents say the political class in the area are using clan militia to jostle for top positions in the local administration and to settle old scores. Read more…

የአባይ ወንዝ ሕዳሴ ግድብ፣ ለማንና ለምን ጥቅም? June 23, 2013

June 23, 2013

Print PDF

ዘውገ ፋንታ

የዚህ ጽሑፍ አላማ፣ ስለ አባይ ወንዝ ግዙፍ ግድብ ስራ አጭር ምርምር ለማቅረብ ነው። ስለግድቡ እጅግ ብዙ ትችት ተሰጥቶበታል፤ አሁንም እየጎረፈ ነው። ስለ ዕቅዱ አስፈላጊው ጥናት መካሄዱ አይታወቅም። ጥናት ተደርጎ ከሆነ ውጤቱን ሕዝብ እንዲያውቀው አልተደረገም። ስራውን በልዩ መልክ የሚቆጣጠር ልምድ ያላቸውንና የታወቁ ባለሙያዎችን ያካተተ ባለስልጣን አካል አልተፈጠረም። ለተነሱት ጥያቄዎች አወዛጋቢ እንጂ ትክክለኛ መልሶች አልተሰጡም። ሌሎችም ውዥግቦች ታክለው የግድቡ ስራ በውጥንቅጥ ሃሳብ ተጸንስሶ በሚያጠራጥር ደረጃ ቆሟል። አንድ የልማት ስራ ሲታቀድ፣ በልማድ ወይም እንደ ሀገሩ ህግ በግዳጅ፣ በፍጥረትና በተፈጥሮ ላይ በቀጥታ ወይም በተዘዋሪ መንገድ ስለሚያመጣው ተጽዕኖ “ስለአካባቢው ፍጥረት ተጽዕኖ ምርምር” (ኢንቫየሮንሜታል ኢምፓክት እስቴትሜንት (EIS)” የተባለ ጥናት አስቀድሞ ይካሄዳል። የግድቡ ስራ ለሕዝብ ይፋ የሆነው በድንገት ጠቅላይ ምንስትር (ጠ/ም) መለስ ዘናዊ መሰረተ ድንጋይ ሲያስቀምጡ ነው። ግድቡ ለኢትዮጵያ ጥቅም ተብሎ ታስቦበት የተወጠነ መሆኑን የሚያመለክቱ ነገሮች የሉም። በአስቸኳይ የግድቡ ስራ መጀመሩ፣ ግራ የተጋባው ሕዝብ ጥያቄ በመጠየቁ ‘ጸረ ብልጽግና’ በመባል ተኮንኗል። ግድቡ ከፍተኛ ወጭ የሚጠይቅ ግዙፍ ስራ ስለሆነ፣ ጉዳቱም ለሀገርና ለሕዝብ እንዲሁ ከፍ ያለ ስለሚሆን፣ ባለሙያዎች የግድቡን ስራ እንዲመረምሩ ይገደዳሉ። ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. እና ኢትዮጵያ

 June 23, 2013 12:19 pm

 ወደ ኋላ መለስ በማለት የደርግ ስርዓትን በትንሹ እንቃኘው:: ደርግ የካቲት ወር 1966 ዓ.ም. የዘውድ አገዛዙን ስርዓት በመቃወም በአርሶ አደሩ ፣ በተማሪው ፣ በአስተማሪው ፣ በመንግስት ሰራተኛው ፣ በወዛደሩ ፣ በነጋዴው እና በመለዮ ለባሹ ወዘተ ፣ ወዘተ የተቀጣጠለው ህዝባዊ አመጽ ጊዜ ሳይወስድበት በ6 ወራት ውስጥ የተነሳው ህዝባዊ አመጽ ግቡን መታ:: ህዝባዊ አመጹን የሚመራው የተደረጀ ፓርቲ ባለመኖሩ በር የተከፈተለት መለዮ ለባሽ አመቺ ሁኔታ በማግኘቱ በፍጥነት ተደራጅቶ ከተራ ወታደር ጀምሮ የተለያዩ ማእረግ ያላቸው አባላቱን አስመርጦ ወደ 120 የሚጠጉ ተወካዮቹን አዲስ አበባ በሚገኘው አራተኛ ክፍለጦር አሰባሰበ:: ከጦር ሃይሎች ፣ ከክቡር ዘበኛ እና ከፖሊስ የተውጣጡት እንኚሁ መለዮ ለባሾች በሰኔ ወር 1966 ዓ.ም. ተሰብስበው ብሄራዊ አስተባባሪ ኮሚቴ መስርተው “ኢትዮጵያ ትቅደም ፣ አቆርቋዥ ይውደም” በሚል መርህ ስር ሰፊ ሊባል የሚችል የህዝብ ድጋፍም አግኝተው ነበር:: መስከረም 2 ቀን 1967 ዓ.ም. የተመሰረተው አስተባባሪ ኮሚቴ ንጉሱን ከስልጣን አውርዶ “ጊዜያዊ ወታደራዊ አስተዳደር ደርግ” የሚል ስም በመያዝ ኢትዮጵያን ማስተዳደር ጀመረ:: ቀስ በቀስም ደርግ የስልጣን ወንበሩን በማመቻቸት የሃገሪቷ መንግስት ለመሆን ቻለ:: በወቅቱ በኢትዮጵያም ሆነ በሌሎች ሃገራት ሶሻሊዝም ወይም ህብረተሰባዊነት በሚባል ርዕዮተ አለም እድገት እና ብልጽግና የማይገኝበት “ላም አለኝ በሰማይ ወተቷን የማላይ” ስርዓት በቀድሞዋ ሶቭየት ህብረት እና ቻይና ፕሮፖጋንዳ አለምን እንደማዕበል ሲወዘውዛት የነበረበው ሁኔታ ሆኖ በደርግ የተመሰረተው መንግስት ግራና ቀኙን ሳይመለከት ሶሻሊዝም በኢትዮጵያ ህዝብ የሚፈጥረውን ቀውስ እና ችግር ሳያጤን እና ኢትዮጵያውያን ሊቃውንትን ሳያማክር በ1972 ዓ.ም. ኢሰፓአኮን(የኢትዮጵያ ሰራተኞች ፓርቲ አደራጅ ኮሚሽን) መሰረተ:: ይህንን ምስረታ ተከትሎም ደርግ አንድ እግሩን ገደል ከተተው:: በዚህ ጽሁፍ ሁለት ነገሮችን ለያይቼ በማሳየት ለማለፍ እሞክራለሁኝ፤ ደርግ እንደ ፖለቲካ ተቋም እና ስርዓት መለዮ ለባሹ እንደ አገር መከላከያ ሰራዊት ሁሉም ኢትዮጵያዊ እንደሚያውቀው የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ኢትዮጵያዊ የሆነ እና በዘመናዊነቱ በአፍሪካ ጭምር ተወዳዳሪ ያልነበረው እንደነበር ነው:: የደርግ ስርዓት ከወታደሩ በወጡ ሰዎች ቢመሰረትም ሰራዊቱ ግን በየትኛውም መለኪያ የኢትዮጵያ ሰራዊት ለመሆኑ ከጥያቄ ውስጥ ሊያስግባው የሚችል አንዳችም መከራከሪያ ሊቀርብ አይችልም:: አገራችን ዘመናዊ ጦር ማደረጀት ከጀመረችበት ከሃያኛው ክፍለዘመን መባቻ ጀምሮ በስንት ወጪ እና ጥረት የገነባችውን ጦር የ “ደርግ ጦር” የሚል ቅጽል በመስጠት ከፍተኛ የሆነ የስም እና የሞራል ማጥፋት ዘመቻ የፈጸሙበት ጸረ ኢትዮጵያ የሆኑት ወያኔ እና ሻዕቢያ ናቸው:: ይህ ጦር ደሙን አፍስሶ ፣ አጥንቱን ከስክሶ ፤ ራበኝ ፣ ደክመኝ ሳይል ወያኔ እና ሻዕቢያን እግር እግራቸውን እየተከታተለ ሲደመሥሳቸው እና ሲያጠፋቸው የነበረ የኢትዮጵያ ብርቅ ልጅ ነው:: የዛሬው የወያኔ ዘረኛ ሰራዊት ግን እንኳን ስለኢትዮጵያ ሉዓላዊነት ሊከላከል ይቅርና ራሱ የወያኔ ሰራዊት ጸረ ኢትዮጵያና ጸረ ህዝብ የአንድ ጎጠኛና ዘረኛ ታጣቂ ቡድን ነው:: አሁን ያለው በዘር የተደራጀው ቅጥረኛ እና ባንዳ ሰራዊት በየትኛውም መለኪያ የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ተብሎ ሊወሰድ የሚችልበት ሁኔታ የለም:: የደርግ መንግስት በስልጣን በቆየበት 17 አመት ውስጥ የኢትዮጵያን ዳር ድንበር ቀይ ባህርን የጠበቀ ፤ ከገንጣይ እና አስገንጣዮች አገሪቷን እየተከላከለ ሉዓላዊነትን የጠበቀ የኢትዮጵያ ስርዓት ነበር:: በሚከተለው ርዕዮተ አለም ቀስ በቀስ እየተዳከመ በመሄድ እንደነበረው አገርና ህዝብ ለማዳን አልቻለም:: ደርግ በተዳከመ ጊዜም ሰራዊቱ ይዳከማል:: አንድ የሃገር መከላከያ ሰራዊት ከመንግስት የሚቀርብለት ነገሮች ብዙ ናቸው:: ይህ አልሆነም:: ሰራዊቱም መንግስት በመዳከሙ ምክንያት የነበረው አልበገር ባይነት ስሜቱ እና ጀግንነቱ የውጊያ ብቃቱ ተስፋ በመቁረጡ ችግር እየፈጠረለት ሄደ ቢሆንም ግን ወያኔም ሆነ ሻዕቢያ አሁንም ፈቀቅ ሊሉ አልቻሉም:: የማይበገር የኢትዮጵያ ሰራዊት መሆኑን ያውቁታል እና:: ይህ በዚሁ እንዳለ የሃገሪቱ ፕሬዚደንት መንግስቱ ሃይለማሪያም ግንቦት 13 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያን ለቀው ዚምባብዌ ሃራሬ ገቡ:: እዛም ጥገኝነት ጠየቁ:: መሆን የማይገባውን ስራ ሰሩ:: በኢትዮጵያ ሃገራቸው ሰርተው ሂወታቸው ቢያልፍ ታላቅ ስምና ክብር ያገኙ ነበር:: ግን አላደረጉትም:: ይህን ተከትሎም የኢትዮጵያ ሰራዊት ተበተነ:: ግንቦት 15 ቀን 1983 ዓ.ም. በፕሬዚደንት መንግስቱ እግር የተተኩት ጀነራል ተስፋዬ ገብረኪዳን በዜና እወጃ የኢትዮጵያ ሰራዊት የነበርከው በያለህበት ቦታ መሳሪያህን ለህወሃት(ኢህአዴግ) እና ለሻዕቢያ እያስረከብክ ወደ ምትፈልግበት ሂድ፤ ሻዕቢያም ኤርትራን ህወሃትም ኢትዮጵያን እንዲቆጣጠሩ ፈቅደናል በማለት ፍጹም ክህደት በሆነ መንገድ ኢትዮጵያ እና ህዝብዋን ለደመኛ ጠላቶች አሳልፈው ሰጡ:: ያን በወታደራዊ ሳይንስ እና የጦር ውጊያ የተከማቸ እውቀት እና ችሎታ የነበረውን የኢትዮጵያ የሃገር መከላከያ ሰራዊት እልም ባለ ገደል ወረወሩት:: ለስንት አመታት የሃገሩን ዳር ድንበር ያስከበረ እና የጠበቀ ጦር ግንቦት 15 ቀን 1983 ዓ.ም. ካልምንም መተዳደሪያ እና የአገልግሎት ክፍያ በየበረሃው ተበተነ:: በስንት ሚሊዮን የሚቆጠሩ የምድር ጦር ፣ አየር ሃይል ፣ ባህር ሃይል ፣ አየር ወለድ እና አየር መቃወሚያ አባላት እና ቤተሰቦች ለመከራ እና ለችግር ተዳረጉ:: ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ወያኔና ሻዕቢያ:: ሻዕቢያ ኤርትራን ሲቆጣጠር ወያኔ ህወሃት ደግሞ ግንቦት 15 ቀን 1983 ዓ.ም. በፈንደቀለት ጸሃይ አዲስ አበባን ግንቦት 20 ቀን 1983 ተቆጣጠረ:: ኢትዮጵያም ለፋሺስት መሪዎች ተዳረገች:: ሰራዊቱ እየጫነ ካለምንም ችግር ካለ ምንም ውጊያ ወያኔ ኢትዮጵያን ተቆጣጠረ:: ከግንቦት 20 ቀን ጀምሮ ወያኔ በከፊል የተቆጣጠረው ወሎ ፣ ጎንደር እና ጎጃም ብቻ ነበር:: ቀሪው የኢትዮጵያ ግዛቶች በተለይ ደቡብ ምስራቅ-ምዕራብ ወያኔ የገባው ከሶስት ወር በኋላ ነበር እንጂ:: ኢትዮጵያን ሙሉ በሙሉ አልተቆጣጠረም:: ወደ አዳዲስ ክፍለ ሃገራት ሲሄድ ብዙ ገንዘብ በመክፈል በነዋሪዎች እየተመራ ነው:: ምክንያቱም ወያኔ ህወሃት ከትግራይ አይወጣም ነበር:: ስለሆነም ለኢትዮጵያ ነጻነትና ዲሞክራሲ ስል ብዙ መስዋትነት ከፍያለሁ የሚለው ከንቱ ውሃ የማይቋጥር መፈክሩ ይህ ትልቅ ምስክርነት የሚያሳየው ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን እንደማያውቃት ነው:: ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ለኢትዮጵያ እና ህዝብዋ ምን ይዛ መጣች? በግንቦት 20 ኢትዮጵያ አገራችን በጨለማ ጉም ተሸፈነች:: አገርና ህዝብ ጥቁር የሃዘን ልብስ ለበሱ:: ሲጠሏት እና ታሪኳን እና ህዝቧን ሲያዋርዱን ሲያንቋሽሹ በነበሩት ወያኔ ህወሃት ለእጅ አዙር ቅኝ አገዛዝ ተዳረገች:: ዘረኛው እና ጎጠኛው ወያኔ ህወሃት በመለስ ዜናዊ የሚመራው የማፍያ ፋሺስት ግልገል እና ግብረ አበሮቹ ጸረ ሀገር እና ጸረ ህዝብ የሆኑትን ለዘመናት የተከበረው የምኒሊክ ቤተ መንግስት ተቆጣጥረው የግልገል ፋሺስቶች መንደላቀቂያ ሆነ:: እነሱም ስልጣን እንደጨበጡ ኤርትራን አስገንጥለው የቀይ ባህር ንግስት የነበረችው ኢትዮጵያ ወደብ ወይም የባህር በርዋን አጥታ አንገትዋ የተቆረጠ ዝግ አገር አደረጉዋት:: ወያኔ ህወሃት ከደደቢት ይዞት የመጣውን ህገ ደንቡን የኢትዮጵያ ህገ መንግስት አደረገው:: ኢትዮጵያን በዘር ፣ በቋንቋ እና በሃይማኖት ከፋፍሎ የህዝቡን አንድነት እና ኢትዮጵያዊነት አጠፋዋለሁ ብሎ ያመጣውን የዘረኝነት ህጉን በኢትዮጵያ ዘረጋ:: ይህ በዚህ እንዳለ ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያ እና ግንቦት 20 ምን ይዞለት መጣ? የኢትዮጵያ ህዝብስ ከግንቦት ሃያ ቀን ምን ተጠቀመ? ምን እድገት አገኘ? ፍትህና ነጻነቱ እንዲሁም ሰብዓዊ መብቱስ እንዴት ሆነ? የሃገሪቷ ሃብትስ በትክክል ለህዝብ ጥቅም ዋለ ወይስ ምን ሆነ? የትምህርት እድገቱስ? የዘመናዊ ቴክኖሎጂስ ለህዝብ ተስፋፋ ወይ? ሌላም ጥያቄዎችን ማንሳት ይቻላል:: ለሰው ልጅ አደገኛ ጠንቅ ዕጽ መስፋፋት ለምን? ሽርሙጥና መስፋፋት ለምን? ስራ አጥነት ፣ የወንጀል ድርጊት መስፋፋት እንዴት እና ለምን? የህዝብ መፈናቀል ለምን? የዘር ማጥፋት በኢትዮጵያ ስለምን ተደረገ? ወዘተ :: ወደ ግንቦት 20 1983 ዓ.ም. ከመግባታችን በፊት ከ17 አመታት በፊት ወያኔ ህወሃት እንደተፈጠረ የካቲት 11 ቀን 1967 ዓ.ም. የትግራይ ህዝብ የአደረበትን ስሜት ባጭሩ ልዳሥ:: ወያኔ ህወሃት በዚሁ ቀንና ወር ደደቢት በረሃ ሲወጣ የትግራይ ህዝብ የዚሁ እኩይ ድርጅት ማንነቱን አያውቅም ነበር:: ቀስ በቀስም በየቦታው ብቅ ጥልቅ ሲል የትግራይ ህዝብ አልተቀበለውም::በህዝቡ ወያኔ ህወዋት ተቀባይነት በማጣቱ የተነሳ ምክንያት ጭንቀትን ንዴት የተነሳ በሰላማዊ የትግራይ ተወላጆች ላይ እርምጃ መውሰድ ጀመረ:: አስገድዶ ንብረቱን መውረስ እና አስገድዶ እርዳታ እንዲሰጥ ተደረገ:: ምክንያቱም የሚከላከልለት ረዳት የሌለው ህዝብ ሻዕቢያ፣ ወያኔ እና ጀብሃ ሶስቱ በየፊናቸው አስቸገሩት:: የትግራይ ህዝብ ከየቦታው እየተለቀመ ተገደለ:: ከዚህም ቀጠል በማድረግ ወያኔ ህወሃት በሃይማኖት ጣልቃ በመግባት ክርስቲያን ጸረ ክርስትና እስላሙ ጸረ እስልምና ሃይማኖታቸውን እንዲያወግዙ የተቻለውን ቢሰራም አልሆነለትም:: ጸረ ህወሃት እና ጸረ ሻዕቢያ እየተባሉ ያልሆነ ያላሰቡት ብዙ ፣ ብዙ የትግራይ ሰላማዊ ዜጎች ሃለዋ ወያኔ (06) እየገቡ እሱም/እርሳውም ተገድለው ቤት ያፈራው ሃብታቸው ተወርሰው ህጻናት አልባሌ ቦታ ወድቀው ቀርተዋል:: በየከተማው ወያኔ ህወሃት ሽብርተኞች () በማሰማራት በጠራራ ጸሃይ ብዙ ሰው ገድለዋል:: ህወሃት የትግራይን ህዝብ እንደግሉ መሳሪያ አድርጎ የሚናገረው የትግራይ ህዝብ ከመጀመሪያ ትግሉ ጀምሮ እስከ 2005 ዓ.ም. ለወደፊትም አልተቀበለውም:: አይቀበለውምም:: ህወሃት የሚቀልደው ያለ ጉልበቱ ተማምኖ ነው:: ለዚሁም ዋና ምስክር ምርጫ 97 ዓ.ም. ትግራይ ወያኔ አልመረጠውም:: ለወደፊቱም ወያኔን አይመርጥም:: ሁለቱ ሊታረቅ የማይችል ቂም አላቸውና:: ወያኔ ህወሃት የትግራይ ወጣት ሴት ፣ ወንድ በብዙ ሺዎች የሚቆጠሩ ለሻዕቢያ አሳልፎ በመስጠት በማያውቁት የኤርትራ በረሃዎች ሞተዋል:: እዛው አጥንታቸው ተበታትኖ መቅረቱ የትግራይ ህዝብ እስከ አሁን ደም እያለቀሰ ያለበት ጊዜ ነው:: በአጠቃላይ በትግሉ ወቅት በትግራይ ህዝብ ወያኔ ህወሃት የፈጸመው ግፍ በከፍተኛ ወንጀል የሚይስጠይቀው ነው:: የትግራይ ህዝብ ወያኔ የተፈጠረባት የካቲት 11 ቀን 1967 ዓ.ም. በሚከበርበት ጊዜ በየቦታው የሚጠራበት ስም አለው:: በተምቤን አካባቢ “የተረገመች ቀን” ሲላት በአድዋና አክሱም አካባቢ “የጨለማ ቀን”" ሲለው በሽሬ አካባቢ ደግሞ “የእልቂት ዘመን” ይለዋል:: ወያኔ ህወሃት በለስ ቀንቶት አዲስ አበባን የተቆጣጠረበት ቀን ግንቦት 20,1983 ኢትዮጵያ እና ህዝቧ በደመኛ ጠላታቸው የወደቁበት እና በእጅ አዙር ቅኝ አገዛዝ የመጣበት ቀን ነው:: ከዚሁ ቀን መነሻ በማድረግ ወያኔ በኢትዮጵያ ህዝብ የነበረው ቂም በቀል በማያቋርጥ ሁኔታ በ22 አመት የወያኔ ህወሃት አገዛዝ የወረደበት ግፍና ሰቆቃ ቀጥለን ባጭር ባጭሩ እንመልከት:: ግንቦት 21 ቀን 1983 ዓ.ም. ወያኔ ኤርትራን አስገነጠለ:: ኢትዮጵያንም ካለ ባህር በር አስቀራት:: ወያኔ ህወሃት የኢትዮጵያ ዝነኛው ምድር ጦር ፣ አየር ሃይል ፣ ባህር ሃይል ፣ ፖሊስ ወዘተ የጠላይ ጦር በማለት ይደርግ ስርዓት በራሱ ሂደት ተመናምኖ በወደቀበት ለብዙ አመታት የሃገሩ ዳር ድንበር ሲያስከብር ከጠላት ሲከላከል የነበረው ካለምንም ጡረታና መተዳደሪያ የ”ጠላት ጦር” በማለት ለልመና እና ለችግር ዳረገው:: የሚይስተዳድራቸው ቤተሰቡ በሚልዮኖች የሚቆጠር ለረሃብ እና ችግር ተዳርገው ተበታትነው ቀሩ:: ከትግራይ ይዟቸው የመጣ የአንድ ቋንቋ ተናጋሪዎች የሃገር መከላከያ ሰራዊት አደረገ:: ቀሪዎቹን ታጋዮች ደግሞ ፖሊስ ፣ ደህንነት በማለት ዘረኛ ሰራዊት በኢትዮጵያ አቋቋመ:: ይህም በምንም አይነት ኢትዮጵያን የማይወክሉ ሁሉም ከላይ እስከ ታች ለነዚህ ተሰጠ:: እነዚህም በፊናቸው በኢትዮጵያ ህዝብ አስከፊ ሰቆቃና ግድያ በህዝቡ እየፈጸሙ ይገኛሉ:: ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን እንደተቆጣጠረ በዘር ማጥፋት ወንጀል ተሰማራ:: ዘር ማጥፋቱን ገና ከ1969 ዓ.ም. የጀመረው ሲሆን በበለጠ ደግሞ ከ1983 ዓ.ም. ጀምሮ አማራው ከያለበት እየተፈለገ ዘሩን ማጥፋት ተጧጧፈ ቀጥሎም ኦሮሞ ፣ ጋምቤላ ፣ አፋር ፣ ቤኑሻንጉል ወዘተ :: በትግራይ ውስጥም አደገኛ ጠላት ናቸው የሚላቸውን በዘዴ አጠፋቸው:: ወያኔ ህወሃት የኢትዮጵያ ብሄራዊ ቋንቋ የአማራው ቋንቋ ስለሆነ ይህ ቋንቋ የትምህክተኛና የነፍጠኛው ቋንቋ በየትኛውም ክልል እንድይነገር በማለት የኢትዮጵያ ህዝብ መገናኛው እና ሃሳብ ለሃሳብ የሚለዋወጥበት ለስንት ሺህ አመታት ሲጠቀምበት የነበረው የኢትዮጵያ ህዝብ ወያኔ ህወሃት እያጠፋው ይገኛል:: በየትኛውም ክልል አማርኛ መናገር በህጉ ከለከለው:: ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን በዘር በቋንቋ ከፋፍሎ ሲያበቃ ለዘመናት ኢትዮጵያዊው ህዝብ በፈለገው ቦታ ሲኖርና በጋብቻ በደም የተዋሃደው ህዝብ ከየክልላችሁ ከሌላ ቦታ የመጣውን ተስፋፊ ህዝብ አስወጡ በማለት እርስ በርሱ በማጋጨት ብዙ ሂወት ጠፍቶ ንብረቱም ተዘርፎ በየበረሃው ተበትኖ ግንቦት 20 ቀን 1983 ይዞት የመጣውን መከራ ገፈት ቀማሽ ሆነ:: በተለይ አማራው:: ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን ወደብ አልባ ማድረጉ አልበቃ ብሎት በ19ኛው ክፍለ ዘመን ሱዳን በእንግሊዝ ቅኝ አገዛዝ በምትደዳርበት ገዳሪፍ በተባለው የሱዳን ግዛት አስተዳዳሪ በነበረው ሻለቃ ጉዌን የወሰን መስመር ለጣልያኖች ይጠቅማል በማለት በ1903 እ.ኤ.አ በህገወጥ መንገድ የነደፈው የመስመር ክልል በአጼ ምኒልክ ኋላም በአጼ ሃይለስላሴ እና በደርግ መንግስት ውድቅ የተደረገው እና ተቀባይነት ያጣውን ወያኔ ህወሃት ከየት እንዳገኘው ሳይታወቅ የኢትዮጵያን የወሰን ድምበር በመጻረር ለወዳጁ ሱዳን ከሰቲት ሁመራ እስከ ደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ ድረስ ወደውስጥ ከ40 እስከ 60 ኪ.ሜ. የሚዘልቅ እና 1,600ኪ.ሜ. ርዝመት ያለው ለሱዳን መንግስት የአንዲት ኢትዮጵያን ሰፊና ለም መሬት የሸጠ ወያኔ የሱዳን መንግስት ለውለታው ከገዳሪፍ እስከ መቀሌ የባቡር መንገድ እንደሚዘረጋ የሃገራችንን ሉአላዊነት በመድፈር ለግል ጥቅሙ ሃገራችን እያወደመ ያለ ስርዓት ነው:: የግንቦት 20 ቀን 1983 መዘዝ:: ወያኔ ህወሃት በተፈጥሮ ባህሪው አምባገነን እና ሽብርተኛ ድርጅት እሱን የሚቃወም እና የሚፈጽመው ግፍ እንዲነሳበት አይፈልግም:: ፍላጎቱ ተሳስተሃል አትበሉኝ:: ስለኔ አትናገሩ ከሚለው ፋሺስታዊ ባህሪው በኢትዮጵያ ነጻ ፕሬስ እንዲኖር አይፈልግም:: የህዝቡ በነጻነት መናገር እና ሃሳቡን መግለጽ ለወያኔ እንደ እሳት የሚለበልበው ለመሆን የፕሬስ ነጻነት ያገደው:: ይህም እንደ ገዢ ፓርቲ ህወሃት የታገደ ነው:: በዚሁ ፖለቲካዊ ውሳኔ የነጻ ፕሬስ በማደን ፣ በማሰር ፣ በማንገላታት ሳያበቃ ብዙ የፕሬስ ጋዜጠኞች ሃገራቸውና ቤተሰቦቻቸው ለመከራን ስደት ተዳረጉ:: ነጻ ፕሬስ በኢትዮጵያ ሙሉ በሙሉ ተዘጋ:: ወያኔ ህወሃት የሽግግር መንግስት ብሎ ከሰኔ ወር 1983 ዓ.ም. እስከ ግንቦት ወር 1985 ዓ.ም. በስልጣን በቆየበት ምርጫ በማለት በጸረ ዲሞክራሲያዊ መንገድ በ1987 ዓ.ም. , በ1992 ዓ.ም. , በ1997 ዓ.ም. እና በ2002 ዓ.ም. በማካሄድ በተለይ በ1997ዓ.ም. ቅንጅት በተለያዩ ፓርቲዎች ቀስተ ደመና ፣ መኢአድ ፣ ኢዴሊ ፣ ኢዴአፓ-መድህን ወዘተ በተጠናከረ ማዕከላዊ ፓርቲ “ቅንጅት” ተብሎ እንደተመሰረተ እምነቱ መሰረታዊ ኢትዮጵያዊ ዲሞክራሲና እድገት ፣ ብልጽግና ፣ ፍትህ ፣ ነጻነት ፣ ከዘረኝነት የጸዳ በምርጫው ለመወዳደር በቀረበበት ምርጫም ተካሂዶ መሉ በሙሉ አሽንፎ ሲወጣ በአንጻሩ ወያኔ -ህወሃት/ኢህአዴግ በዜሮ ተሸንፎ ከምርጫ የወጣው በጉልበቱ ምርጫውን በመንጠቅ ድምጻችን አይነጠቅም ብለው የወጣውን ሰላማዊ ዜጎች በአግአዚ ቅልብ የመለስ ዜናዊ ጦሮች ግደሉት ብሎ ትዕዛዝ በመስጠት ብዙ ኢትዮጵያውያንን ሲገደሉ በብዙ ሺዎች የሚቆጠሩ በየወህኒ ቤት በማሰር ወያኔ ህዝብ ያጠፋበት ቀን የሌባው አይነ ደርቁ ወያኔ በ2002 ዓ.ም. በተካሄደው ምርጫ እንደልማዱ ኮረጆውን በመገልበጥ 99.6% አሸነፍኩ ብሎ ኢትዮጵያና ህዝብዋን ማውደሙን ቀጠለ:: ይህ ሁሉ ችግርን ግድያ ሰቆቃ የግንቦት 20ቀን 1983 ዓ.ም. ውጤት ነው:: ወያኔ ህወሃት በፕሮግራም እንዳስቀመጠው የኤርትራ ጥያቄ ያላንዳች ጥርጥር ሃቀኛና ታሪካዊ መሰረት ያለወ ጸረ ቅኝ አገዛዝ ትግል ነው በማለት ወያኔ ያመነበት ነገር ግን የኢትዮጵያ ህዝብ የማያምንበት የኤርትራ ህዝብም ያላመነበት በኢትዮጳዊነታቸእው የማያምኑ መሆናቸው አንዳች ጥርጣሬ የለውም:: ድርጊቱ የወያኔ ብቻ ነው:: ይህ በዚህ እንዳለ አሰብ በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ የኤርትራ ግዛት አልነበረችም ሁሉ ተከታታይ ዘመናት በወሎ ጠቅላይ ግዛት ውስጥ ሆና ስትተዳደር እንደነበረች ሁሉ ኢትዮጵያ በትክክል የሚያውቀው ሃቅ ነው:: አሰብን በኤርትራ ካርታ ጨምሮ በ1967 ዓ.ም. ያወጣው ወያኔ ብቻ መሆኑን በግልጽ የሚታወቅ ሃቅ ነው:: ወያኔ ህወሃት ይህን የታሪክ እና የሃገር ክህደት የፈጸመው ሆን ተብሎ ኢትዮጵያ የባህር በር እንዳይኖራት ያደረጉት ኢትዮጵያና ህዝብዋ ጠላት ብለው ስለአስቀመጡት የፈጸሙት ጥቃት ነው:: ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን ወሮ እንደተቆጣጠረ ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያ የባህር በሯን አጣች:: ይህን በተመለከተ ወያኔ/ህወሃት እና ሻዕቢያ እንግሊዝ አገር ለንደን ከተማ ከግንቦት 5 ቀን እስከ ግንቦት 9 ቀን 1983 ዓ.ም. የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዚደንት ጂሚ ካርተር የሻዕቢያ መሪ ኢሳያስ አፈወርቂ እና የወያኔው መሪ መልስ ዜናዊ ባሉበት ስብሰባ ኢትዮጵያ 85 ሚሊዮን ህዝብ ስላለባት የባህር በር ያስፈልጋታል:: አሰብም ከኤርትራ ያልተካለለ በመሆኑ በአጼ ኃይለስላሴም ሆነ በደርግ ስርዓትም ከኤርትራ ውጭ ሆኖ በወሎ አፋር የተካለለ ስለነበር ቀደም ሲልም አሰብ ከኤርትራ ውጪ ሆኖ በጣሊያንም ብዙ ያልተደፈረች የኢትዮጵያ የባህር በር እንደነበረች ይታወቃል:: አሰብ የኢትዮጵያ የባርህ በር መሆን አለበት ብለው ሃሳባቸውን ሲያቀርቡ የወያኔው መሪ መለስ ዜናዊ በጣም ተናዶ ኤርትራ በኢትዮጵያ ቅኝ አገዛዝ የወደቀች ሃገር የነበሩ አመራር አጼ ኃይለስላሴ ሆኑ ደርግ ያስቀመጡት ካርታ ህወሃት አይቀበልም:: አሰብ የኤርትራ መሬት ነው:: እኛ አሁን በኢትዮጵያ ስልጣን የምንቆጣጠረው የወደብ ችግር አይኖረንም:: ችግር አይፈጠርብንም:: ብንፈልግ ጂቡቲን አሊያም የሶማሊያ እና የኬኒያን ወደቦች እንጠቀማለን:: አሰብ የኤርትራ ስለሆነ እምነታችንም ይህ በመሆኑ አሰብ የኤርትራ እንጂ የኢትዮጵያ አይደለም:: ፕሬዚደንት ጂሚ ካርተር እና ሌሎች አደረዳሪዎች አቶ መለስ ዜናዊ አሰብን የኤርትራ ነው ፤ የወደብ ችግር የለብንም ብለው እኛንም ስለአሳመኑን አሰብ በኤርትራ ውስጥ መካተቱን ተቀብለናል በመለት ሲዘጉት ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን ታሪካዊና ጥንታዊው የባህር በርዎችዋን አሳጥቶ ግንቦት 20 ቀን 1983ዓ.ም. አገራችን ኢትዮጵያን በጠላቶችዋ እጅ የወደቀችበት የኢትዮጵያ ህዝብም በድቅድቅ ጨለማ እና ጭቆና ፋሽስት ስርዓት ይዛ የመጣች ይህች ግንቦት የተረገመች ቀን ናት:: በምስራቅ-ምዕራብ-ሰሜን-ደቡብ የሚገኙ ኢትይጵያውያንም እየተረገመች ነው:: ወያኔ ህወሃት በግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያን በለስ ቀንቶት ወሮ በተቆጣጠረበት ወቅት የኢትዮጵያን ሃብት-ንብረት ወያኔና ሻዕቢያ ተባብረው ዘረፉት:: የወላድ መሃን የሆነችው ኢትዮጵያ ተከላካይ የሌላት ሁለት ከደደቢትን ከሳህል በረሃ የመጡት ሙሉ ሰራዊታቸውን በማሰማራት ሃብትዋን ንብረትዋን ዘርፈውታል:: የተለያዩ ተቋማት ተዘርፈዋል:: ጠቅላላ ጥሬ ገንዘብዋ ተዘርፏል:: ጥሬ ህብቶቿ ተዘርፏል:: የቀራት ነገር የለም:: ለውጪ ገበያ ለሺያጭ የሚመረት ቡና ፣ ሰሊጥ ፣ አደንጓሬ ወዘተ አይን ባወጣው ዝርፊያ ቀን እና ሌሊት ተፈጽሞባታል:: ዝርፊያው በግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. የጀመረው እስከ አሁን ቀጥለውበታል:: ኤርትራ የቡናና የቅባት ምግብ አምራች በመሆን በአለም ገበያ አቅራቢ ሆና ከዓለም 3ኛውን ደረጃ ያዘች:: ከኢትዮጵያ በተዘረፈው ጥሬ ሃብት ዋና ገንዘብ ወያኔ ህወሃት መሪዎች 1. መለስ ዜናዊ እና ባለቤቱ አዜብ መስፍን 2.ስብሃት ነጋ 3.አባይ ጸሃዬ 4.ስዩም መስፍን 5.አርከበ እቁባይ 6.አዲስ አለም ባሌማ 7. አባዲ ዘሙ 8.ጸጋይ በርሄ እና ባለቤቱ ቅዱሳን ነጋ 9.ተክለወይኒ አሰፍ 10.ብርሃነ ገብረክርስቶስ ወዘተ ሆነው ኢፈርተን አቋቁመው ስልጣኑንም ተቆጣጥረው የናጠጡ ባለብዙ ፋብሪካዎች ትልልቅ ተቋማት መስርተው ቱጃር በለሃብቶች ሆነዋል:: ወያኔ ህወሃት ወደ ስልጣን ባልበቃበት ጊዜ በአጼ ኃይለስላሴና በደርግ ስርዓት ነጻ ተቋም በመሆን የኢትዮጵያን ህዝብ ሲያገለግሉ የነበሩትን ብሄራዊ ባንክን ፣ ንግድ ባንክን ፣ የኢትዮጵያ አየር መንገድን ፣ እርሻ ትራንስፖርት ፣ መአድናት ወዘተ ወያኔን ስልጣን እንደጨበጠ ሁሉን ከህዝብ በጉልበቱ ነጥቆ በመቆጣጠር የሃገርና የህዝብ ሃብት የህወሃት ተቋማት ሆኑ:: ይህም ወያኔ ህወሃት በከፍተኛ ወንጀል የሚጠየቅበት ከዋናዎቹ አንዱ ነው:: ወያኔ ከኢትዮጵያ የዘረፈው ገንዝብ እና ጥሬ ሃብት ኢፈርት በትግርኛ ት.እ.ም.ት የሚል ስያሜ በመስጠት በትግራይ ህዝብ ስም ሲያጭበረብር የትግራይ ህዝብ መነገጃ ማድረጉም ህወሃት በዚሁ ሌብነቱ በወንጀል የሚያስጠይቀው ነው:: በትግራይ ህዝብ ስም የወያኔ መሪዎች ነገዱበት እንጂ የትግራይ ህዝብ ከት.እ.ም.ት ተጠቃሚ አይደለም:: ህዝቡም ራሱ የሚናገረው ሃቅ ይህ ነው:: ወያኔ ህወሃት ድርጅት ነው ስንልም ህወሃት የተመሰረተውና እስከ አሁንም ያለው ህወሃት ግለሰቦች ተደራጅተው የፈጠሩት የማፍያ ስብስብ እንጂ በምንም ተአምር የትግራይ ህዝብን የማይወክል ነው:: በድርጅቱ የተሰባሰቡ ግለሰቦችን ያቀፈ:: ህዝብ ሌላ፤ ህወሃት ሌላ:: ህወሃትን የመሰረቱት ሰዎችም ጸረ ህዝብ እና ጸረኢትዮጵያ ናቸው:: ይህ ህወሃት ተብሎ የሚጠራ በሻዕቢያ የተመሰረተ ኤርትራን ነጻ ለማውጣትና ትግራይም የአማራው ቅኝ ግዛት በማለት የተነሳ ከጥዋቱ ኢትዮጵያዊነቱን የካደ የከሃዲዎች ስብስብ በብዙ ሺዎች የሚቆጠሩ የትግራይ ሰላማዊ ዜጎች የገደለ ጸረ ህዝብ ነው:: በመሆኑም የትግራይ ህዝብ ገና ከትግሉ መነሻ ጀምሮ ህወሃትን በእውቅና አልተቀበለውም:: ወያኔ ህወሃት ገና በ1968 ዓ.ም. በኢትዮጵያ መሬት እጠቀማለሁ በማለቱ ከባድሜ እስከ አፋር ቡሬ የመሬት ቆዳ ስፋት 1.ታች አዲያቦ 2. ላይ አዲያቦ 3.ጭላ ወይም አንከረ ባሩካ 4. አሕሰኣ 5.እገላ 6.ዛላምበሳ በዚሁ ውስጥ የሚጠቃለሉ ኢሮብ ፣ ጻልገዳ ፣ ዓውዳ ፣ አይጋ ፣ ሶቦያ ፣ ወዘተ 7.የአፋር መሬት እስከ ቡሬ 8. አሰብ የኤርትራ መሆንዋን በዚሁ ፊርማቸው በ1969 ዓ.ም. አረጋግጠዋል:: 1. መለስ ዜናዊ 2.አባይ ጸሃዬ 3.ስብሃት ነጋ በዋናነት የሚጠቀሱ በትክክል የኤርትራን መሬት ነው በማለት ፈርመው የሰጡት ህዳር ወር 1969 ዓ.ም. ነው:: በዚሁ መሰረት የትግራይ ህዝብ 1.በሻዕቢያ 2.በጀብሃ 3.በህወሃት በእነኚህ ሶስት ድርጅቶች ትተዳደራለህ ብለው በመወሰን ህዝቡም በእነኚህ ሶስት ድርጅቶች ቁም ስቃዩን በማየት ተገደለ:: ንብረት ሃብቱ ተዘረፈ:: አቤት የሚባልበት በማጣት በየስደቱ ተበታተነ:: ወያኔ ይህን ወንጀል እንደፈጸመ በአንጻሩ ከሰሜን ጎንደር እና ሰሜን ወሎ ለም ወሬት ነጥቆ ወሰደ:: የኢትዮ ኤርትራ ጦርነት ዋና ጦሱ ከላይ እንደተጠቀሰው ነው:: የኢትዮ ኤርትራ ጦርነት መንስኤ ው በግልጽ የሚታወቅ ነው:: ወያኔ ህወሃት አመራር የሚያላክኩት በኢኮኖሚ ችግር የተፈጠረነው ሲሉ በተደጋጋሚ በተለይ የወያኔው መሪ ነበር መለስ ዜናዊ የኢትዮጵያን ህዝብ ለማሳመን ለከት በሌለው ውሸቱ ሲለፋደድ ሃገር ሙሉ ያውቃል:: ቀሪዎቹ የሱ የአመራር አባላቱ ስብሃት ነጋ ፣ አባይ ጸሃየ ፣ ስዩም መስፍን ፣ አርከበ እቁባይ ወዘተ የመለስ ዜናዊን ሃሳብ በማስተጋባት በየውጪ ሃገሩ የሚገኙ ኢትዮጵያውያንን ለማሳመን ብዙ ውጣ ውረድ ቢያደርጉም እስከ ዛሬ ተቀባይነት አላገኙም:: የጦርነቱ መንስዔ በኢኮኖሚ ሳይሆን በትክክለኛው አነጋገር በተጨባጭ ሁኔታው የመሬት ይገባኛል ነው:: ሻዕቢያ የኔ ግዛት ነው:: ከዚህ ቀደምም በ1969 ዓ.ም. ተስማምተን እናንተም የኤርትራ መሬት ነው በማለት ያመናችሁበትን አስረክቡን በማለት ወደ ጦርነቱ ሻዕቢያ እና ወያኔ ገቡ:: እውነቱ ይህ ነው:: ይህ በዚሁ እንዳለም የኢኮኖሚው ጉዳይም አስተዋስኦ ያደረገበት አለ:: ሁሉ ኢትዮጵያዊ እንደሚያውቀው ከ1983 ዓ.ም. ግንቦት ወር ጀምሮ እስከ 1990ዓ.ም. የሻዕቢያው መሪ ኢሳያስ አፈወርቂ ኤርትራ የግላችን የኢትዮጵያ ሃብት ደግሞ የጋራችን ተባብለው በህወሃት መሪዎች መጠነ ሰፊ ድጋፍ ሁለቱ ማለት ሻዕቢያና ወያኔ የሃገራችን ኢትዮጵያን ጥሬ ሃብትዋን መዓድኗን እና ሃገሪቱ ያፈራችውን የተለያዩ ፋብሪካዎቸ እና ባንኮችን አብረው ተባብረው ዘርፈዋል:: ኢትዮጵያ እና ህዝብዋ ለረሃብ እና ችግር ተዳርገው ኤርትራውያን ጤፍ በየአይነቱ ዳጉሳ ፣ ስንዴ ፣ ገብስ ወዘተ በርካሽ ዋጋ ኤርትራ ሲሸጥ የኢትዮጵያ ገበያ ባዶ ቀረ:: ስለዚህ ኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት ሲነሳ ያ የለመዱት በሰው ሃገር ሃብት ሲንደላቀቁ የቆዩት አሁን ሲያጡት ለጦርነቱ አስተዋጽኦ ያደረገም ነበር:: በጣም ከሚገርሙ ነገሮች እና አሳዛኝ የሆነው ሁለቱ መለስ ዜናዊ እና ኢሳያስ አፈወርቂ በስልክ ጥብቅ ግንኙነት እንደነበራቸው ብዙ ሰዎች ተናግረዋል:: ስብሃት ነጋ ፣ አባይ ጸሃዬ እና ሌሎቹ የወያኔ መሪዎች በጣም የደመቀ ግንኙነት ከጦርነቱ ዋዜማ አንስቶ የወያኔ መሪዎች ይገናኙ እንደነበር ምስጢሩም የሚያውቁ ሰዎች ተናግረውታል:: ኢሳያስ አፈወርቂ ላቀረበው የአንድ ቢሊዮን ብር ላክልን መለስ ዜናዊ ሳያቅማማ ከኢትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ ተፈቅዶ ገንዘቡ አስመራ እንደገባ በቀናት የኤርትራው መሪ ኢሳያስ አፈወርቂ መቀሌ ውስጥ(ሃይደር) የሚገኘው የመዋዕለ ህጻናት ትምህርት ቤት በሚግ አውሮፕላን ደበደበው:: ከተዋጊ አውሮፕላኖቹ የተጣለው ክላስተር ቦምብ ወድያውኑ 53 ህጻናትና አስተማሪዎች ሲሞቱ 185 ደግሞ ከባዱ ቁስል ደረሰባቸው:: ለዚሁም ተጠያቂው መለስ ዜናዊ እና ስብሃት ነጋ ናቸው:: የሻዕቢያ ተዋጊ ጀቶች እንደገና ተመልሰው ቦምብ ጭነው 48 ሰላማዊ ሰዎችን 10 ህጻናትን ሲገድሉ 150 ሰዎች አቆሰሉ:: በማለት ቢ.ቢ.ሲ. እና ሲ.ኤን.ኤን. የዘገቡት ዋቢ ነው:: ይህ ጥቃት የደረሰው በግንቦት ወር መጨረሻ 1990 ዓ.ም. ሆኖ አስራት አብርሃም በአሳማኝ ሁኔታ ከ’ሃገር በስተጀርባ’ በሚል መጽሃፉ እንደገለጸው መለስ ዜናዊን ኢሳያስ አፈወርቂ እስከ ታህሳስ ወር 1991 ዓ.ም. ይገናኙ እንደነበሩም ያስረዳል:: መለስ ዜናዊን ግብረአበሮቹ እነ ስብሃት ነጋ ወዘተ ኢትዮጵያዊ ሳይሆኑ የባዕዳን ቅኝ ገዢዎች መሆናቸው በግልጽ የሚያሳይ እውነታ ነው:: የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነትም ሆን ብሎ ያሰናከለው መለስ ዜናዊ፣ ስብሃት ነጋ እና አባይ ጸሃዬ መሆናቸው ሲታወቅ ምክንያቱም በ1969 ዓ.ም. ከላይ የተጠቀሰ መሬት የኤርትራ ነው ብሎ ወያኔ የፈረመበት በመሆኑ ይህም በአልጀርሱ ስምምነት ወያኔ መሪ መለስ ዜናዊ አሳልፎ ለኤርትራ መስጠቱ የ1969 ዓ.ም. ትልቁ ማሳያ ነው:: የኢትዮ-ኤርትራን ጦርነት እነማን መሩት? ይህን እንመልከት:: 1. መለስ ዜናዊ የጦሩ ጠቅላይ አዛዥ እና ጠቅላይ ሚኒስቴር …………………………………………ኤርትራዊ 2. ጻድቃን ገብረተንሳኤ የጦሩ ጠቅላይ ኤታ ማዦር ሹም ……………………………………………..ኤርትራዊ 3. ሳሞራ የኑስ…ከፍተኛ ጀነራል…………………………………………………………………………………….ኤርትራዊ (በናቱ ከርከበት በአባቱ ሱዳናዊ) እነዚህ ሶስቱ አመራር በምንም ተአምር ለኢትዮጵያ ይሰራሉ?? ጦርነቱን በትክክል ይመራሉ ብሎ ማሰብ “ላም አለችኝ በሰማይ ወተቷንም አላይ” አይነት ነው:: እነዚህ ትልቁ ምኞታቸው የኤርትራ ሰራዊትና ህዝብ እንዳይጎዳ ኢትዮጵያዊው ሰራዊት ቢያልቅ ምንም የማይሰማቸው እንደተጠበቀ ሆኖ ሁሉም የውጊያና ጦርነት አመራር ብቃት የሌላቸው በአጋጣሚ የተገኘው ጠ/ሚኒስቴርነት እና ጀነራልነት ከንቱ ነው:: ጠቅላላ የወያኔ ህወሃት መሪዎች ጀነራሎች እና ወታደሮች ከወታደራዊ ሳይንስ ያላቸው ርቀት ሰማይና መሬት ነው:: በ1991 ዓ.ም. ያለቀው ሰራዊት ተጠያቂም ናቸው:: 2ኛው በዚሁ ኢትዮ ኤርትራ ውጊያ ሲመሩ የነበሩ የመለስ ዜናዊ እና የስብሃት ነጋ ታዛዦች ናቸው:: አታድርጉ ከተባሉ አያደርጉም:: በዋናነት ጎልተው የሚጠቀሱም:: 1. ሰዓረ መኮንን 2.ዮሃንስ ገ/መስቀል (ቦጅቦጅ) 3.ታደሰ ወረደ 4.አብርሃ ወ/ማሪያም(ኳርተር) 5.ብርሃነ ነጋሽ ወዘተ ሲሆኑ ሌሎችም አሉ:: ስለሆነም በ1991ዓ.ም የደረሰው ውድመት ከ100,000ሺ ሰራዊት የሞተበት ወደ 200,000 የሚጠጋ ሰራዊት አካለ ጎዶሎ የሆነበት ግምቱ አስቸጋሪ የሆነው የኢትዮጵያ ሃብት ንብረት የወደመበት ተጠያቂው ማነው?? የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት የተፈጠረበት ምክንያት እና ሰበቡ ምንድነው?? እነዚህ ሁልቱ ጥያቄዎች መልስ በግልጽ ለማስቀመጥ እፈልጋለሁኝ:: 1. በኢትዮ-ኤርትራ ለደረሰው ግድያና በጦርነት የወደመው ሃብትና ንብረት ተጠያቂዎች:: 1. መለስ ዜናዊ 2. ስብሃት ነጋ 3.አባይ ጸሃዬ 4. አርከበ እቁባይ 5. ጻድቃን ገ/ተንሳኤ 6. ሳሞራ የኑስ 7. ስዩም መስፍን እነዚህ በሰው ህይወት ለደረሰው እልቂትና ጉዳት በሃገሪቱ የደረሰው ከፍተኛ ውድመት ግንባር ቀደም ተጠያቂ ናቸው:: በጦርነቱ የወደመው ሃብት እና ንብረት ተጠያቂውስ ማነው? ለሚለው:: 1. መለስ ዜናዊ 2.ስብሃት ነጋ 3.ጻድቃን ገ/ተንሳኤ 4.አበበ ተክለሃይማኖት 5.ገዛኢ አበራ 6.ጀነራሉ በባለ ሌላ ማእረግ 7.ስዩም መስፍን 8.ብአዴን, ኦህዴድ እና የደቡብ ህዝብ ንቅናቄ 9. በወቅቱ የነበሩ የፓርላማ አባላት በሙሉ 10. የህወሃት ካድሬና ደጋፊዎች በሙሉ:: እነዚህም ግንባር ቀደም ተጠያቂዎች ሲሆኑ፤ 3. የጦርነቱ መንስኤ ለሚለው ጥያቄ የህወሃት አመራር በ1969 ዓ.ም. ሻዕቢያ ላቀረበው የመሬት ይገባኛል በወቅቱ አምነት ተቀብለው በፊርማቸው ባረጋገጡት መሰረት በትግራይ ህዝብ ተቀባይነት የሌለው የህወሃት ጥቂት የማፍያ ስብስብ በፈጸሙት ነገር ከሃዲዎች ከሻዕቢያ ጥቅም እናገኛለን ብለው የፈጸሙት ሚያዝያ ወር 1991 ዓ.ም. የፈነዳ ጦርነት ነው:: ተጠያቂዎቹም ህወሃቶች ናቸው:: በብዙ በርካታ ወንጀሎች የትግራይ ህዝብ ሊከሳቸው ዝግጅቱን አጠናቅቆ ቀኑን በመጠባበቅ ላይ ነው:: ህወሃት እና መሪዎቹ ይከሰሳሉ:: አዎን ለፍርድም ይቀርባሉ:: የአይደ መዋእለ ህጻናት የአየር ጥቃትም የትግራይ ህዝብ ካቀረባቸው ክሾች ውስጥ አንዱ ስለሆነ በዚሁም በዋናነት የሚጠቀሱ መለስ ዜናዊ እና ስብሃት ነጋ መሆናቸው ነው:: ግንቦት 20 ቀን1983 ዓ.ም. ይህን አይነት አሰቃቂ ድርጊቶችን አስከትላ ነው ብቅ ያለችው:: የተረገመችው ይህቺ ቀን ኢትዮጵያ ለምለም አገራችንን ለከሃዲ ባንዳዎች አሳልፋ የሰጠች:: ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ይዛው የመጣችው ሰቆቃ ሁሉም ኢትዮጵያዊ በፈለገው የሃገሩ ግዛት የመኖር ለዘመናት ተጠብቆ የቆየውን መብቱን በህወሃት ከፋፍለህ ግዛ በሚመቸው ሃገራችን በዘር በቋንቋ ከፋፍሎ ጠባብ ብሄረተኛ በሆነው መንገድ የዘር ፌደራሊዝም መሰረት ይህ የእቅድ ሃሳቡም አማራውን ለማጥፋት እና ለማክሰም የተቀነባበረ ሴራ ነው:: ይባስ ብሎም ሸዋ ጠ/ግዛት ለሌሎች ብሄራት በመስጠት ጎጃም በጌምድር ጠ/ግዛት ወሎ ጠ/ግዛት በታትነው አማራው መኖሪያ አልባ ተደረገ:: በተለያዩ ጠ/ግዛት ይኖር የነበረው አማራ ውጣ እየተባለ በወያኔ ህወሃት ከህጻን እስክ ሽማግሌ እየተገደለ በየበረሃው ወድቆ የዘሩን ማጥፋት ወንጀል ተፈጽሞበታል:: ቀስ በቀስም ኦሮሞ ጋምቤላ አፋር ወዘተ ተመሳሳይ እጣ ደረሰባቸው:: በጠቅላላው ከተወለደበት ካደገበት ኢትዮጵያዊ ከመሬቱ የተፈናቀለ 24 ሚሊዮን ሲሆን በወያኔ ህወሃት የተገደሉ ኢትዮጵያውያን አንዳንድ ጥናቶች የሚያመለክቱተ 7.9ሚሊዮን ኢትዮጵያዊ ወያኔ ህወሃት እንደገደላቸው ያሳያሉ:: ግንቦት 20ቀን 1983 ዓ.ም. የኢትዮጵያ ሁለቱ ሃይማኖቶች እስልምናእና ክርስትና በእጁ አስገብቶ ለመቆጣጠር እና ቀስ በቀስም ሃይማኖቶቹን ለማክሰም ተነሳ:: 1. የኢትዮጵያ እስልምና ሃይማኖት ለብዙ ዘመናት ወግና ህግጋቱን ጠብቆ የመጣ በብዙ ሚሊዮን እስልምና ተከታይ ያለው የኢትዮጵያ ቅርስና የምንኮራበት ሃይማኖት ዛሬ በወያኔ ህወሃት ተደፍሮ የእስልምና ሃይማኖት ተከታዮች ሙሉ መብታቸውን ተነጥቀው በእስራት መከራ እየተሰቃዩ በገዛ ሃገራቸው ለክፉ ችግር ተዳርገዋል:: 2.የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያንም በክፉ አደጋ ወድቃለች ቤተ ክርስቲያና እየተቃጠሉ ታሪካዊ ቅርሶችዋን በወያኔ ተዘረፉ::ወያኔ የሚቃወሙ ብጹአን አባቶች ለስደት ተዳርገዋል:: ብዙም ተገድለዋል:: ይህን ሁሉ የፈጸመው የወያኔ አባል የነበረው አባ ገብረመድህን ወይም አባ ጳውሎስ የሚባል በወያኔው መሪ መለስ ዜናዊ አቡነ ጳውሎስ የኢትዮጵያ ፓትሪያርክ ካደረገው ብዙ ወንጀል በቤተ ክርስቲያናችን ፈጽመዋል:: ለመሆኑ አቡነ ጳውሎስ ማነው?? አቡነ ጳውሎስ ትውልዳቸው ትግራይ አድዋ ያደጉትም እንዳባገሪማ ገጠር ነው:: እንዳባገሪማ የተባለበት ምክንያት በአክሱም ዘመነ መንግስት በንጉስ አልአሜዳ ብ470ዓ.ም. ከመጡት ተሰዓቱ ቅዱሳን አንዱ አባ ገሪማ ሲሆኑ ከአድዋ በስተምስራቅ የ18 ኪሎ ሜትር ርቀት የምተገኘው ተራራማ ቦታ አባ ገሪማ በጣም አስደናቂ ሆኖ የተሰራው ቤተ ክርስቲያናቸው በማነጽ እዛው ሞተው እዛው ስለተቀበሩ በዚሁ ምክንያት እንዳባገሪማ ተብላ ትጠራለች::የኢትዮጵያ ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያን ያዋረዱን የቤተ ክርስቲያኗን ህገ ደንብ እና ቀኖናውን የለወጡ እና ያፈረሱ ፣ ለስጋቸው ያደሩ: አቡነ ጳውሎስ የኢትዮጵያን ጥንታዊ ሃይማኖት ለማጥፋት ጸረ ክርስትና የሆኑት ጳውሎስ የአድዋ ልጅ በመሆናቸው በኢትዮጵያ ህጋዊ ሊቀ ቅዱሳን ፓትሪያርክ በቤተ ክርስቲያኑ ህግና ደንብ የተሾሙት ብጹእ ወቅዱስ አቡነ መርቆሪዎስ ፓትሪያርክ ዘኢትዮጵያ ወያኔ በሃይል አስወግዶ አባ ጳውሎስን ሾመ:: ይህ ደግሞ የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን ሀይማኖት ወግና ስርዓቱን ለማጥፋት የታቀደ ነው:: የቤተ ክርስቲያኑን ህግና ደንብ የሚጻረርም ነው:: አቡነ ጳውሎስ የወያኔ ህወሃት በአባልነት የመለለመሉት በ1976 ዓ.ም. ነበር:: በወቅቱ የሚነገረው ዶ/ር አባ ገብረመድህን የተባሉ የኛ አባል ስለሆኑ ትግራይ ሃገራችን ከአማራው ቅኝ አገዛዝ ነጻ በምትወጣበት እኚሁ የትግራይ ፓትሪያርክ ይሆናሉ በማለት ስብሃት ነጋ በለመደው ወሬ ማዛመት በታጋይ ውስጥ ተሰራጨ:: ቢሆንም ግን ታጋዩ ብዙ ስሜት አልሰጠውም:: ምክንያቱም ሃይማኖት የለሽ የወያኔ አመራር በትግሉ ወቅት እግዚያብሄር የሚባል አማልክት የሚባሉ በፍጹም የሉም:: ይህ ለአማራው አገዛዝ እንዲመችለት የፈጠረው ከንቱ ሃሳብ ነው:: በማለት ስለአስተማሩን የአባ ገብረመድህንም ይህን ድባብ የሸፈነው ነበር:: ንገሩ እንደገና በ1980 ዓ.ም. መጀመሪያ ታድሶ መጣ የህወሃት አባል አባ ገ/መድህን ከአሜሪካ ሱዳን ድርስ መጥተው ስብሃት ነጋ የወቅቱ የህወሃት ሊቀ መንበርና መለስ ዜናዊ ሱዳን ድረስ በመሄድ እንደተገናኙ በድጋፍ መልክም $15,000 የአሜሪካን ዶላር መስጠታቸውን የሄዱት ሁልቱ የወያኔ አመራሮች በድብቅ ሳይሆን በግልጽ የተናገሩት ነበር:: ከዚሁም በተጨማሪ ሱዳን ካርቱም ውስጥ የሚገኘው ቤተ ክርስቲያን አስቀድሰው በውስጡ የሚገኙ ቀሳውስት ካህናት ወደ ህወሃት አባልነት መልምለው በሶስተኛው ቀን ወደ መጡበት መመለሳቸም ተነገረ::ስብሃት ነጋ አቡነ ጳውሎስ የህወሃት መሪህ ባህታ(vanguard) ናቸው በማለት ይጠራቸዋል:: እንግዲህ የአቡነ ጳውሎስ ነገር ይህ ሆኖ ትግሬ በመሆናቸው ብቻም በደርግ መታሰራቸውን ብዙ ግፍ ተፈጸመብኝ የሚሉት አቡነ ጳውሎስ የኢትዮፕያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስትያን አባላት እውነት ይሁን አይሁን ለነሱ ልተው:: ከሆነም አባ ጳውሎስ ቤተ ክርስቲያንዋ ላይ በቂም በቀል ማወካቸው ከአንድ መናኝ አባት መፈጸም የሌለበት ፈጽመዋል:: ነብሳቸውም ለሲዖል ተዳርጋለች:: አቡነ ጳውሎስ የፓትርያርኩ ስልጣን አግባብ በሌለው መንገድ የተረከቡት በኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያናት በምርጥ ካድሬነታቸው በዋልድባና በተለያዩ ቤተ ክርስቲያናት ብዙ ግፍ ከመፈጸማቸው በላይ የኢትዮጵያ ታሪካዊ ቅርሶች ከየቤተ ክርስቲያኑ በማስወጣት ሸጠዋል:: ይህ ሁሉ በእስልምና ሃይማኖትና በክርስትና መዘዙ ይዞት የመጣው ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. የተረገመች ቀን ናት:: ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያውያን እንደተቆጣጠረ ብዙ የዝርፊያ ተቋማት አመቻችቶ ነበር:: አገራችንን የተቆጣጠረው 1. ዋና ኢፈርት 2. ለም የኢትዮጵያ መሬት ለባዕዳን መሸጥ 3. ኢትዮጵያውያን ከተወለዱበትና ካደጉበት መሬት ማፈናቀል 4. ገዢ የሆኑት የኢትዮጵያ የኢኮኖሚ ተቋማት በህወሃት ቁጥጥር ውስጥ መዋል 5. ኢትዮጵያዊው የሃገሩ ዳር ድንበር ጠባቂ አማራው ማጥፋት ከዚህም ጎን ለጎን አማርኛ ቋንቋ የኢትዮጵያ ብሄራዊ ቋንቋ ማጥፋት እና ማክሰም:: 6.የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ሀ.አየር ኃይል ለ. ምድር ጦር ሐ.ባህር ሃይል መ.ፖሊስ ሰራዊት ሙሉ በሙሉ አስወግዶ የራሱን የህወሃትን ታጋዮች ከትግራይ የመጡ ሁሉ የኢትዮፕያ ምድር ጦርና አየር ኃይል ለማድረግ ኢትዮጵያን ሙሉ በሙሉ በራኡ መዳፍ ውስጥ ለማስገባትና ለመቆጣጠር ደህንነቱም ከላይ እስከ ታች በትግሬዎች ማዋቅር አላማው ነበር:: ከላይ የተጠቀሱት ሁሉ የወያኔ አመራር መለስና ስብሃት ነጋ ባወጡት እቅድ ተግባራዊ ተደርገዋል:: የኢትዮጵያ ህዝብ በእርሻ የሚተዳደረው መሬቱን ተቀምቶ ለባዕዳን ሳውዲ አረቢያ ፣ ህንድ ፣ እና ለቻይና ወዘተ ህወሃቶች ሸጡት:: በሽያጭ የተገኘው ገንዘብም ሆነ በነ መለስ ዜንዊና ባለቤቱ ወ/ሮ አዜብ እጅ ሲገባ ከመሬቱ የተፈናቀለ ኢትዮጵያዊ ሁሉ በየበረሃው ወድቆ ለክፉ ችግርና መከራ ተዳርገዋል:: ወያኔ ህወሃት በዘር ማጥፋት ወንጀል ተሰማርቶ ህዝበ ኢትዮጵያዊ እያለቀ ነው:: አማርኛ የኢትዮጵያ ብሄራዊ ቋንቋ ጠላት ነው ብለው ወያኔዎቹ ፈረጁት:: ለመሆኑ የቋንቋ ጠላት አለን?? ይህ ሁሉ በግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. የመጣ የኢትዮጵያ ህልውና አጠያያቂም ሆነ:: ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያን ያፈረሰ ህዝብዋንም ለችግር እና ለመከራ የዳረገ በጥቁር ታሪክ የሚመዘገብ የፋሺስት ወያኔ ህወሃት አገዛዝ ስርዓትና የጨለማ ዘመን በማለት ታሪ ዘግቦታል:: ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. አንቺ ጥቁር የታሪክ አተላ ቀን የስንቱን ኢትዮጵያዊያን ህይወት በላሽ?! ስንቱን ኢትዮጵያዊ ምሁራን የነጻ ፕሬስ እውቅ ጋዜጠኞች ለስደት ለመከራ ዳረግሽ?! ስንቱን ወጣት ሴት እና ወንድ ከሃገሩ ጠፍቶ የባህር ቀለብ ሆነ:: ስንቱስ በስደት ሂወቱ እየማቀቀ ለክፉ መከራ ተዳረገ:: ስንቱ ቤተ ሰብ አፈናቅለሽ የስንቱን ቤት አፈረሽው:: ወጣት የሴት ህጻናት ሽርሙጥና ዳረግሽ:: አደንዛዥ እጽ እና አሺሽ ዛሬ በኢትዮጵያ ውስጥ ተራ የንግድ ገቢ ሆኖ ወጣቱ ትምህርት ተከልክሎ እቅቀት እና ስልጣኔ በኢትዮጵያ የጠፋበት ዛሬ በኢትዮጵያ ስራ አጥነት የተስፋፋበት የወንጀል ድርጊት በስፋት የሚፈጸምበት ህጻናት በየቆሻሻው የተጣሉ ምግብ አይነት ነክ እየለቀሙ የሚበሉበት የጎዳና ተዳዳሪ ጠዋሪ ማደሪትይ ያጡ ህጻናት ለአቀመ አዳም ያልደረሱ ልጆች ወንድ ሴት ማደሪያቸው በየመንገዱ ሆነ:: ህጻናት በርሃብ በየመንገዱ በየትምህርት ቤቱ አእምሮዋቸውን እየሳቱ የሚወድቁበ እርጉዝ ሴት መኖሪያ አልባ ሆና በየዱር ገደሉ እየወለደች ከተወለዱ ህጻናት ከ10 ህጻናት 6 በ3 እና በ 4 ወራቸው እየሞቱ ህክምና ጠፋ:: ውሃ ጠፋ:: መብራት ጠፋ:: አረ ስንት ጉድ ነው በኢትዮጵያ ህዝብ ላይ የወረደው ግፍ:: የወያኔ ህወሃት አባል ድርጅቶች ህወሃት ራሱ የነዚህ ቤተሰብ ልጆች ውጭ አገር እየተንደላቀቁ ሲማሩ ሃገር ውስጥ ያሉ አመራሩ ደጋፊዎች በኑሮ ተንደላቀው በሙስና ተዘፍቀው የሃገር እና የህዝብ ሃብት እየዘረፉ ቀኑ ለነሱ ለኢትዮጵያ ህዝብ ደግሞ የችግር ጨለማ መብቱ የተረገጠ ባሪያ ጥዋት ማታ በወያኔ ስርዓት የሚሰቃይ ግዞተኛ ባዕድ ሆኖ ያለበት ዘመን ነው:: ይህ ክፉ አረመኔያዊ የህወሃት አገዛዝ በዚሁ መንገድ ከእንግዲህ ወዲህ እንዳይቀጥል ሁሉ ኢትዮጵያዊ በአንድነት ይነሳ በህዝባዊ ትግል ወያኔን ከስረ መሰረቱ ነቅለን እንጣለው:: ድል ለኢትዮጵያ ህዝብ ገብረመድህን አርአያ አውስትራሊያ Print FriendlyPrint, PDF or Email

Hacaalu hundessaa new 2013 Oromiyaa maaltu gadhissaa

የካቲት ወር 1966 ዓ.ም. የዘውድ አገዛዙን ስርዓት በመቃወም በአርሶ አደሩ ፣ በተማሪው ፣ በአስተማሪው ፣ በመንግስት ሰራተኛው ፣ በወዛደሩ ፣ በነጋዴው እና በመለዮ ለባሹ ወዘተ ፣ ወዘተ የተቀጣጠለው ህዝባዊ አመጽ ጊዜ ሳይወስድበት በ6 ወራት ውስጥ የተነሳው ህዝባዊ አመጽ ግቡን መታ::

ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. እና ኢትዮጵያ (ገብረመድህን አርአያ)

June 22, 2013

Print PDF

አቶ ገብረመድህን አርአያ*
ከአውስትራሊያ

ወደ ግንቦት 20ቀን, 1983 ዓ.ም. ከመግባታችን በፊት ትንሽ ወደ ኋላ መለስ በማለት የደርግ ስርዓትን በትንሹ እንቃኘው::

ደርግ
የካቲት ወር 1966 ዓ.ም. የዘውድ አገዛዙን ስርዓት በመቃወም በአርሶ አደሩ ፣ በተማሪው ፣ በአስተማሪው ፣ በመንግስት ሰራተኛው ፣ በወዛደሩ ፣ በነጋዴው እና በመለዮ ለባሹ ወዘተ ፣ ወዘተ የተቀጣጠለው ህዝባዊ አመጽ ጊዜ ሳይወስድበት በ6 ወራት ውስጥ የተነሳው ህዝባዊ አመጽ ግቡን መታ::
ህዝባዊ አመጹን የሚመራው የተደረጀ ፓርቲ ባለመኖሩ በር የተከፈተለት መለዮ ለባሽ አመቺ ሁኔታ በማግኘቱ በፍጥነት ተደራጅቶ ከተራ ወታደር ጀምሮ የተለያዩ ማእረግ ያላቸው አባላቱን አስመርጦ ወደ 120 የሚጠጉ ተወካዮቹን አዲስ አበባ በሚገኘው አራተኛ ክፍለጦር አሰባሰበ::
ከጦር ሃይሎች ፣ ከክቡር ዘበኛ እና ከፖሊስ የተውጣጡት እንኚሁ መለዮ ለባሾች በሰኔ ወር 1966 ዓ.ም. ተሰብስበው ብሄራዊ አስተባባሪ ኮሚቴ መስርተው “ኢትዮጵያ ትቅደም ፣ አቆርቋዥ ይውደም” በሚል መርህ ስር ሰፊ ሊባል የሚችል የህዝብ ድጋፍም አግኝተው ነበር::

አቶ ገብረመድህን እርአያ

መስከረም 2 ቀን 1967 ዓ.ም. የተመሰረተው አስተባባሪ ኮሚቴ ንጉሱን ከስልጣን አውርዶ “ጊዜያዊ ወታደራዊ አስተዳደር ደርግ” የሚል ስም በመያዝ ኢትዮጵያን ማስተዳደር ጀመረ:: ቀስ በቀስም ደርግ የስልጣን ወንበሩን በማመቻቸት የሃገሪቷ መንግስት ለመሆን ቻለ::
በወቅቱ በኢትዮጵያም ሆነ በሌሎች ሃገራት ሶሻሊዝም ወይም ህብረተሰባዊነት በሚባል ርዕዮተ አለም እድገት እና ብልጽግና የማይገኝበት “ላም አለኝ በሰማይ ወተቷን የማላይ” ስርዓት በቀድሞዋ ሶቭየት ህብረት እና ቻይና ፕሮፖጋንዳ አለምን እንደማዕበል ሲወዘውዛት የነበረበው ሁኔታ ሆኖ በደርግ የተመሰረተው መንግስት ግራና ቀኙን ሳይመለከት ሶሻሊዝም በኢትዮጵያ ህዝብ የሚፈጥረውን ቀውስ እና ችግር ሳያጤን እና ኢትዮጵያውያን ሊቃውንትን ሳያማክር በ1972 ዓ.ም. ኢሰፓአኮን(የኢትዮጵያ ሰራተኞች ፓርቲ አደራጅ ኮሚሽን) መሰረተ:: ይህንን ምስረታ ተከትሎም ደርግ አንድ እግሩን ገደል ከተተው::
በዚህ ጽሁፍ ሁለት ነገሮችን ለያይቼ በማሳየት ለማለፍ እሞክራለሁኝ፤

1) ደርግ እንደ ፖለቲካ ተቋም እና ስርዓት

2) መለዮ ለባሹ እንደ አገር መከላከያ ሰራዊት

ሁሉም ኢትዮጵያዊ እንደሚያውቀው የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ኢትዮጵያዊ የሆነ እና በዘመናዊነቱ በአፍሪካ ጭምር ተወዳዳሪ ያልነበረው እንደነበር ነው:: የደርግ ስርዓት ከወታደሩ በወጡ ሰዎች ቢመሰረትም ሰራዊቱ ግን በየትኛውም መለኪያ የኢትዮጵያ ሰራዊት ለመሆኑ ከጥያቄ ውስጥ ሊያስግባው የሚችል አንዳችም መከራከሪያ ሊቀርብ አይችልም:: አገራችን ዘመናዊ ጦር ማደረጀት ከጀመረችበት ከሃያኛው ክፍለዘመን መባቻ ጀምሮ በስንት ወጪ እና ጥረት የገነባችውን ጦር የ “ደርግ ጦር” የሚል ቅጽል በመስጠት ከፍተኛ የሆነ የስም እና የሞራል ማጥፋት ዘመቻ የፈጸሙበት ጸረ ኢትዮጵያ የሆኑት ወያኔ እና ሻዕቢያ ናቸው::
ይህ ጦር ደሙን አፍስሶ ፣ አጥንቱን ከስክሶ ፤ ራበኝ ፣ ደክመኝ ሳይል ወያኔ እና ሻዕቢያን እግር እግራቸውን እየተከታተለ ሲደመሥሳቸው እና ሲያጠፋቸው የነበረ የኢትዮጵያ ብርቅ ልጅ ነው:: የዛሬው የወያኔ ዘረኛ ሰራዊት ግን እንኳን ስለኢትዮጵያ ሉዓላዊነት ሊከላከል ይቅርና ራሱ የወያኔ ሰራዊት ጸረ ኢትዮጵያና ጸረ ህዝብ የአንድ ጎጠኛና ዘረኛ ታጣቂ ቡድን ነው:: አሁን ያለው በዘር የተደራጀው ቅጥረኛ እና ባንዳ ሰራዊት በየትኛውም መለኪያ የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ተብሎ ሊወሰድ የሚችልበት ሁኔታ የለም::
የደርግ መንግስት በስልጣን በቆየበት 17 አመት ውስጥ የኢትዮጵያን ዳር ድንበር ቀይ ባህርን የጠበቀ ፤ ከገንጣይ እና አስገንጣዮች አገሪቷን እየተከላከለ ሉዓላዊነትን የጠበቀ የኢትዮጵያ ስርዓት ነበር::
በሚከተለው ርዕዮተ አለም ቀስ በቀስ እየተዳከመ በመሄድ እንደነበረው አገርና ህዝብ ለማዳን አልቻለም:: ደርግ በተዳከመ ጊዜም ሰራዊቱ ይዳከማል:: አንድ የሃገር መከላከያ ሰራዊት ከመንግስት የሚቀርብለት ነገሮች ብዙ ናቸው:: ይህ አልሆነም:: ሰራዊቱም መንግስት በመዳከሙ ምክንያት የነበረው አልበገር ባይነት ስሜቱ እና ጀግንነቱ የውጊያ ብቃቱ ተስፋ በመቁረጡ ችግር እየፈጠረለት ሄደ ቢሆንም ግን ወያኔም ሆነ ሻዕቢያ አሁንም ፈቀቅ ሊሉ አልቻሉም:: የማይበገር የኢትዮጵያ ሰራዊት መሆኑን ያውቁታል እና::
ይህ በዚሁ እንዳለ የሃገሪቱ ፕሬዚደንት መንግስቱ ሃይለማሪያም ግንቦት 13 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያን ለቀው ዚምባብዌ ሃራሬ ገቡ:: እዛም ጥገኝነት ጠየቁ:: መሆን የማይገባውን ስራ ሰሩ:: በኢትዮጵያ ሃገራቸው ሰርተው ሂወታቸው ቢያልፍ ታላቅ ስምና ክብር ያገኙ ነበር:: ግን አላደረጉትም:: ይህን ተከትሎም የኢትዮጵያ ሰራዊት ተበተነ::
ግንቦት 15 ቀን 1983 ዓ.ም. በፕሬዚደንት መንግስቱ እግር የተተኩት ጀነራል ተስፋዬ ገብረኪዳን በዜና እወጃ የኢትዮጵያ ሰራዊት የነበርከው በያለህበት ቦታ መሳሪያህን ለህወሃት(ኢህአዴግ) እና ለሻዕቢያ እያስረከብክ ወደ ምትፈልግበት ሂድ፤ ሻዕቢያም ኤርትራን ህወሃትም ኢትዮጵያን እንዲቆጣጠሩ ፈቅደናል በማለት ፍጹም ክህደት በሆነ መንገድ ኢትዮጵያ እና ህዝብዋን ለደመኛ ጠላቶች አሳልፈው ሰጡ::
ያን በወታደራዊ ሳይንስ እና የጦር ውጊያ የተከማቸ እውቀት እና ችሎታ የነበረውን የኢትዮጵያ የሃገር መከላከያ ሰራዊት እልም ባለ ገደል ወረወሩት:: ለስንት አመታት የሃገሩን ዳር ድንበር ያስከበረ እና የጠበቀ ጦር ግንቦት 15 ቀን 1983 ዓ.ም. ካልምንም መተዳደሪያ እና የአገልግሎት ክፍያ በየበረሃው ተበተነ:: በስንት ሚሊዮን የሚቆጠሩ የምድር ጦር ፣ አየር ሃይል ፣ ባህር ሃይል ፣ አየር ወለድ እና አየር መቃወሚያ አባላት እና ቤተሰቦች ለመከራ እና ለችግር ተዳረጉ::
ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ወያኔና ሻዕቢያ:: ሻዕቢያ ኤርትራን ሲቆጣጠር ወያኔ ህወሃት ደግሞ ግንቦት 15 ቀን 1983 ዓ.ም. በፈንደቀለት ጸሃይ አዲስ አበባን ግንቦት 20 ቀን 1983 ተቆጣጠረ:: ኢትዮጵያም ለፋሺስት መሪዎች ተዳረገች:: ሰራዊቱ እየጫነ ካለምንም ችግር ካለ ምንም ውጊያ ወያኔ ኢትዮጵያን ተቆጣጠረ:: ከግንቦት 20 ቀን ጀምሮ ወያኔ በከፊል የተቆጣጠረው ወሎ ፣ ጎንደር እና ጎጃም ብቻ ነበር:: ቀሪው የኢትዮጵያ ግዛቶች በተለይ ደቡብ ምስራቅ-ምዕራብ ወያኔ የገባው ከሶስት ወር በኋላ ነበር እንጂ:: ኢትዮጵያን ሙሉ በሙሉ አልተቆጣጠረም:: ወደ አዳዲስ ክፍለ ሃገራት ሲሄድ ብዙ ገንዘብ በመክፈል በነዋሪዎች እየተመራ ነው:: ምክንያቱም ወያኔ ህወሃት ከትግራይ አይወጣም ነበር::
ስለሆነም ለኢትዮጵያ ነጻነትና ዲሞክራሲ ስል ብዙ መስዋትነት ከፍያለሁ የሚለው ከንቱ ውሃ የማይቋጥር መፈክሩ ይህ ትልቅ ምስክርነት የሚያሳየው ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን እንደማያውቃት ነው::
ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ለኢትዮጵያ እና ህዝብዋ ምን ይዛ መጣች? በግንቦት 20 ኢትዮጵያ አገራችን በጨለማ ጉም ተሸፈነች:: አገርና ህዝብ ጥቁር የሃዘን ልብስ ለበሱ:: ሲጠሏት እና ታሪኳን እና ህዝቧን ሲያዋርዱን ሲያንቋሽሹ በነበሩት ወያኔ ህወሃት ለእጅ አዙር ቅኝ አገዛዝ ተዳረገች:: ዘረኛው እና ጎጠኛው ወያኔ ህወሃት በመለስ ዜናዊ የሚመራው የማፍያ ፋሺስት ግልገል እና ግብረ አበሮቹ ጸረ ሀገር እና ጸረ ህዝብ የሆኑትን ለዘመናት የተከበረው የምኒሊክ ቤተ መንግስት ተቆጣጥረው የግልገል ፋሺስቶች መንደላቀቂያ ሆነ:: እነሱም ስልጣን እንደጨበጡ ኤርትራን አስገንጥለው የቀይ ባህር ንግስት የነበረችው ኢትዮጵያ ወደብ ወይም የባህር በርዋን አጥታ አንገትዋ የተቆረጠ ዝግ አገር አደረጉዋት::
ወያኔ ህወሃት ከደደቢት ይዞት የመጣውን ህገ ደንቡን የኢትዮጵያ ህገ መንግስት አደረገው:: ኢትዮጵያን በዘር ፣ በቋንቋ እና በሃይማኖት ከፋፍሎ የህዝቡን አንድነት እና ኢትዮጵያዊነት አጠፋዋለሁ ብሎ ያመጣውን የዘረኝነት ህጉን በኢትዮጵያ ዘረጋ::
ይህ በዚህ እንዳለ ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያ እና ግንቦት 20 ምን ይዞለት መጣ? የኢትዮጵያ ህዝብስ ከግንቦት ሃያ ቀን ምን ተጠቀመ? ምን እድገት አገኘ? ፍትህና ነጻነቱ እንዲሁም ሰብዓዊ መብቱስ እንዴት ሆነ? የሃገሪቷ ሃብትስ በትክክል ለህዝብ ጥቅም ዋለ ወይስ ምን ሆነ? የትምህርት እድገቱስ? የዘመናዊ ቴክኖሎጂስ ለህዝብ ተስፋፋ ወይ? ሌላም ጥያቄዎችን ማንሳት ይቻላል:: ለሰው ልጅ አደገኛ ጠንቅ ዕጽ መስፋፋት ለምን? ሽርሙጥና መስፋፋት ለምን? ስራ አጥነት ፣ የወንጀል ድርጊት መስፋፋት እንዴት እና ለምን? የህዝብ መፈናቀል ለምን? የዘር ማጥፋት በኢትዮጵያ ስለምን ተደረገ? ወዘተ ::
ወደ ግንቦት 20 1983 ዓ.ም. ከመግባታችን በፊት ከ17 አመታት በፊት ወያኔ ህወሃት እንደተፈጠረ የካቲት 11 ቀን 1967 ዓ.ም. የትግራይ ህዝብ የአደረበትን ስሜት ባጭሩ ልዳሥ::
ወያኔ ህወሃት በዚሁ ቀንና ወር ደደቢት በረሃ ሲወጣ የትግራይ ህዝብ የዚሁ እኩይ ድርጅት ማንነቱን አያውቅም ነበር:: ቀስ በቀስም በየቦታው ብቅ ጥልቅ ሲል የትግራይ ህዝብ አልተቀበለውም::በህዝቡ ወያኔ ህወዋት ተቀባይነት በማጣቱ የተነሳ ምክንያት ጭንቀትን ንዴት የተነሳ በሰላማዊ የትግራይ ተወላጆች ላይ እርምጃ መውሰድ ጀመረ:: አስገድዶ ንብረቱን መውረስ እና አስገድዶ እርዳታ እንዲሰጥ ተደረገ:: ምክንያቱም የሚከላከልለት ረዳት የሌለው ህዝብ ሻዕቢያ፣ ወያኔ እና ጀብሃ ሶስቱ በየፊናቸው አስቸገሩት:: የትግራይ ህዝብ ከየቦታው እየተለቀመ ተገደለ::
ከዚህም ቀጠል በማድረግ ወያኔ ህወሃት በሃይማኖት ጣልቃ በመግባት ክርስቲያን ጸረ ክርስትና እስላሙ ጸረ እስልምና ሃይማኖታቸውን እንዲያወግዙ የተቻለውን ቢሰራም አልሆነለትም::
ጸረ ህወሃት እና ጸረ ሻዕቢያ እየተባሉ ያልሆነ ያላሰቡት ብዙ ፣  ብዙ የትግራይ ሰላማዊ ዜጎች ሃለዋ ወያኔ (06) እየገቡ እሱም/እርሳውም ተገድለው ቤት ያፈራው ሃብታቸው ተወርሰው ህጻናት አልባሌ ቦታ ወድቀው ቀርተዋል::
በየከተማው ወያኔ ህወሃት ሽብርተኞች () በማሰማራት በጠራራ ጸሃይ ብዙ ሰው ገድለዋል:: ህወሃት የትግራይን ህዝብ እንደግሉ መሳሪያ አድርጎ የሚናገረው የትግራይ ህዝብ ከመጀመሪያ ትግሉ ጀምሮ እስከ 2005 ዓ.ም. ለወደፊትም አልተቀበለውም:: አይቀበለውምም:: ህወሃት የሚቀልደው ያለ ጉልበቱ ተማምኖ ነው:: ለዚሁም ዋና ምስክር ምርጫ 97 ዓ.ም. ትግራይ ወያኔ አልመረጠውም:: ለወደፊቱም ወያኔን አይመርጥም:: ሁለቱ ሊታረቅ የማይችል ቂም አላቸውና::
ወያኔ ህወሃት የትግራይ ወጣት ሴት ፣ ወንድ በብዙ ሺዎች የሚቆጠሩ ለሻዕቢያ አሳልፎ በመስጠት በማያውቁት የኤርትራ በረሃዎች ሞተዋል:: እዛው አጥንታቸው ተበታትኖ መቅረቱ የትግራይ ህዝብ እስከ አሁን ደም እያለቀሰ ያለበት ጊዜ ነው::
በአጠቃላይ በትግሉ ወቅት በትግራይ ህዝብ ወያኔ ህወሃት የፈጸመው ግፍ በከፍተኛ ወንጀል የሚይስጠይቀው ነው:: የትግራይ ህዝብ ወያኔ የተፈጠረባት የካቲት 11 ቀን 1967 ዓ.ም. በሚከበርበት ጊዜ በየቦታው የሚጠራበት ስም አለው:: በተምቤን አካባቢ “የተረገመች ቀን” ሲላት በአድዋና አክሱም አካባቢ “የጨለማ ቀን”" ሲለው በሽሬ አካባቢ ደግሞ “የእልቂት ዘመን” ይለዋል::
ወያኔ ህወሃት በለስ ቀንቶት አዲስ አበባን የተቆጣጠረበት ቀን ግንቦት 20,1983  ኢትዮጵያ እና ህዝቧ በደመኛ ጠላታቸው የወደቁበት እና በእጅ አዙር ቅኝ አገዛዝ የመጣበት ቀን ነው::
ከዚሁ ቀን መነሻ በማድረግ ወያኔ በኢትዮጵያ ህዝብ የነበረው ቂም በቀል በማያቋርጥ ሁኔታ በ22 አመት የወያኔ ህወሃት አገዛዝ የወረደበት ግፍና ሰቆቃ ቀጥለን ባጭር ባጭሩ እንመልከት::
ግንቦት 21 ቀን 1983 ዓ.ም. ወያኔ ኤርትራን አስገነጠለ:: ኢትዮጵያንም ካለ ባህር በር አስቀራት::
ወያኔ ህወሃት የኢትዮጵያ ዝነኛው ምድር ጦር ፣ አየር ሃይል ፣ ባህር ሃይል ፣ ፖሊስ ወዘተ የጠላይ ጦር በማለት ይደርግ ስርዓት በራሱ ሂደት ተመናምኖ በወደቀበት ለብዙ አመታት የሃገሩ ዳር ድንበር ሲያስከብር ከጠላት ሲከላከል የነበረው ካለምንም ጡረታና መተዳደሪያ የ”ጠላት ጦር” በማለት ለልመና እና ለችግር ዳረገው:: የሚይስተዳድራቸው ቤተሰቡ በሚልዮኖች የሚቆጠር ለረሃብ እና ችግር ተዳርገው ተበታትነው ቀሩ:: ከትግራይ ይዟቸው የመጣ የአንድ ቋንቋ ተናጋሪዎች የሃገር መከላከያ ሰራዊት አደረገ:: ቀሪዎቹን ታጋዮች ደግሞ ፖሊስ ፣ ደህንነት በማለት ዘረኛ ሰራዊት በኢትዮጵያ አቋቋመ:: ይህም በምንም አይነት ኢትዮጵያን የማይወክሉ ሁሉም ከላይ እስከ ታች ለነዚህ ተሰጠ:: እነዚህም በፊናቸው በኢትዮጵያ ህዝብ አስከፊ ሰቆቃና ግድያ በህዝቡ እየፈጸሙ ይገኛሉ::
ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን እንደተቆጣጠረ በዘር ማጥፋት ወንጀል ተሰማራ:: ዘር ማጥፋቱን ገና ከ1969 ዓ.ም. የጀመረው ሲሆን በበለጠ ደግሞ ከ1983 ዓ.ም. ጀምሮ አማራው ከያለበት እየተፈለገ ዘሩን ማጥፋት ተጧጧፈ ቀጥሎም ኦሮሞ ፣ ጋምቤላ ፣ አፋር ፣ ቤኑሻንጉል ወዘተ :: በትግራይ ውስጥም አደገኛ ጠላት ናቸው የሚላቸውን በዘዴ አጠፋቸው::
ወያኔ ህወሃት የኢትዮጵያ ብሄራዊ ቋንቋ የአማራው ቋንቋ ስለሆነ ይህ ቋንቋ የትምህክተኛና የነፍጠኛው ቋንቋ በየትኛውም ክልል እንድይነገር በማለት የኢትዮጵያ ህዝብ መገናኛው እና ሃሳብ ለሃሳብ የሚለዋወጥበት ለስንት ሺህ አመታት ሲጠቀምበት የነበረው የኢትዮጵያ ህዝብ ወያኔ ህወሃት እያጠፋው ይገኛል:: በየትኛውም ክልል አማርኛ መናገር በህጉ ከለከለው::
ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን በዘር በቋንቋ ከፋፍሎ ሲያበቃ ለዘመናት ኢትዮጵያዊው ህዝብ በፈለገው ቦታ ሲኖርና በጋብቻ በደም የተዋሃደው ህዝብ ከየክልላችሁ ከሌላ ቦታ የመጣውን ተስፋፊ ህዝብ አስወጡ በማለት እርስ በርሱ በማጋጨት ብዙ ሂወት ጠፍቶ ንብረቱም ተዘርፎ በየበረሃው ተበትኖ ግንቦት 20 ቀን 1983 ይዞት የመጣውን መከራ ገፈት ቀማሽ ሆነ:: በተለይ አማራው::
ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን ወደብ አልባ ማድረጉ አልበቃ ብሎት በ19ኛው ክፍለ ዘመን ሱዳን በእንግሊዝ ቅኝ አገዛዝ በምትደዳርበት ገዳሪፍ በተባለው የሱዳን ግዛት አስተዳዳሪ በነበረው ሻለቃ ጉዌን የወሰን መስመር ለጣልያኖች ይጠቅማል በማለት በ1903 እ.ኤ.አ በህገወጥ መንገድ የነደፈው የመስመር ክልል በአጼ ምኒልክ ኋላም በአጼ ሃይለስላሴ እና በደርግ መንግስት ውድቅ የተደረገው እና ተቀባይነት ያጣውን ወያኔ ህወሃት ከየት እንዳገኘው ሳይታወቅ የኢትዮጵያን የወሰን ድምበር በመጻረር ለወዳጁ ሱዳን ከሰቲት ሁመራ እስከ ደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ ድረስ ወደውስጥ ከ40 እስከ 60 ኪ.ሜ. የሚዘልቅ እና 1,600ኪ.ሜ. ርዝመት ያለው ለሱዳን መንግስት የአንዲት ኢትዮጵያን ሰፊና ለም መሬት የሸጠ ወያኔ የሱዳን መንግስት ለውለታው ከገዳሪፍ እስከ መቀሌ የባቡር መንገድ እንደሚዘረጋ የሃገራችንን ሉአላዊነት በመድፈር ለግል ጥቅሙ ሃገራችን እያወደመ ያለ ስርዓት ነው:: የግንቦት 20 ቀን 1983 መዘዝ::
ወያኔ ህወሃት በተፈጥሮ ባህሪው አምባገነን እና ሽብርተኛ ድርጅት እሱን የሚቃወም እና የሚፈጽመው ግፍ እንዲነሳበት አይፈልግም:: ፍላጎቱ ተሳስተሃል አትበሉኝ:: ስለኔ አትናገሩ ከሚለው ፋሺስታዊ ባህሪው በኢትዮጵያ ነጻ ፕሬስ እንዲኖር አይፈልግም:: የህዝቡ በነጻነት መናገር እና ሃሳቡን መግለጽ ለወያኔ እንደ እሳት የሚለበልበው ለመሆን የፕሬስ ነጻነት ያገደው:: ይህም እንደ ገዢ ፓርቲ ህወሃት የታገደ ነው:: በዚሁ ፖለቲካዊ ውሳኔ የነጻ ፕሬስ በማደን ፣ በማሰር ፣ በማንገላታት ሳያበቃ ብዙ የፕሬስ ጋዜጠኞች ሃገራቸውና ቤተሰቦቻቸው ለመከራን ስደት ተዳረጉ:: ነጻ ፕሬስ በኢትዮጵያ ሙሉ በሙሉ ተዘጋ::
ወያኔ ህወሃት የሽግግር መንግስት ብሎ ከሰኔ ወር 1983 ዓ.ም. እስከ ግንቦት ወር 1985 ዓ.ም.  በስልጣን በቆየበት ምርጫ በማለት በጸረ ዲሞክራሲያዊ መንገድ በ1987 ዓ.ም. , በ1992 ዓ.ም. , በ1997 ዓ.ም. እና በ2002 ዓ.ም. በማካሄድ በተለይ በ1997ዓ.ም. ቅንጅት በተለያዩ ፓርቲዎች ቀስተ ደመና ፣ መኢአድ ፣ ኢዴሊ ፣ ኢዴአፓ-መድህን ወዘተ በተጠናከረ ማዕከላዊ ፓርቲ “ቅንጅት” ተብሎ እንደተመሰረተ እምነቱ መሰረታዊ ኢትዮጵያዊ ዲሞክራሲና እድገት ፣ ብልጽግና ፣ ፍትህ ፣ ነጻነት ፣ ከዘረኝነት የጸዳ በምርጫው ለመወዳደር በቀረበበት ምርጫም ተካሂዶ መሉ በሙሉ አሽንፎ ሲወጣ በአንጻሩ ወያኔ -ህወሃት/ኢህአዴግ በዜሮ ተሸንፎ ከምርጫ የወጣው በጉልበቱ ምርጫውን በመንጠቅ ድምጻችን አይነጠቅም ብለው የወጣውን ሰላማዊ ዜጎች በአግአዚ ቅልብ የመለስ ዜናዊ ጦሮች ግደሉት ብሎ ትዕዛዝ በመስጠት ብዙ ኢትዮጵያውያንን ሲገደሉ በብዙ ሺዎች የሚቆጠሩ በየወህኒ ቤት በማሰር ወያኔ ህዝብ ያጠፋበት ቀን የሌባው አይነ ደርቁ ወያኔ በ2002  ዓ.ም. በተካሄደው ምርጫ እንደልማዱ ኮረጆውን በመገልበጥ 99.6% አሸነፍኩ ብሎ ኢትዮጵያና ህዝብዋን ማውደሙን ቀጠለ:: ይህ ሁሉ ችግርን ግድያ ሰቆቃ የግንቦት 20ቀን 1983 ዓ.ም. ውጤት ነው::
ወያኔ ህወሃት በፕሮግራም እንዳስቀመጠው የኤርትራ ጥያቄ ያላንዳች ጥርጥር ሃቀኛና ታሪካዊ መሰረት ያለወ ጸረ ቅኝ አገዛዝ ትግል ነው በማለት ወያኔ ያመነበት ነገር ግን የኢትዮጵያ ህዝብ የማያምንበት የኤርትራ ህዝብም ያላመነበት በኢትዮጳዊነታቸእው የማያምኑ መሆናቸው አንዳች ጥርጣሬ የለውም:: ድርጊቱ የወያኔ ብቻ ነው:: ይህ በዚህ እንዳለ አሰብ በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ የኤርትራ ግዛት አልነበረችም ሁሉ ተከታታይ ዘመናት በወሎ ጠቅላይ ግዛት ውስጥ ሆና ስትተዳደር እንደነበረች ሁሉ ኢትዮጵያ በትክክል የሚያውቀው ሃቅ ነው:: አሰብን በኤርትራ ካርታ ጨምሮ በ1967 ዓ.ም. ያወጣው ወያኔ ብቻ መሆኑን በግልጽ የሚታወቅ ሃቅ ነው:: ወያኔ ህወሃት ይህን የታሪክ እና የሃገር ክህደት የፈጸመው ሆን ተብሎ ኢትዮጵያ የባህር በር እንዳይኖራት ያደረጉት ኢትዮጵያና ህዝብዋ ጠላት ብለው ስለአስቀመጡት የፈጸሙት ጥቃት ነው:: ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን ወሮ እንደተቆጣጠረ ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያ የባህር በሯን አጣች::
ይህን በተመለከተ ወያኔ/ህወሃት እና ሻዕቢያ እንግሊዝ አገር ለንደን ከተማ ከግንቦት 5 ቀን እስከ ግንቦት 9 ቀን 1983 ዓ.ም. የቀድሞው የአሜሪካ  ፕሬዚደንት ጂሚ ካርተር የሻዕቢያ መሪ ኢሳያስ አፈወርቂ እና የወያኔው መሪ መልስ ዜናዊ ባሉበት ስብሰባ ኢትዮጵያ 85 ሚሊዮን ህዝብ ስላለባት የባህር በር ያስፈልጋታል:: አሰብም ከኤርትራ ያልተካለለ በመሆኑ በአጼ ኃይለስላሴም ሆነ በደርግ ስርዓትም ከኤርትራ ውጭ ሆኖ በወሎ አፋር የተካለለ ስለነበር ቀደም ሲልም አሰብ ከኤርትራ ውጪ ሆኖ በጣሊያንም ብዙ ያልተደፈረች የኢትዮጵያ የባህር በር እንደነበረች ይታወቃል:: አሰብ የኢትዮጵያ የባርህ በር መሆን አለበት ብለው ሃሳባቸውን ሲያቀርቡ የወያኔው መሪ መለስ ዜናዊ በጣም ተናዶ ኤርትራ በኢትዮጵያ ቅኝ አገዛዝ የወደቀች ሃገር የነበሩ አመራር አጼ ኃይለስላሴ ሆኑ ደርግ ያስቀመጡት ካርታ ህወሃት አይቀበልም:: አሰብ የኤርትራ መሬት ነው:: እኛ አሁን በኢትዮጵያ ስልጣን የምንቆጣጠረው የወደብ ችግር አይኖረንም:: ችግር አይፈጠርብንም:: ብንፈልግ ጂቡቲን አሊያም የሶማሊያ እና የኬኒያን ወደቦች እንጠቀማለን:: አሰብ የኤርትራ ስለሆነ እምነታችንም ይህ በመሆኑ አሰብ የኤርትራ እንጂ የኢትዮጵያ አይደለም::
ፕሬዚደንት ጂሚ ካርተር እና ሌሎች አደረዳሪዎች አቶ መለስ ዜናዊ አሰብን የኤርትራ ነው ፤ የወደብ ችግር የለብንም ብለው እኛንም ስለአሳመኑን አሰብ በኤርትራ ውስጥ መካተቱን ተቀብለናል በመለት ሲዘጉት ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያን ታሪካዊና ጥንታዊው የባህር በርዎችዋን አሳጥቶ ግንቦት 20 ቀን 1983ዓ.ም. አገራችን ኢትዮጵያን በጠላቶችዋ እጅ የወደቀችበት የኢትዮጵያ ህዝብም በድቅድቅ ጨለማ እና ጭቆና ፋሽስት ስርዓት ይዛ የመጣች ይህች ግንቦት የተረገመች ቀን ናት:: በምስራቅ-ምዕራብ-ሰሜን-ደቡብ የሚገኙ ኢትይጵያውያንም እየተረገመች ነው::
ወያኔ ህወሃት በግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያን በለስ ቀንቶት ወሮ በተቆጣጠረበት ወቅት የኢትዮጵያን ሃብት-ንብረት ወያኔና ሻዕቢያ ተባብረው ዘረፉት:: የወላድ መሃን የሆነችው ኢትዮጵያ ተከላካይ የሌላት ሁለት ከደደቢትን ከሳህል በረሃ የመጡት ሙሉ ሰራዊታቸውን በማሰማራት ሃብትዋን ንብረትዋን ዘርፈውታል:: የተለያዩ ተቋማት ተዘርፈዋል:: ጠቅላላ ጥሬ ገንዘብዋ ተዘርፏል:: ጥሬ ህብቶቿ ተዘርፏል:: የቀራት ነገር የለም:: ለውጪ ገበያ ለሺያጭ የሚመረት ቡና ፣ ሰሊጥ ፣ አደንጓሬ ወዘተ አይን ባወጣው ዝርፊያ ቀን እና ሌሊት ተፈጽሞባታል:: ዝርፊያው በግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. የጀመረው እስከ አሁን ቀጥለውበታል:: ኤርትራ የቡናና የቅባት ምግብ አምራች በመሆን በአለም ገበያ አቅራቢ ሆና ከዓለም 3ኛውን ደረጃ ያዘች:: ከኢትዮጵያ በተዘረፈው ጥሬ ሃብት ዋና ገንዘብ ወያኔ ህወሃት መሪዎች 1. መለስ ዜናዊ እና ባለቤቱ አዜብ መስፍን 2.ስብሃት ነጋ 3.አባይ ጸሃዬ 4.ስዩም መስፍን 5.አርከበ እቁባይ 6.አዲስ አለም ባሌማ 7. አባዲ ዘሙ 8.ጸጋይ በርሄ እና ባለቤቱ ቅዱሳን ነጋ 9.ተክለወይኒ አሰፍ 10.ብርሃነ ገብረክርስቶስ ወዘተ ሆነው ኢፈርተን አቋቁመው ስልጣኑንም ተቆጣጥረው የናጠጡ ባለብዙ ፋብሪካዎች ትልልቅ ተቋማት መስርተው ቱጃር በለሃብቶች ሆነዋል:: ወያኔ ህወሃት ወደ ስልጣን ባልበቃበት ጊዜ በአጼ ኃይለስላሴና በደርግ ስርዓት ነጻ ተቋም በመሆን የኢትዮጵያን ህዝብ ሲያገለግሉ የነበሩትን ብሄራዊ ባንክን ፣ ንግድ ባንክን ፣ የኢትዮጵያ አየር መንገድን ፣ እርሻ ትራንስፖርት ፣ መአድናት ወዘተ ወያኔን ስልጣን እንደጨበጠ ሁሉን ከህዝብ በጉልበቱ ነጥቆ በመቆጣጠር የሃገርና የህዝብ ሃብት የህወሃት ተቋማት ሆኑ:: ይህም ወያኔ ህወሃት በከፍተኛ ወንጀል የሚጠየቅበት ከዋናዎቹ አንዱ ነው::
ወያኔ ከኢትዮጵያ የዘረፈው ገንዝብ እና ጥሬ ሃብት ኢፈርት በትግርኛ ት.እ.ም.ት የሚል ስያሜ በመስጠት በትግራይ ህዝብ ስም ሲያጭበረብር የትግራይ ህዝብ መነገጃ ማድረጉም ህወሃት በዚሁ ሌብነቱ በወንጀል የሚያስጠይቀው ነው:: በትግራይ ህዝብ ስም የወያኔ መሪዎች ነገዱበት እንጂ የትግራይ ህዝብ ከት.እ.ም.ት ተጠቃሚ አይደለም:: ህዝቡም ራሱ የሚናገረው ሃቅ ይህ ነው::
ወያኔ ህወሃት ድርጅት ነው ስንልም ህወሃት የተመሰረተውና እስከ አሁንም ያለው ህወሃት ግለሰቦች ተደራጅተው የፈጠሩት የማፍያ ስብስብ እንጂ በምንም ተአምር የትግራይ ህዝብን የማይወክል ነው:: በድርጅቱ የተሰባሰቡ ግለሰቦችን ያቀፈ:: ህዝብ ሌላ፤ ህወሃት ሌላ:: ህወሃትን የመሰረቱት ሰዎችም ጸረ ህዝብ እና ጸረኢትዮጵያ ናቸው:: ይህ ህወሃት ተብሎ የሚጠራ በሻዕቢያ የተመሰረተ ኤርትራን ነጻ ለማውጣትና ትግራይም የአማራው ቅኝ ግዛት በማለት የተነሳ ከጥዋቱ ኢትዮጵያዊነቱን የካደ የከሃዲዎች ስብስብ በብዙ ሺዎች የሚቆጠሩ የትግራይ ሰላማዊ ዜጎች የገደለ ጸረ ህዝብ ነው:: በመሆኑም የትግራይ ህዝብ ገና ከትግሉ መነሻ ጀምሮ ህወሃትን በእውቅና አልተቀበለውም::
ወያኔ ህወሃት ገና በ1968 ዓ.ም. በኢትዮጵያ መሬት እጠቀማለሁ በማለቱ ከባድሜ እስከ አፋር ቡሬ የመሬት ቆዳ ስፋት 1.ታች አዲያቦ 2. ላይ አዲያቦ 3.ጭላ ወይም አንከረ ባሩካ 4. አሕሰኣ 5.እገላ 6.ዛላምበሳ  በዚሁ ውስጥ የሚጠቃለሉ ኢሮብ ፣ ጻልገዳ ፣ ዓውዳ ፣ አይጋ ፣ ሶቦያ ፣ ወዘተ 7.የአፋር መሬት  እስከ ቡሬ 8. አሰብ የኤርትራ መሆንዋን በዚሁ ፊርማቸው በ1969 ዓ.ም. አረጋግጠዋል:: 1. መለስ ዜናዊ 2.አባይ ጸሃዬ 3.ስብሃት ነጋ በዋናነት የሚጠቀሱ በትክክል የኤርትራን መሬት ነው በማለት ፈርመው የሰጡት ህዳር ወር 1969 ዓ.ም. ነው:: በዚሁ መሰረት የትግራይ ህዝብ 1.በሻዕቢያ 2.በጀብሃ 3.በህወሃት  በእነኚህ ሶስት ድርጅቶች ትተዳደራለህ ብለው በመወሰን ህዝቡም በእነኚህ ሶስት ድርጅቶች ቁም ስቃዩን በማየት ተገደለ:: ንብረት ሃብቱ ተዘረፈ:: አቤት የሚባልበት በማጣት በየስደቱ ተበታተነ:: ወያኔ ይህን ወንጀል እንደፈጸመ በአንጻሩ ከሰሜን ጎንደር እና ሰሜን ወሎ ለም ወሬት ነጥቆ ወሰደ::
የኢትዮ ኤርትራ ጦርነት ዋና ጦሱ ከላይ እንደተጠቀሰው ነው:: የኢትዮ ኤርትራ ጦርነት መንስኤ   ው በግልጽ የሚታወቅ ነው:: ወያኔ ህወሃት አመራር የሚያላክኩት በኢኮኖሚ ችግር የተፈጠረነው ሲሉ በተደጋጋሚ በተለይ የወያኔው መሪ ነበር መለስ ዜናዊ የኢትዮጵያን ህዝብ ለማሳመን ለከት በሌለው ውሸቱ ሲለፋደድ ሃገር ሙሉ ያውቃል:: ቀሪዎቹ የሱ የአመራር አባላቱ ስብሃት ነጋ ፣ አባይ ጸሃየ ፣ ስዩም መስፍን ፣ አርከበ እቁባይ ወዘተ የመለስ ዜናዊን ሃሳብ በማስተጋባት በየውጪ ሃገሩ የሚገኙ ኢትዮጵያውያንን ለማሳመን ብዙ ውጣ ውረድ ቢያደርጉም እስከ ዛሬ ተቀባይነት አላገኙም::
የጦርነቱ መንስዔ በኢኮኖሚ ሳይሆን በትክክለኛው አነጋገር በተጨባጭ ሁኔታው የመሬት ይገባኛል ነው:: ሻዕቢያ የኔ ግዛት ነው:: ከዚህ ቀደምም በ1969 ዓ.ም. ተስማምተን እናንተም የኤርትራ መሬት ነው በማለት ያመናችሁበትን አስረክቡን በማለት ወደ ጦርነቱ ሻዕቢያ እና ወያኔ ገቡ:: እውነቱ ይህ ነው:: ይህ በዚሁ እንዳለም የኢኮኖሚው ጉዳይም አስተዋስኦ ያደረገበት አለ:: ሁሉ ኢትዮጵያዊ እንደሚያውቀው ከ1983 ዓ.ም. ግንቦት ወር ጀምሮ እስከ 1990ዓ.ም.  የሻዕቢያው መሪ ኢሳያስ አፈወርቂ ኤርትራ የግላችን የኢትዮጵያ ሃብት ደግሞ የጋራችን ተባብለው በህወሃት መሪዎች መጠነ ሰፊ ድጋፍ ሁለቱ ማለት ሻዕቢያና ወያኔ የሃገራችን ኢትዮጵያን ጥሬ ሃብትዋን መዓድኗን እና ሃገሪቱ ያፈራችውን የተለያዩ ፋብሪካዎቸ እና ባንኮችን አብረው ተባብረው ዘርፈዋል:: ኢትዮጵያ እና ህዝብዋ ለረሃብ እና ችግር ተዳርገው ኤርትራውያን ጤፍ በየአይነቱ ዳጉሳ ፣ ስንዴ ፣ ገብስ ወዘተ በርካሽ ዋጋ ኤርትራ ሲሸጥ የኢትዮጵያ ገበያ ባዶ ቀረ:: ስለዚህ ኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት ሲነሳ ያ የለመዱት በሰው ሃገር ሃብት ሲንደላቀቁ የቆዩት አሁን ሲያጡት ለጦርነቱ አስተዋጽኦ ያደረገም ነበር:: በጣም ከሚገርሙ ነገሮች እና አሳዛኝ የሆነው ሁለቱ መለስ ዜናዊ እና ኢሳያስ አፈወርቂ በስልክ ጥብቅ ግንኙነት እንደነበራቸው ብዙ ሰዎች ተናግረዋል:: ስብሃት ነጋ ፣ አባይ ጸሃዬ እና ሌሎቹ የወያኔ መሪዎች በጣም የደመቀ ግንኙነት ከጦርነቱ ዋዜማ አንስቶ የወያኔ መሪዎች ይገናኙ እንደነበር ምስጢሩም የሚያውቁ ሰዎች ተናግረውታል::
ኢሳያስ አፈወርቂ ላቀረበው የአንድ ቢሊዮን ብር ላክልን መለስ ዜናዊ ሳያቅማማ ከኢትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ ተፈቅዶ ገንዘቡ አስመራ እንደገባ በቀናት የኤርትራው መሪ ኢሳያስ አፈወርቂ መቀሌ ውስጥ(ሃይደር) የሚገኘው የመዋዕለ ህጻናት ትምህርት ቤት በሚግ አውሮፕላን ደበደበው:: ከተዋጊ አውሮፕላኖቹ የተጣለው ክላስተር ቦምብ ወድያውኑ 53 ህጻናትና አስተማሪዎች ሲሞቱ 185 ደግሞ ከባዱ ቁስል ደረሰባቸው:: ለዚሁም ተጠያቂው መለስ ዜናዊ እና ስብሃት ነጋ ናቸው::
የሻዕቢያ ተዋጊ ጀቶች እንደገና ተመልሰው ቦምብ ጭነው 48 ሰላማዊ ሰዎችን 10 ህጻናትን ሲገድሉ 150 ሰዎች አቆሰሉ:: በማለት ቢ.ቢ.ሲ. እና ሲ.ኤን.ኤን. የዘገቡት ዋቢ ነው:: ይህ ጥቃት የደረሰው በግንቦት ወር መጨረሻ 1990 ዓ.ም. ሆኖ አስራት አብርሃም በአሳማኝ ሁኔታ ከ’ሃገር በስተጀርባ’ በሚል መጽሃፉ እንደገለጸው መለስ ዜናዊን ኢሳያስ አፈወርቂ እስከ ታህሳስ ወር 1991 ዓ.ም. ይገናኙ እንደነበሩም ያስረዳል:: መለስ ዜናዊን ግብረአበሮቹ እነ ስብሃት ነጋ ወዘተ ኢትዮጵያዊ ሳይሆኑ የባዕዳን ቅኝ ገዢዎች መሆናቸው በግልጽ የሚያሳይ እውነታ ነው::
የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነትም ሆን ብሎ ያሰናከለው መለስ ዜናዊ፣ ስብሃት ነጋ እና አባይ ጸሃዬ መሆናቸው ሲታወቅ ምክንያቱም በ1969 ዓ.ም. ከላይ የተጠቀሰ መሬት የኤርትራ ነው ብሎ ወያኔ የፈረመበት በመሆኑ ይህም በአልጀርሱ ስምምነት ወያኔ መሪ መለስ ዜናዊ አሳልፎ ለኤርትራ መስጠቱ የ1969 ዓ.ም. ትልቁ ማሳያ ነው:: የኢትዮ-ኤርትራን ጦርነት እነማን መሩት? ይህን እንመልከት::

1. መለስ ዜናዊ የጦሩ ጠቅላይ አዛዥ እና ጠቅላይ ሚኒስቴር ……………………………ኤርትራዊ

2. ጻድቃን ገብረተንሳኤ የጦሩ ጠቅላይ ኤታ ማዦር ሹም ……………………………….ኤርትራዊ

3. ሳሞራ የኑስ…ከፍተኛ ጀነራል…………………………………………………….ኤርትራዊ(በናቱ ከርከበት በአባቱ ሱዳናዊ)

እነዚህ ሶስቱ አመራር በምንም ተአምር ለኢትዮጵያ ይሰራሉ?? ጦርነቱን በትክክል ይመራሉ ብሎ ማሰብ “ላም አለችኝ በሰማይ ወተቷንም አላይ” አይነት ነው:: እነዚህ ትልቁ ምኞታቸው የኤርትራ ሰራዊትና ህዝብ እንዳይጎዳ ኢትዮጵያዊው ሰራዊት ቢያልቅ ምንም የማይሰማቸው እንደተጠበቀ ሆኖ ሁሉም የውጊያና ጦርነት አመራር ብቃት የሌላቸው በአጋጣሚ የተገኘው ጠ/ሚኒስቴርነት እና ጀነራልነት ከንቱ ነው:: ጠቅላላ የወያኔ ህወሃት መሪዎች ጀነራሎች እና ወታደሮች ከወታደራዊ ሳይንስ ያላቸው ርቀት ሰማይና መሬት ነው:: በ1991 ዓ.ም. ያለቀው ሰራዊት ተጠያቂም ናቸው::
2ኛው በዚሁ ኢትዮ ኤርትራ ውጊያ ሲመሩ የነበሩ የመለስ ዜናዊ እና የስብሃት ነጋ ታዛዦች ናቸው:: አታድርጉ ከተባሉ አያደርጉም:: በዋናነት ጎልተው የሚጠቀሱም::

1. ሰዓረ መኮንን

2.ዮሃንስ ገ/መስቀል (ቦጅቦጅ)

3.ታደሰ ወረደ

4.አብርሃ ወ/ማሪያም(ኳርተር)

5.ብርሃነ ነጋሽ ወዘተ ሲሆኑ ሌሎችም አሉ::

ስለሆነም በ1991ዓ.ም የደረሰው ውድመት ከ100,000ሺ ሰራዊት የሞተበት ወደ 200,000 የሚጠጋ ሰራዊት አካለ ጎዶሎ የሆነበት ግምቱ አስቸጋሪ የሆነው የኢትዮጵያ ሃብት ንብረት የወደመበት ተጠያቂው ማነው??
የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት የተፈጠረበት ምክንያት እና ሰበቡ ምንድነው?? እነዚህ ሁልቱ ጥያቄዎች መልስ በግልጽ ለማስቀመጥ እፈልጋለሁኝ::
1) በኢትዮ-ኤርትራ ለደረሰው ግድያና በጦርነት የወደመው ሃብትና ንብረት ተጠያቂዎች::

1. መለስ ዜናዊ

2. ስብሃት ነጋ

3.አባይ ጸሃዬ

4. አርከበ እቁባይ

5. ጻድቃን ገ/ተንሳኤ

6. ሳሞራ የኑስ

7. ስዩም መስፍን

እነዚህ በሰው ህይወት ለደረሰው እልቂትና ጉዳት በሃገሪቱ የደረሰው ከፍተኛ ውድመት ግንባር ቀደም ተጠያቂ ናቸው::
2) በጦርነቱ የወደመው ሃብት እና ንብረት ተጠያቂውስ ማነው? ለሚለው::

1. መለስ ዜናዊ

2.ስብሃት ነጋ

3.ጻድቃን ገ/ተንሳኤ

4.አበበ ተክለሃይማኖት

5.ገዛኢ አበራ

6.ጀነራሉ በባለ ሌላ ማእረግ

7.ስዩም መስፍን

8.ብአዴን, ኦህዴድ እና የደቡብ ህዝብ ንቅናቄ

9. በወቅቱ የነበሩ የፓርላማ አባላት በሙሉ

10. የህወሃት ካድሬና ደጋፊዎች በሙሉ::

እነዚህም ግንባር ቀደም ተጠያቂዎች ሲሆኑ፤
3. የጦርነቱ መንስኤ ለሚለው ጥያቄ የህወሃት አመራር በ1969 ዓ.ም. ሻዕቢያ ላቀረበው የመሬት ይገባኛል በወቅቱ አምነት ተቀብለው በፊርማቸው ባረጋገጡት መሰረት በትግራይ ህዝብ ተቀባይነት የሌለው የህወሃት ጥቂት የማፍያ ስብስብ በፈጸሙት ነገር ከሃዲዎች ከሻዕቢያ ጥቅም እናገኛለን ብለው የፈጸሙት ሚያዝያ ወር 1991 ዓ.ም. የፈነዳ ጦርነት ነው:: ተጠያቂዎቹም ህወሃቶች ናቸው::
በብዙ በርካታ ወንጀሎች የትግራይ ህዝብ ሊከሳቸው ዝግጅቱን አጠናቅቆ ቀኑን በመጠባበቅ ላይ ነው:: ህወሃት እና መሪዎቹ ይከሰሳሉ:: አዎን ለፍርድም ይቀርባሉ::
የአይደ መዋእለ ህጻናት የአየር ጥቃትም የትግራይ ህዝብ ካቀረባቸው ክሾች ውስጥ አንዱ ስለሆነ በዚሁም በዋናነት የሚጠቀሱ መለስ ዜናዊ እና ስብሃት ነጋ መሆናቸው ነው::
ግንቦት 20 ቀን1983 ዓ.ም. ይህን አይነት አሰቃቂ ድርጊቶችን አስከትላ ነው ብቅ ያለችው:: የተረገመችው ይህቺ ቀን ኢትዮጵያ ለምለም አገራችንን ለከሃዲ ባንዳዎች አሳልፋ የሰጠች::
ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ይዛው የመጣችው ሰቆቃ ሁሉም ኢትዮጵያዊ በፈለገው የሃገሩ ግዛት የመኖር ለዘመናት ተጠብቆ የቆየውን መብቱን በህወሃት ከፋፍለህ ግዛ በሚመቸው ሃገራችን በዘር በቋንቋ ከፋፍሎ ጠባብ ብሄረተኛ በሆነው መንገድ የዘር ፌደራሊዝም መሰረት ይህ የእቅድ ሃሳቡም አማራውን ለማጥፋት እና ለማክሰም የተቀነባበረ ሴራ ነው:: ይባስ ብሎም ሸዋ ጠ/ግዛት ለሌሎች ብሄራት በመስጠት ጎጃም በጌምድር ጠ/ግዛት ወሎ ጠ/ግዛት በታትነው አማራው መኖሪያ አልባ ተደረገ:: በተለያዩ ጠ/ግዛት ይኖር የነበረው አማራ ውጣ እየተባለ በወያኔ ህወሃት ከህጻን እስክ ሽማግሌ እየተገደለ በየበረሃው ወድቆ የዘሩን ማጥፋት ወንጀል ተፈጽሞበታል:: ቀስ በቀስም ኦሮሞ ጋምቤላ አፋር ወዘተ ተመሳሳይ እጣ ደረሰባቸው:: በጠቅላላው ከተወለደበት ካደገበት ኢትዮጵያዊ ከመሬቱ የተፈናቀለ 24 ሚሊዮን ሲሆን በወያኔ ህወሃት የተገደሉ ኢትዮጵያውያን አንዳንድ ጥናቶች የሚያመለክቱተ 7.9ሚሊዮን ኢትዮጵያዊ ወያኔ ህወሃት እንደገደላቸው ያሳያሉ::
ግንቦት 20ቀን 1983 ዓ.ም. የኢትዮጵያ ሁለቱ ሃይማኖቶች እስልምናእና ክርስትና በእጁ አስገብቶ ለመቆጣጠር እና ቀስ በቀስም ሃይማኖቶቹን ለማክሰም ተነሳ::

1. የኢትዮጵያ እስልምና ሃይማኖት ለብዙ ዘመናት ወግና ህግጋቱን ጠብቆ የመጣ በብዙ ሚሊዮን እስልምና ተከታይ ያለው የኢትዮጵያ ቅርስና የምንኮራበት ሃይማኖት ዛሬ በወያኔ ህወሃት ተደፍሮ የእስልምና ሃይማኖት ተከታዮች ሙሉ መብታቸውን ተነጥቀው በእስራት መከራ እየተሰቃዩ በገዛ ሃገራቸው ለክፉ ችግር ተዳርገዋል::

2.የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያንም በክፉ አደጋ ወድቃለች ቤተ ክርስቲያና እየተቃጠሉ ታሪካዊ ቅርሶችዋን በወያኔ ተዘረፉ::ወያኔ የሚቃወሙ ብጹአን አባቶች ለስደት ተዳርገዋል:: ብዙም ተገድለዋል:: ይህን ሁሉ የፈጸመው የወያኔ አባል የነበረው አባ ገብረመድህን ወይም አባ ጳውሎስ የሚባል በወያኔው መሪ መለስ ዜናዊ አቡነ ጳውሎስ የኢትዮጵያ ፓትሪያርክ ካደረገው ብዙ ወንጀል በቤተ ክርስቲያናችን ፈጽመዋል::

ለመሆኑ አቡነ ጳውሎስ ማነው??
አቡነ ጳውሎስ ትውልዳቸው ትግራይ አድዋ ያደጉትም እንዳባገሪማ ገጠር ነው:: እንዳባገሪማ የተባለበት ምክንያት በአክሱም ዘመነ መንግስት በንጉስ አልአሜዳ ብ470ዓ.ም. ከመጡት ተሰዓቱ ቅዱሳን አንዱ አባ ገሪማ ሲሆኑ ከአድዋ በስተምስራቅ የ18 ኪሎ ሜትር ርቀት የምተገኘው ተራራማ ቦታ አባ ገሪማ በጣም አስደናቂ ሆኖ የተሰራው ቤተ ክርስቲያናቸው በማነጽ እዛው ሞተው እዛው ስለተቀበሩ በዚሁ ምክንያት እንዳባገሪማ ተብላ ትጠራለች::የኢትዮጵያ ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያን ያዋረዱን የቤተ ክርስቲያኗን ህገ ደንብ እና ቀኖናውን የለወጡ እና ያፈረሱ ፣ ለስጋቸው ያደሩ: አቡነ ጳውሎስ የኢትዮጵያን ጥንታዊ ሃይማኖት ለማጥፋት ጸረ ክርስትና የሆኑት ጳውሎስ የአድዋ ልጅ በመሆናቸው በኢትዮጵያ ህጋዊ ሊቀ ቅዱሳን ፓትሪያርክ በቤተ ክርስቲያኑ ህግና ደንብ የተሾሙት ብጹእ ወቅዱስ አቡነ መርቆሪዎስ ፓትሪያርክ ዘኢትዮጵያ ወያኔ በሃይል አስወግዶ አባ ጳውሎስን ሾመ:: ይህ ደግሞ የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን ሀይማኖት ወግና ስርዓቱን ለማጥፋት የታቀደ ነው:: የቤተ ክርስቲያኑን ህግና ደንብ የሚጻረርም ነው::
አቡነ ጳውሎስ የወያኔ ህወሃት በአባልነት የመለለመሉት በ1976 ዓ.ም. ነበር:: በወቅቱ የሚነገረው ዶ/ር አባ ገብረመድህን የተባሉ የኛ አባል ስለሆኑ ትግራይ ሃገራችን ከአማራው ቅኝ አገዛዝ ነጻ በምትወጣበት እኚሁ የትግራይ ፓትሪያርክ ይሆናሉ በማለት ስብሃት ነጋ በለመደው ወሬ ማዛመት በታጋይ ውስጥ ተሰራጨ:: ቢሆንም ግን ታጋዩ ብዙ ስሜት አልሰጠውም:: ምክንያቱም ሃይማኖት የለሽ የወያኔ አመራር በትግሉ ወቅት እግዚያብሄር የሚባል አማልክት የሚባሉ በፍጹም የሉም:: ይህ ለአማራው አገዛዝ እንዲመችለት የፈጠረው ከንቱ ሃሳብ ነው:: በማለት ስለአስተማሩን የአባ ገብረመድህንም ይህን ድባብ የሸፈነው ነበር::
ንገሩ እንደገና በ1980 ዓ.ም. መጀመሪያ ታድሶ መጣ የህወሃት አባል አባ ገ/መድህን ከአሜሪካ ሱዳን ድርስ መጥተው ስብሃት ነጋ የወቅቱ የህወሃት ሊቀ መንበርና መለስ ዜናዊ ሱዳን ድረስ በመሄድ እንደተገናኙ በድጋፍ መልክም $15,000 የአሜሪካን ዶላር መስጠታቸውን የሄዱት ሁልቱ የወያኔ አመራሮች በድብቅ ሳይሆን በግልጽ የተናገሩት ነበር:: ከዚሁም በተጨማሪ ሱዳን ካርቱም ውስጥ የሚገኘው ቤተ ክርስቲያን አስቀድሰው በውስጡ የሚገኙ ቀሳውስት ካህናት ወደ ህወሃት አባልነት መልምለው በሶስተኛው ቀን ወደ መጡበት መመለሳቸም ተነገረ::ስብሃት ነጋ አቡነ ጳውሎስ የህወሃት መሪህ ባህታ(vanguard) ናቸው በማለት ይጠራቸዋል::
እንግዲህ የአቡነ ጳውሎስ ነገር ይህ ሆኖ ትግሬ በመሆናቸው ብቻም በደርግ መታሰራቸውን ብዙ ግፍ ተፈጸመብኝ የሚሉት አቡነ ጳውሎስ የኢትዮፕያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስትያን አባላት እውነት ይሁን አይሁን ለነሱ ልተው:: ከሆነም አባ ጳውሎስ ቤተ ክርስቲያንዋ ላይ በቂም በቀል ማወካቸው ከአንድ መናኝ አባት መፈጸም የሌለበት ፈጽመዋል:: ነብሳቸውም ለሲዖል ተዳርጋለች::
አቡነ ጳውሎስ የፓትርያርኩ ስልጣን አግባብ በሌለው መንገድ የተረከቡት በኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያናት በምርጥ ካድሬነታቸው በዋልድባና በተለያዩ ቤተ ክርስቲያናት ብዙ ግፍ ከመፈጸማቸው በላይ የኢትዮጵያ ታሪካዊ ቅርሶች ከየቤተ ክርስቲያኑ በማስወጣት ሸጠዋል::
ይህ ሁሉ በእስልምና ሃይማኖትና በክርስትና መዘዙ ይዞት የመጣው ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. የተረገመች ቀን ናት::
ወያኔ ህወሃት ኢትዮጵያውያን እንደተቆጣጠረ ብዙ የዝርፊያ ተቋማት አመቻችቶ ነበር:: አገራችንን የተቆጣጠረው 1. ዋና ኢፈርት 2. ለም የኢትዮጵያ መሬት ለባዕዳን መሸጥ 3. ኢትዮጵያውያን ከተወለዱበትና ካደጉበት መሬት ማፈናቀል 4. ገዢ የሆኑት የኢትዮጵያ የኢኮኖሚ ተቋማት በህወሃት ቁጥጥር ውስጥ መዋል 5. ኢትዮጵያዊው የሃገሩ ዳር ድንበር ጠባቂ አማራው ማጥፋት ከዚህም ጎን ለጎን አማርኛ ቋንቋ የኢትዮጵያ ብሄራዊ ቋንቋ ማጥፋት እና ማክሰም:: 6.የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ሀ.አየር ኃይል ለ. ምድር ጦር ሐ.ባህር ሃይል መ.ፖሊስ ሰራዊት ሙሉ በሙሉ አስወግዶ የራሱን የህወሃትን ታጋዮች ከትግራይ የመጡ ሁሉ የኢትዮፕያ ምድር ጦርና አየር ኃይል ለማድረግ ኢትዮጵያን ሙሉ በሙሉ በራኡ መዳፍ ውስጥ ለማስገባትና ለመቆጣጠር ደህንነቱም ከላይ እስከ ታች በትግሬዎች ማዋቅር አላማው ነበር::
ከላይ የተጠቀሱት ሁሉ የወያኔ አመራር መለስና ስብሃት ነጋ ባወጡት እቅድ ተግባራዊ ተደርገዋል::
የኢትዮጵያ ህዝብ በእርሻ የሚተዳደረው መሬቱን ተቀምቶ ለባዕዳን ሳውዲ አረቢያ ፣ ህንድ ፣ እና ለቻይና ወዘተ ህወሃቶች ሸጡት:: በሽያጭ የተገኘው ገንዘብም ሆነ በነ መለስ ዜንዊና ባለቤቱ ወ/ሮ አዜብ እጅ ሲገባ ከመሬቱ የተፈናቀለ ኢትዮጵያዊ ሁሉ በየበረሃው ወድቆ ለክፉ ችግርና መከራ ተዳርገዋል::
ወያኔ ህወሃት በዘር ማጥፋት ወንጀል ተሰማርቶ ህዝበ ኢትዮጵያዊ እያለቀ ነው:: አማርኛ የኢትዮጵያ ብሄራዊ ቋንቋ ጠላት ነው ብለው ወያኔዎቹ ፈረጁት:: ለመሆኑ የቋንቋ ጠላት አለን?? ይህ ሁሉ በግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. የመጣ የኢትዮጵያ ህልውና አጠያያቂም ሆነ:: ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. ኢትዮጵያን ያፈረሰ ህዝብዋንም ለችግር እና ለመከራ የዳረገ በጥቁር ታሪክ የሚመዘገብ የፋሺስት ወያኔ ህወሃት አገዛዝ ስርዓትና የጨለማ ዘመን በማለት ታሪ ዘግቦታል::
ግንቦት 20 ቀን 1983 ዓ.ም. አንቺ ጥቁር የታሪክ አተላ ቀን የስንቱን ኢትዮጵያዊያን ህይወት በላሽ?! ስንቱን ኢትዮጵያዊ ምሁራን የነጻ ፕሬስ እውቅ ጋዜጠኞች ለስደት ለመከራ ዳረግሽ?! ስንቱን ወጣት ሴት እና ወንድ ከሃገሩ ጠፍቶ የባህር ቀለብ ሆነ:: ስንቱስ በስደት ሂወቱ እየማቀቀ ለክፉ መከራ ተዳረገ:: ስንቱ ቤተ ሰብ አፈናቅለሽ የስንቱን ቤት አፈረሽው:: ወጣት የሴት ህጻናት ሽርሙጥና ዳረግሽ:: አደንዛዥ እጽ እና አሺሽ ዛሬ በኢትዮጵያ ውስጥ ተራ የንግድ ገቢ ሆኖ ወጣቱ ትምህርት ተከልክሎ እቅቀት እና ስልጣኔ በኢትዮጵያ የጠፋበት ዛሬ በኢትዮጵያ ስራ አጥነት የተስፋፋበት የወንጀል ድርጊት በስፋት የሚፈጸምበት ህጻናት በየቆሻሻው የተጣሉ ምግብ አይነት ነክ እየለቀሙ የሚበሉበት የጎዳና ተዳዳሪ ጠዋሪ ማደሪትይ ያጡ ህጻናት ለአቀመ አዳም ያልደረሱ ልጆች ወንድ ሴት ማደሪያቸው በየመንገዱ ሆነ:: ህጻናት በርሃብ በየመንገዱ በየትምህርት ቤቱ አእምሮዋቸውን እየሳቱ የሚወድቁበ እርጉዝ ሴት መኖሪያ አልባ ሆና በየዱር ገደሉ እየወለደች ከተወለዱ ህጻናት ከ10 ህጻናት 6 በ3 እና በ 4 ወራቸው እየሞቱ ህክምና ጠፋ:: ውሃ ጠፋ:: መብራት ጠፋ:: አረ ስንት ጉድ ነው በኢትዮጵያ ህዝብ ላይ የወረደው ግፍ::
የወያኔ ህወሃት አባል ድርጅቶች ህወሃት ራሱ የነዚህ ቤተሰብ ልጆች ውጭ አገር እየተንደላቀቁ ሲማሩ ሃገር ውስጥ ያሉ አመራሩ ደጋፊዎች በኑሮ ተንደላቀው በሙስና ተዘፍቀው የሃገር እና የህዝብ ሃብት እየዘረፉ ቀኑ ለነሱ ለኢትዮጵያ ህዝብ ደግሞ የችግር ጨለማ መብቱ የተረገጠ ባሪያ ጥዋት ማታ በወያኔ ስርዓት የሚሰቃይ ግዞተኛ ባዕድ ሆኖ ያለበት ዘመን ነው::
ይህ ክፉ አረመኔያዊ የህወሃት አገዛዝ በዚሁ መንገድ ከእንግዲህ ወዲህ እንዳይቀጥል ሁሉ ኢትዮጵያዊ በአንድነት ይነሳ በህዝባዊ ትግል ወያኔን ከስረ መሰረቱ ነቅለን እንጣለው::
ድል ለኢትዮጵያ ህዝብ!
ገብረመድህን አርአያ
አውስትራሊያ
አቶ ገብረመድህን አርአያ የቀድሞ ህወሀት ፋየናንስ ክፍል ሀላፊ የነበሩ ኢትዮጵያዊ ናቸው። ህወሀትን ከለቀቁ በሗላ የድርጅቱት ጸረ-ኢትዮጵያዊነትና ወንጀሎቹን በማጋለጥ ይታወቃሉ። አቶ ገብረመድህን ባሁኑ ሰዓት በአውስትራሊያ በስደት ይኖራሉ።